Украина президенті Владимир Зеленский Ресеймен соғысты тоқтатуға бағытталған 20 тармақтан тұратын бейбітшілік жоспарын жариялады. Құжат мазмұнына қарағанда, бұл бастама тек екіжақты қақтығысты тоқтатуды ғана емес, сонымен қатар Украинаның болашақ геосаяси бағытын, қауіпсіздік архитектурасын және соғыстан кейінгі экономикалық қайта құруды кешенді түрде айқындауға арналған, деп жазады Alash.KZ.
Жоспардың іргетасы ретінде Украинаның егемендігі мен тәуелсіздігін толық әрі сөзсіз мойындату қойылған. Бұл тармақ Киевтің келіссөздерде басты “қызыл сызығы” болып қала беретінін көрсетеді. Сонымен қатар Ресей мен Украина арасында шабуыл жасамау туралы толық әрі сөзсіз келісім бекітілуі тиіс.
Қауіпсіздік тұрғысынан Украинаға НАТО-ның 5-бабына ұқсас кепілдіктер беру көзделген. Бұл — Киевтің формалды мүшелікке қол жеткізбесе де, іс жүзінде альянс қолдауына ие болуға ұмтылысын білдіреді. Бейбіт кезеңде Украина армиясының 800 мың адам деңгейінде сақталуы да елдің қорғанысқа басымдық беретінін аңғартады.
Жанасу шебін бақылау үшін ғарыштық және ұшқышсыз мониторингке негізделген халықаралық механизм енгізу ұсынылады. Бұл — дәстүрлі бітімгершілік форматтардан технологиялық бақылауға көшу талпынысы. Сонымен бірге келісімнің орындалуын арнайы Бейбітшілік кеңесі қадағалайды, оған АҚШ-тың бұрынғы президенті Дональд Трамптың төрағалық етуі мүмкін екені айтылған. Бұл тармақ АҚШ-тың ықпалын институционалдық деңгейде бекітуге бағытталған.
Зеленский жоспары Украина үшін Еуропалық одаққа нақты мерзімде мүшелікке өтуді стратегиялық мақсат ретінде бекітеді. Оған дейін елге ЕО нарығына артықшылықты қолжетімділік беру, сондай-ақ АҚШ-пен еркін сауда туралы келісімді жеделдету көзделген.
Соғыстан кейінгі қалпына келтіру мәселесі де егжей-тегжейлі қарастырылған. Экономиканы қалпына келтіру және гуманитарлық қажеттіліктер үшін бірнеше арнайы қор құру жоспарланып отыр, ал жалпы инвестиция көлемі 800 млрд долларға дейін жетуі мүмкін. Бұл Украина тарихындағы ең ірі қайта құру пакеті болмақ.
Даулы аумақтар: түбегейлі шешімсіз ымыра
Ең күрделі блок — аумақтық мәселе. Жоспарда екі нұсқа ұсынылады:
-
қазіргі әскери шепті де-факто жанасу сызығы ретінде тану;
-
Донбаста демилитаризацияланған еркін экономикалық аймақ құру.
Бұл тұжырымдар Киевтің аумақтық тұтастықтан ресми түрде бас тартпай, уақытша саяси ымыраға баруға дайын екенін көрсетеді. Сонымен қатар келісілген шекаралар болашақта күшпен өзгертілмейтіні ерекше атап өтіледі.
Қорытынды
Зеленский ұсынған 20 тармақтық жоспар — әскери қақтығысты тоқтатумен қатар, Украинаны Батыстың қауіпсіздік және экономикалық жүйесіне түбегейлі кіріктіруге бағытталған кешенді саяси жоба. Алайда құжаттағы бірқатар тармақ, әсіресе аумақтық мәселе мен қауіпсіздік кепілдіктері Ресей тарапынан қабылдануы екіталай. Сондықтан бұл жоспар қазірше нақты келісімнен гөрі, келіссөздер үшін бастапқы позиция әрі халықаралық қауымдастыққа арналған саяси сигнал ретінде бағалануы мүмкін.
