«Апа». Қазақ туған анасын «апа» деп атайтын... Күні кешеге дейін. Қазір жаппай «мама» болды. Қазақтың байырғы және бүгінгі де тілінде «маманың» негізгі мағынасы – емшек. Және жай ғана емшек емес, сүті мөлдектеген, ырысты емшек. «Мен – сәби, мейірімді ана құшағында, – Ақ мамасын сүйемін, құшамын да», – деп жазған Сұлтанмахмұт. Сүтті, берекелі ақ беретін үлкен бие – «мама бие», сиыр – «мама сиыр». Сөйтіп, ел-жұртың орнында тұрғанда, «апа» атауы архаизмге айналды. Бүгінгі баланың анасы – «мама» болып шықты. Ұлттық бейнеден айрылудың әдеткі, ең жеңіл көрінетін бір ғана куәлігі. (Менің өзімнің алты балам туған шешелерін «апа» деп атап келеді, сондай-ақ алыс шет елде дүниеге келген, өсіп, алды бойжетіп, ержетіп, шалғайда күн кешіп жатқан төрт немерем де, аналарын «апа» дейді, бәлкім, бұл келінім қазақтағы ең соңғы «апа» болып шығуы да.) Әкенің «папа» болып кеткенін айтпай-ақ қояйық (біздің әулетте «көке»). Мұның бәрі аз болғандай, «апамен» қоса «әже» атауы да ұмытылды. Бұл, сүйкімсіз, қартамыш көрінген «әже» сөзін мағынасы өзгеріп, қайта туған «апа» алмастырыпты. Бүгінгі қала қазағы, зиялы саналатын қауымның балалары әжелерін «апа» деп атайды. «Папалары» өздерінің туған шешесін «апа» деді ғой, сол ретпен. Күнделікті қолданыста ғана емес, баспасөзге де сыналай еніп кеткенін көрдік: «аталар мен апалар» деп әдемілейді көпшілік жазармандар. Бұл турасында біз, осыдан, шамасы бір мүшел, әлде он бес жыл бұрын «Атасы келінін...» деген мақала шығарыппыз. Одан ештеңе өзгерген жоқ. Өйткені бұл жаңарған «апа» ескілікті «әженің» орнын басқанына, кемі қырық жыл болды. Мәселен, біздің «Болезнь Боткина» деген әңгімемізде «көке» мен «апа» бар еді – «папа» мен «мама» ғой, көпшілік журналда көркемделіп шыққанда, денсаулығы тексерілмек кішкентай қыздың қасында жас жігіт пен кимешекті кемпірдің суреті тұр, яғни «папа» мен «бабушка». Бұл – 1988 жыл еді. Одан бері қаншама заман. Бүгінгі қазақ әйелі егде тартқан, немерелі болған кезінде «әже» атанғысы келмейді, қартайып, кеміп қалатындай. (Әлдекім күмән келтірмес үшін, тағы да өзімді көтеретін, бәлкім, жаңаға жат, кертартпа қылып көрсететін куәлік айтайын – біздің бәйбіше қырық екі жасымда әже болдым деп мақтанып еді, құдайға шүкір, бүгінде қатарынан өсіп, өніп, жетіліп жатқан немерелердің қарасыны, тәуба, тәуба, сол қырық деген қасиетті санның бел ортасынан асты, әзірге санаулы шөберелерді қоспағанда, осылардың бәрі – үлкені де, кішісі де «әжелеп» тұрады.) Сонымен, қазіргі бала халықаралық «мамадан» айырылмайды, бірақ «бабушка» – «апа» емес, «әже» екенін білуге тиіс. Тым құрса біздің жазарман қауым табиғи, әрі ежелгі атауды бұрмаламай, орнымен қолданса дейміз.
"Қазақ туған анасын «апа» деп атайтын". Мұхтар Мағауиннің талап-тілегін ескердік пе?

"Моральдық шығын да қажет емес": Асхат Садырбай сотта бұрынғы әйелін жеңіп шықты
08:51, 05 маусым 2025 187
Батыс Қазақстанда өрт салдарынан 5 баласынан айырылған отбасыға баспана беріледі
08:36, 05 маусым 2025 115
Қайғылы хабар: Тұрғын үйде газ жарылып, 73 адам эвакуацияланды, қаза тапқандар бар
20:40, 04 маусым 2025 384
Бала туу соғыспен бірдей: Күміс алқа алған блогер мемлекетке ренішін білдірді
19:00, 04 маусым 2025 307
Бақытты балалар: Рәміздер күні дүниеге келген сәбилердің анасына бағалы сыйлықтар берілді
18:10, 04 маусым 2025 206
Батыр адам: Лондонға бағыт алған ұшақта қазақстандық дәрігер жолаушыны құтқарып қалды
17:30, 04 маусым 2025 427
Мені ұрып-соғып, талай қызбен опасыздық жасады: Танымал коучтың әйелі былықтың бетін ашты (ФОТО)
16:30, 04 маусым 2025 4126
Алматыда психодиспансерден қашып кеткен үш қауіпті пациент іздестірілуде (ФОТО)
15:30, 04 маусым 2025 406
Ауыр халде: 12 жастағы оқушы 6 жасар баланы аяусыз соққыға жығып, мұрнын сындырды (ВИДЕО)
14:38, 04 маусым 2025 677
Сыныптасымен жақындасып қойған: 20 жылдық кездесуге барған әйелін өлтірген іске қатысты дау туындады
13:00, 04 маусым 2025 6928
9 қабырғасы сынып, бас сүйегі ашылып кеткен: Ақтөбеде автобус мектеп оқушысын аяусыз қағып кетті
12:01, 04 маусым 2025 638
Жағдайы қиын: Путиннен “жер дауы” бойынша көмек сұраған қазақстандық жүкті келіншек түрмеге жіберілді
11:01, 04 маусым 2025 1504
Қазақстанға ең маңызды көрші елде тарихта ешқашан болмаған дүрбелең басталды
10:30, 04 маусым 2025 3527
Адам ұрлап, қорлап, ірі бизнес өкілдерін қорқытып келген: 20 қылмыскер ұсталды
10:17, 04 маусым 2025 330
Дәрі-дәрмектің түр-түрін ішіп көрдім: Ләйлә Сұлтанқызы үш жыл бойы қатты ауырғанын айтты
09:26, 04 маусым 2025 350
Күйеуі өртеп жіберген: Оңтүстік Кореяда қазақ қызының мәйіті табылды (ВИДЕО)
09:16, 04 маусым 2025 421
Жалаңаш жүргізіп, зорлық қылып, ұрып-соққан: Ақтауда 3 жасар қызды балабақшада әбден қинаған
08:58, 04 маусым 2025 1100
Дәрігерлер өлімін тіркеген: Әйел адам жаназа кезінде табыт ішінде тіріліп кетті
08:50, 04 маусым 2025 1299