«Апа». Қазақ туған анасын «апа» деп атайтын... Күні кешеге дейін. Қазір жаппай «мама» болды. Қазақтың байырғы және бүгінгі де тілінде «маманың» негізгі мағынасы – емшек. Және жай ғана емшек емес, сүті мөлдектеген, ырысты емшек. «Мен – сәби, мейірімді ана құшағында, – Ақ мамасын сүйемін, құшамын да», – деп жазған Сұлтанмахмұт. Сүтті, берекелі ақ беретін үлкен бие – «мама бие», сиыр – «мама сиыр». Сөйтіп, ел-жұртың орнында тұрғанда, «апа» атауы архаизмге айналды. Бүгінгі баланың анасы – «мама» болып шықты. Ұлттық бейнеден айрылудың әдеткі, ең жеңіл көрінетін бір ғана куәлігі. (Менің өзімнің алты балам туған шешелерін «апа» деп атап келеді, сондай-ақ алыс шет елде дүниеге келген, өсіп, алды бойжетіп, ержетіп, шалғайда күн кешіп жатқан төрт немерем де, аналарын «апа» дейді, бәлкім, бұл келінім қазақтағы ең соңғы «апа» болып шығуы да.) Әкенің «папа» болып кеткенін айтпай-ақ қояйық (біздің әулетте «көке»). Мұның бәрі аз болғандай, «апамен» қоса «әже» атауы да ұмытылды. Бұл, сүйкімсіз, қартамыш көрінген «әже» сөзін мағынасы өзгеріп, қайта туған «апа» алмастырыпты. Бүгінгі қала қазағы, зиялы саналатын қауымның балалары әжелерін «апа» деп атайды. «Папалары» өздерінің туған шешесін «апа» деді ғой, сол ретпен. Күнделікті қолданыста ғана емес, баспасөзге де сыналай еніп кеткенін көрдік: «аталар мен апалар» деп әдемілейді көпшілік жазармандар. Бұл турасында біз, осыдан, шамасы бір мүшел, әлде он бес жыл бұрын «Атасы келінін...» деген мақала шығарыппыз. Одан ештеңе өзгерген жоқ. Өйткені бұл жаңарған «апа» ескілікті «әженің» орнын басқанына, кемі қырық жыл болды. Мәселен, біздің «Болезнь Боткина» деген әңгімемізде «көке» мен «апа» бар еді – «папа» мен «мама» ғой, көпшілік журналда көркемделіп шыққанда, денсаулығы тексерілмек кішкентай қыздың қасында жас жігіт пен кимешекті кемпірдің суреті тұр, яғни «папа» мен «бабушка». Бұл – 1988 жыл еді. Одан бері қаншама заман. Бүгінгі қазақ әйелі егде тартқан, немерелі болған кезінде «әже» атанғысы келмейді, қартайып, кеміп қалатындай. (Әлдекім күмән келтірмес үшін, тағы да өзімді көтеретін, бәлкім, жаңаға жат, кертартпа қылып көрсететін куәлік айтайын – біздің бәйбіше қырық екі жасымда әже болдым деп мақтанып еді, құдайға шүкір, бүгінде қатарынан өсіп, өніп, жетіліп жатқан немерелердің қарасыны, тәуба, тәуба, сол қырық деген қасиетті санның бел ортасынан асты, әзірге санаулы шөберелерді қоспағанда, осылардың бәрі – үлкені де, кішісі де «әжелеп» тұрады.) Сонымен, қазіргі бала халықаралық «мамадан» айырылмайды, бірақ «бабушка» – «апа» емес, «әже» екенін білуге тиіс. Тым құрса біздің жазарман қауым табиғи, әрі ежелгі атауды бұрмаламай, орнымен қолданса дейміз.
"Қазақ туған анасын «апа» деп атайтын". Мұхтар Мағауиннің талап-тілегін ескердік пе?

“4 адам қаза тауып, 3 адам жараланған” - Ақтөбе облысында жантүршігерлік апат орын алды
21:08, 15 тамыз 2025 780
“СССР деген жазуы бар жейде киген” - Ресейлік Министр Америкада ерекше киімімен көзге түсті (ВИДЕО)
19:54, 15 тамыз 2025 950
“Асфальтта пышақпен аяусыз соққыға жыққан” - Семейде сұмдық жанжал орын алды (ВИДЕО)
19:17, 15 тамыз 2025 679
“Баланы 10 минут бойы қысып, азаптаған” - Алматылық тәрбиешінің сұмдық әрекеті елді шошытты
18:27, 15 тамыз 2025 554
Жетісу облысында үш жылда саябақ, сквер, аллея түрінде 18 жасыл аймақ жасалды
16:09, 15 тамыз 2025 155
“300 мың берсем бола ма?” - Алматыда бейтаныс адам қыз балаға сұмдық ұсыныс жасаған (ВИДЕО)
15:10, 15 тамыз 2025 910
“Жыладым. Бүкіл сырын маған ашты”. Мақпал Жүнісова Нұрқаділов жайлы ел естімеген естелігін айтты
14:46, 15 тамыз 2025 915
“Педагогтардың қорғаны”. Сүйінші! Аймағамбетов бар қазақты қуантатын жаңалығын бөлісті
12:54, 15 тамыз 2025 642
“Кішкентай қыз лифт шахтасына құлап кетті” - Астанадағы оқыс оқиға елді алаңдатты
10:35, 15 тамыз 2025 252
“Алты айда алты соғысты тоқтатамын!”: Трамп ешкім күтпеген мәлімдеме жасады
09:55, 15 тамыз 2025 980
"Әкесі - Нұрдәулет Игілікұлы Қилыбай" - Маңғыстау облысының әкіміне қатысты тың ақпарат шықты
20:21, 14 тамыз 2025 2547
“Денсаулығым сыр берді, барлығын жүрекке қабылдаймын”. Мереке Қалбаева елді алаңдатып қойды
18:09, 14 тамыз 2025 4163