“Қара бауыр қасқалдақ” әні 1986 жылғы Желтоқсан көтерілісінің бейресми әнұранына айналған қазақтың танымал әндерінің бірі.
Әннің сөзі мен сарыны сол кездегі қазақ халқының ұлтжандылық сезімін, әділетсіздікке деген қарсылығын және тәуелсіздікке деген ұмтылысын тереңінен көрсетеді. Бұл туралы Alash.kz мәлімдейді.
Әннің сөзін ақын Мұхтар Шаханов жазса, әуенін композитор Лесбек Аманов шығарған.
Әннің атауы символикалық мәнге ие: қасқалдақ – шағын су құсы, ал оның “қара бауыр” деп сипатталуы халықтың қайғы-мұңын, шерлі тағдырын бейнелейді. Бұл әнде туған жерінен айырылған, езгі көрген халықтың ауыр халі суреттеледі.
Әннің тарихи мағынасы:
1. Желтоқсан оқиғасымен байланысы:
1986 жылғы Желтоқсан көтерілісінде қазақ жастары Мәскеудің отаршылдық саясатына қарсы шығып, ұлт намысын қорғау үшін алаңға шықты. Ән сол кездегі жастардың жанайқайы мен ұлттық рухын жеткізетін туындыға айналды.
2. Қазақ халқының ұлт-азаттық мұраттары:
Ән халықтың әділетсіздікке қарсы күресін ғана емес, сонымен қатар тәуелсіздікке деген үмітін де білдіреді. “Қара бауыр қасқалдақтың” бейнесі арқылы өз елінің тағдырына алаңдаған азаматтардың рухани жан дүниесі көрсетілген.
Кімдер пікір білдірді?
1. Мұхтар Шаханов:
Ақын бұл әннің сөздерін жазғанда қазақ халқының басынан өткен ауыр тағдырды, Желтоқсанның мұңын жеткізуді мақсат еткенін айтқан. Ол әннің халық арасында тез таралып, үлкен рухани күшке айналғанын атап өткен.
2. Қасым-Жомарт Тоқаев:
Қазіргі Қазақстан Президенті Желтоқсан оқиғасының маңыздылығын жиі атап өтіп, сол кезеңдегі шығармалардың, соның ішінде “Қара бауыр қасқалдақ” сияқты туындылардың ұлт рухын сақтаудағы рөлін ерекше бағалаған.
3. Зиялы қауым өкілдері:
Қайрат Рысқұлбеков, Ләззат Асанова сияқты Желтоқсан құрбандарының тағдырын зерттеген ғалымдар мен тарихшылар бұл әнді Желтоқсан оқиғасын түсінудің бір кілті деп санайды. Ән сол кезеңнің ауыртпалығын жүрекке жеткізе алатын символ ретінде қарастырылады.
4. Қарапайым халық:
Бұл ән қазақтың ғана емес, әділетсіздікке қарсы күрескен әрбір адамның жүрегіне жақын. Ол әр тыңдаушының рухын оятып, ел мен жердің қадірін терең түсінуге шақырады.
“Қара бауыр қасқалдақ” әні бүгінге дейін ұрпаққа ұлтжандылықты насихаттап, тәуелсіздік үшін күрескен бабалардың рухын жаңғыртып келе жатқан өшпес туынды саналады.
