1 қыркүйектен бастап елімізде бірқатар маңызды өзгерістер енгізіледі. Олар мектеп оқушыларына, студенттерге, жұмыс істейтін азаматтарға және зейнеткерлерге қатысты болмақ, деп хабарлайды Alash.kz.
Мектептерде тамақтану тәртібі жаңарады, шәкіртақылар өседі, зейнетақы төлемдері автоматты түрде рәсімделеді. Сондай-ақ жеке кәсіпкер ретінде тіркелудің жаңа талаптары енгізіледі. Білім беру жүйесінде ауқымды антибуллинг бағдарламасы басталады, тәрбие жұмысының жаңа үлгілері енгізіліп, қауіпсіздік сабақтары өткізіледі. Бұдан бөлек, мобильді аударымдарға салықтық бақылау күшейеді, шетелдік жұмыс күшін тарту тәртібі өзгереді және әкімшілік жаза түрлері толықтырылады.
8 қыркүйекте Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Парламенттің қос палатасының бірлескен отырысында Қазақстан халқына жыл сайынғы Жолдауын арнайды.
1 қыркүйек – Білім күні. Биыл 8 мыңнан астам мектепте 4,1 миллионнан аса оқушы білім алады. Олардың ішінде 341 мың бала алғаш рет мектеп табалдырығын аттаса, 11-сыныпқа 232 мың оқушы барады.
Сабақ 2 қыркүйекте басталады. Ал салтанатты жиынның күнін әр мектеп педагогикалық кеңес шешеді.
2025 жылғы 1 қыркүйектен бастап мектеп асханаларында жаңа стандарт енгізіледі.
Басты талаптар:
• қант тұтыну 3,5 есе азаяды;
• тұз көлемі 2–5 есе қысқарады;
• көкөніс, жеміс-жидек пен сүт өнімдерінің үлесі артады.
Ас мәзірінен алынып тасталады:
• фастфуд тағамдары (гамбургер, чебурек және т.б.);
• шоколад батончиктері;
• тәтті газдалған сусындар.
Еске салсақ, бастауыш сынып оқушылары тегін ыстық тамақпен қамтамасыз етіледі.
1 қыркүйектен бастап барлық мектеп пен колледжде балалар арасындағы буллингтің алдын алу үшін отандық “ДосболLIKE” бағдарламасы енгізіледі.
Бағдарлама 9 өңірде 50 мектептің базасында сынақтан өтіп, жақсы нәтиже көрсетті. Жыл соңына дейін 8 мыңнан астам педагог пен психолог арнайы оқудан өтеді.
Жаңа оқу жылынан бастап барлық мектептерде, соның ішінде жекеменшік оқу орындарында “Адал азамат” бағдарламасы жүзеге асырылады.
Бағдарламаның мақсаты – адал, еңбекқор әрі отансүйгіш ұрпақ тәрбиелеу. Осы бағытта мектептерде ұлттық құндылықтарды бейнелейтін бірыңғай брендбук әзірленеді. Әр ай әділдік, еңбексүйгіштік, патриотизм сияқты тақырыптарға арналады.
Жаңа оқу жылында балабақшалар мен мектептерде қауіпсіздікке арналған қысқа сабақтар жалғасады.
Тақырыптар жас ерекшелігіне қарай бөлінеді:
• балабақшада – төтенше жағдай нөмірлері, ойын алаңындағы қауіпсіздік;
• бастауыш сыныпта – суда қауіпсіздік ережелері, бейтаныс адамдардан сақтану, қаңғыбас иттерден қорғану;
• орта буында – буллинг, кибербуллинг, қауіпті интернетке тәуелділік;
• жоғары сынып пен колледжде – қаржылық сауаттылық, алаяқтардан қорғану, еңбек қауіпсіздігі, құқықтар мен міндеттер.
Сабақтар аптасына бір рет 10 минуттан өткізіліп, оқу жылы ішінде үш рет қайталанады.
Биылдан бастап 9-сынып түлектері еңбек нарығында сұранысқа ие мамандықтарды колледждерде тегін меңгере алады.
Қазір елде 772 колледж бар, онда 565 мыңнан астам студент оқып жүр. 500-ден аса кәсіпорын колледждерге қолдау көрсетуде, ал болашақта бұл көрсеткіш 4 мыңға дейін жетпек.
1 қыркүйектен бастап шәкіртақы көлемі мынадай болады:
• бакалаврлар – 52 372 теңге (2024 ж. – 47 135 тг);
• магистранттар – 117 098 теңге (2024 ж. – 107 061 тг);
• докторанттар – 262 500 теңге (2024 ж. – 240 000 тг).
2020 жылмен салыстырғанда бакалавр шәкіртақысы екі есе, магистранттар мен докторанттардікі 1,75 есе артты.
Болашақ мұғалімдердің шәкіртақысы – 84 мың теңге (2024 ж. – 75 600 тг).
1 қыркүйектен бастап зейнет жасына жеткен азаматтарға төлемдер өтінішсіз автоматты түрде тағайындалады. Мәліметтерді “Азаматтарға арналған үкімет” мемлекеттік корпорациясы мен Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры тексереді.
Сонымен қатар:
• зейнетақы жарнасын ұстап қалу тәртібі жеңілдетілді;
• мүмкіндігі шектеулі азаматтардың кей табысынан жарна алынбайды;
• қайтыс болған адамның туыстарына біржолғы жерлеу төлемі беріледі;
• егер шоттағы сома ең төменгі зейнетақыдан аз болса, қалдық толық отбасыға беріледі.
Үш ай ішінде 1 миллион теңгеден астам қаражат аударатын азаматтарға салықтық тексеру жүргізілуі мүмкін. Бұл норма Президент шілдеде қол қойған Салық кодексіндегі өзгерістерде қарастырылған.
Ал жақын туыстар арасындағы аударымдар тексерілмейді.
15 қыркүйектен бастап кейбір жеке тұлғалар міндетті түрде жеке кәсіпкер ретінде тіркелуі тиіс.
Шарттар:
• тұрақты түрде жалдамалы жұмыс күшін пайдалану;
• табыстың мөлшері есепті жылдың 1 қаңтарына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің (АЕК) 360 еселенген шамасынан артық болуы.
Енді табыс шегі ең төменгі жалақыға емес, АЕК-ке байланысты белгіленеді. 2025 жылы 1 АЕК = 3 932 теңге.
1 қыркүйектен бастап жұмыс берушілер алдымен қажетті мамандарды қазақстандықтар арасынан іздеуі тиіс. Егер 15 күн ішінде лайықты кандидат табылмаса, шетелдік маманға рұқсат электронды түрде беріледі. Бұл құжат рәсімдеуді жеңілдетіп, отандық кадрларға басымдық береді.
2025 жылғы 1 қыркүйектен бастап әкімшілік құқықбұзушылықтар үшін жаңа жаза түрі енгізіледі – міндетті қоғамдық жұмыстар.
Енді ұсақ бұзақылық, көшені ластау, жалған шақыру, қоғамдық орында алкоголь ішу, арнайы көліктерге жол бермеу секілді құқықбұзушылықтар үшін азаматтарға айыппұл ғана емес, қоғам игілігіне жұмыс істеу міндеті де жүктеледі.
