Синоптиктер, төтенше жағдайлардың алдын алуда әрі елдің қауіпсіздігі мен тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз етуде маңызды және өзара байланысты рөл атқарады. Елімізде төтенше жағдайларға уақтылы хабарлауды және ден қоюды қамтамасыз ете отырып, табиғи және техногендік апаттардың алдын алу және олардың салдарын барынша азайту бойынша жұмыс істеуде.
Төтенше жағдайлар министрлігі халық пен аумақты әртүрлі қауіптерден қорғаудың маңызды міндеттерін орындайды. ТЖМ апаттардың алдын алу бойынша шараларды әзірлеумен және іске асырумен айналысады, объектілер мен инфрақұрылымға инспекциялар жүргізеді, оқу-жаттығулар мен жаттығуларды ұйымдастырады. Төтенше жағдайлардың салдарын жою – су тасқыны, жер сілкінісі, орман өрттері немесе техногендік апаттар сияқты табиғи апаттар жағдайында ТЖМ зардап шеккендерді құтқару және зиянды азайту үшін күштер мен құралдарды бағыттау арқылы тез әрекет етеді.
Эвакуация және құтқару операциялары да құтқарушы мамандардың қауіпті аймақтардан адамдарды эвакуациялауды ұйымдастыру, сондай-ақ өрт, ғимараттардың құлауы немесе су басу аймақтарында құтқару операцияларын жүргізу негізгі функциялары болып табылады.
Биыл еліміздің солтүстік, батыс, шығыс өңірлерде су тасқыны, сел жүру сияқты табиғи апаттар орын алды. Осы кезеңде ТЖМ, барынша адамдарды қауіпсіз орынға көшіруде, тұрғындарды эвакуациялауда, гуманитарлық көмектердің жеткізілуіне атсалысты. Гуманитарлық көмек-ТЖМ азық-түлік, дәрі-дәрмек және басқа ресурстарды бөлу арқылы зардап шеккен аймақтарға тонналап көмек көрсетті. Дәл осы кезеңде қалың бұқара мен үкіметтің зардап шеккендерге деген қолдауы ұмытылмастай есте қалды. Қолдау көрсету, қажетті көмектермен қамтамасыз ету осындай табиғи апаттар жағдайында, көптеген адамдар баспанасыз және өмір сүру үшін ресурстарсыз қалғанда өте маңызды.
Халықты ақпараттық хабардар ету жағына келер болсақ, ТЖМ халықты ағымдағы тәуекелдер мен төтенше жағдайлар туралы үнемі хабардар етеді. Бұған ауа-райы туралы шұғыл ескертулерді атап айтқанда ұдайы телефонымызға 112-операторынан келетін хабарламалар дәлел. Тек табиғи апаттардың ғана емес, ауа-райындағы өзгерістерді, жылыту маусымына дайындық кезеңдерінде ескеру қажет ескертпелер де келіп тұрады. Қауіпсіздік нұсқауларын және дағдарыс жағдайындағы іс-қимыл нұсқауларын жариялау кез келген азаматтың саулығының кепілі болмақ.
Синоптиктер немесе метеорологтар — ауа-райын болжау және климаттық жағдайларды талдаумен айналысатын мамандар. Олардың қызметі елдің қауіпсіздігі мен әл-ауқатымен тығыз байланысты. Синоптиктердің негізгі функцияларына мыналар жатады:
Ауа – райын болжау-синоптиктер метеорологиялық станциялар мен спутниктерден алынған мәліметтер негізінде ауа-райының нақты болжамдарын ұсынады. Бұл ауа-райының өзгеруін алдын-ала болжауға мүмкіндік береді, бұл әсіресе ауыл шаруашылығы, көлік, энергетика және басқа салалар үшін өте маңызды.
Табиғи апаттар туралы ескерту-синоптиктер қатты жел, су тасқыны, қарлы боран және құрғақшылық сияқты табиғи апаттардың алдын алуда маңызды рөл атқарады. Дауылдардың немесе жауын-шашынның жақындауы туралы уақтылы ақпарат эвакуациялау және инфрақұрылымды дайындау шараларын қабылдауға мүмкіндік береді.
Климаттық мониторинг-синоптиктер климаттың ұзақ мерзімді өзгерістерін бақылайды, бұл мемлекетке жаһандық өзгерістерге бейімделу шараларын жасауға көмектеседі. Бұл табиғи ресурстарды пайдалануды жоспарлау, экожүйелерді қорғау және климаттың өзгеруінің әсерін реттеу үшін маңызды.
Басқа салаларды қолдау-метеорологиялық деректер экономиканың көптеген секторлары үшін негіз болып табылады. Су көлігі, авиация, ауыл шаруашылығы және энергетика өз қызметін жоспарлау және шығындарды азайту үшін нақты болжамдарға сүйенеді.
Қазақстанда синоптикалық жұмыстар мен ауа райы болжамдарын "Қазгидромет" Ұлттық метеорологиялық қызметі орындайды. Еліміздегі синоптиктердің нақты саны әр түрлі болуы мүмкін, алайда соңғы мәліметтер бойынша "Қазгидрометте" 1500-ге жуық адам жұмыс істейді. Бұл қызметкерлерге синоптиктер, климатологтар, гидрологтар және ауа-райын болжау, климаттың өзгеруін бақылау және әртүрлі салалар үшін метеорологиялық деректерді ұсынумен айналысатын басқа мамандар да кіреді.
"Қазгидрометтің" талдау және болжау үшін деректер жинауды қамтамасыз ететін автоматтандырылған метеостанцияларды қоса алғанда, бүкіл ел бойынша орналасқан бақылау станцияларының кең желісі бар.
ТЖМ мен синоптиктер арасындағы тиімді өзара іс-қимыл апаттардың алдын алуда және олардың салдарында шешуші рөл атқарады. Метеорологтардың ауа-райы болжамдары ТЖМ жұмысының маңызды бөлігі болып табылады, өйткені олар жақындап келе жатқан табиғи қауіптерге жедел әрекет етуге мүмкіндік береді. Мысалы, қатты жауын-шашын немесе су тасқынын күткен кезде ТЖМ эвакуациялық шаралар мен бөгеттерді нығайтуды ұйымдастырады. Қатты аяз немесе ыстық болған жағдайда-денсаулыққа қауіп төндірмеу туралы халыққа ұсыныстар жасайды.
ТЖМ мен синоптиктердің жұмысы елдің қауіпсіздігі мен тұрақтылығы үшін өте маңызды. Олар көптеген адам шығынының алдын алады, экономикалық шығындарды азайтады және елдің маңызды жүйелерінің тұрақты жұмыс істеуін қолдайды. Олардың қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі және дағдарыстарға жауап берудегі рөлі климаттың өзгеруі мен табиғи апаттар жиілігінің өсуі жағдайында ерекше маңызды.
