Қасым-Жомарт Тоқаевтың ел ішіндегі қолдау деңгейі соңғы зерттеулер бойынша айрықша жоғары болып тұр. Жаңадан жарияланған деректерге сүйенсек, жұртшылықтың басым бөлігі мемлекет басшысының іс-әрекетіне оң баға берген, деп жазады Alash.KZ Dalanews.kz сайтына сілтеп.
Соған қарамастан, сарапшылар Қазақстанның саяси алаңында әлі де шешімін таппаған түйткілдер бар екеніне назар аударады. Әсіресе, шешім қабылдай алатын ірі саясаткерлердің тапшылығы мен үкімет құрылымдарындағы кадр алмасуының жиілеуі басқару сапасына өзіндік әсерін тигізуі мүмкін деген пікірлер айтылып жатыр.
Биылғы зерттеулер Тоқаевтың жоғары рейтингі көп жағдайда экономикалық ахуалмен тығыз байланысты екенін көрсетіп отыр.
Мәселен, "Стратегия" әлеуметтік-саяси зерттеулер қорын басқаратын Гүлмира Ілеуованың мәліметі бойынша, 2024 жылы желтоқсанда мемлекет басшысын мақұлдау деңгейі 80,4 пайызға жеткен. Бұл көрсеткіш 2023 жылдың желтоқсанында тіркелген 76,4 пайыздан едәуір жоғары.
Өз кезегінде Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты 2024 жылдың шілдесінде халықтың 77,1 пайызы президентке сенім білдіретінін анықтаған.
Ілеуованың түсіндіруінше, сауалнама барысында адамдарға "Сіз президенттің, парламенттің және үкіметтің қызметін мақұлдайсыз ба?" деген бір ғана сұрақ қойылған. Сауалнамаға қатысушылардың 80,4 пайызы "мақұлдаймын" не "жартылай мақұлдаймын" деп жауап берген. Сондай-ақ осы ұйым ұйымдастырған басқа бір жобада президентке деген сенім деңгейі 77 пайыз көлемінде анықталған.
Зерттеу жүргізушілер Тоқаевтың пандемия кезеңінен бастап әлеуметтік-экономикалық дағдарыстармен бетпе-бет келгенін, 2021 жылдың желтоқсанында карантин шектеулері күшейіп тұрған тұста оның рейтингі 40 пайызға дейін төмендегенін еске салады. Алайда уақыт өте келе ахуал тұрақталып, 2024 жылы рейтинг ең жоғары дәрежеге көтерілген.
Салыстырмалы түрде үкімет пен парламенттің рейтингі ел арасында едәуір төмен екені байқалады: үкіметті мақұлдау деңгейі 59 пайыз болса, парламенттікі 54 пайыз шамасында. Бұл айырмашылықты Ілеуова бұрынғы президент Нұрсұлтан Назарбаев кезеңінде де байқауға болатынын айтады.
Сарапшының пікірінше, президенттің рейтингі әрдайым елдегі экономикалық әл-ауқаттың өрлеуіне не құлдырауына тікелей тәуелді: тұрмыс жақсарса – қолдау артады, тұрмыс қиындаса – наразылық күшейеді.
Соған қарамастан, Ілеуова жүргізген зерттеулердің дұрыстығына күмәнмен қарайтындар да бар. Әлеуметтік желілерде кей адамдар мұндай сауалнамаларды "мүдделі тараптың тапсырмасымен жасалған" деп сынауда.
Президенттің рейтингі мен халықтың табыс деңгейі арасындағы байланыс анық аңғарылады. 2024 жылғы желтоқсанда "Стратегия" қоры жүргізген сауалнаманың қорытындысында респонденттердің 29,6 пайызы "қаржылық жағдайым жақсы" не "өте жақсы" деп сипаттаса, 15 пайызы "нашар" не "өте нашар" деген. Ал сұралғандардың көпшілігі (52,8 пайызы) "отбасымның жағдайы орташа" деген жауап берген.
Тоқаевтың кадрлық саясатын бағалау тұрғысынан сарапшылар сақтықпен пікір білдіруде. Мәселен, Мәжіліс төрағасы Ерлан Қошанов, Сенат спикері Мәулен Әшімбаев, Мемлекеттік кеңесші Ерлан Қарин, Премьер-Министр Олжас Бектенов сынды бірқатар басшы тұрақты мақұлдауға ие болғанымен, жетекші қызмет иелерінің жиі ауысуы саяси салмақтағы тұлғалардың айқындалуына мүмкіндік бермей келеді.
Сыртқы істер министрі Мұрат Нұртілеу, Мәдениет және ақпарат министрі Айда Балаева, Ұлттық банк төрағасы Тимур Сүлейменов, Астана әкімі Жеңіс Қасымбек, Алматы әкімі Ерболат Досаев сынды өзге де жетекші лауазым иелері жақсы бағаланғанымен, көпшілік алдында жиі көрінбеуіне байланысты халық арасындағы танымалдығы аса жоғары емес.
Ілеуованың айтуынша, президенттік биліктің екінші мерзімінде мемлекеттік қызметкерлер үшін басты өлшем – кәсібилік пен ашықтық, ал жеке беделдің өзі бұрынғыдай басым рөл атқармайды.
Цифрлық технологиялар заманында көп шенеуніктер ел алдындағы белсенділігімен артық әңгімеге ілініп қалмауды жөн көріп, ақпараттық кеңістікте шектелген форматта ғана бой көрсетуге көшкен.
Сонымен бірге элита бұрынғыдай харизмасы мол саясаткерлерден гөрі, салалық мәселелерді терең білетін, бейтарап бюрократиялық тәсілді жөн санайтын мамандардан құралуда.
"Биліктің жекелеген өкілдері аса танымал болмаса да, жалпы мемлекеттің алдында тұрған міндет – басқару тетіктерін тиімді жолға қойып, халықтың көңілінен шығу. Демек, Тоқаевтың танымалдығы да дәл осы елдің әл-ауқатын жақсартып, әлеуметтік сұраныстарға дер кезінде жауап беруіне тығыз қатысты болмақ. Егер билік халық күткен маңызды реформаларды жүзеге асырып, күнделікті түйткілдерді шешуде белсенділік таныта білсе, президенттің сенім деңгейі әлі де сақталып, алдағы кезеңде де жоғары болып қала бермек", - дейді "Стратегия" сарапшылары.
