2022 жылдың наурыз айында Арыс қаласындағы қоймалардағы оқ-дәрілерді кәдеге жаратумен айналысатын «Қазтехнология» АҚ тротил тоннасын небәрі 26 мың теңгеге сатқан.
Жарылғыш зат электронды сауда алаңында сатылымға шығарылды. Бағалау есебінде тротилдің қауіпті еместігі, оның келісі 26 теңге тұратыны айтылған. Онда бұл тротил оқ-дәрілерді кәдеге жарату кезінде пайда болғаны көрсетілген.
«Қазтехнология» АҚ тротилден басқа құбырлы және түйіршікті оқ-дәрілерді, сондай-ақ металл қораптар мен оқ-дәрілердің басқа компоненттерін сатаылымға шығарған. Олардың барлығы 13,5 милн теңгеге бағаланды.
Келісім жобасына сәйкес, сатып алушының жарылғыш заттарды сақтауға лицензиясы болуы керек. сонымен қатар 10 күн ішінде Арыс қаласындағы қоймадан тауарды шығаруға міндетті. Өкінішке орай, сатып алушының кім екені белгісіз.
2021 жылдың ақпан айында «Қазтехнология» АҚ Арыс қаласынан 15 тонна қайта өңделген оқ-дәріні аукцион арқылы сатуға әрекеттенді. Бағасы 510 миллион теңгеден басталды, бірақ соңында қатысушылардың болмауына байланысты аукцион өтпей қалды.
Заң бойынша оқ-дәрiлер кәдеге жаратылғаннан кейiн қалған барлық түстi металл сынықтары нарықтық құнын анықтау үшiн бағаланады. Одан кейін сатылып, түскен қаржы республикалық бюджетке түседі.
Оқ-дәрілер бірнеше жолмен жойылады:
- Элементтерге бөлшектеп, жарылғыш және тұтандырғыш заттарды алып тастайды.
- Жоюға болмайтын нәрсе өртеніп немесе жойылады.
- Көбінесе қайта өңдеу өнімдерін тиісті лицензиялары мен сертификаттары бар металды бұрғылау және жару, қайта балқыту немесе қайта сату үшін өнеркәсіптік кәсіпорындар сатып алады.
Еске салсақ, 2019 жылдың 24 маусымында Түркістан облысы Арыс қаласындағы әскери бөлімнің оқ-дәрі қоймасында жарылыс болды. Қала тұрғындары шұғыл түрде Шымкентке және көршілес аудандарға көшірілді. Жарылыс салдарынан төрт адам қаза тапты: екі әскери қызметкер, жергілікті тұрғын және бір бала. Төтенше жағдайдан кейін төртінші күні Арыс тұрғындары қалаға оралды.
Арыс қаласын әскери қоймадағы жарылыстан кейін қалпына келтіруге шамамен 34 млрд теңге бөлінді. Ал онда жылдар бойы сақталған оқ-дәрілер кәдеге жаратыла бастады.
26 шілде Шымкентте оқ-дәрі жарылысына қатысты 16 айыпталушыға қатысты сот үкімі шықты. 12 бұрынғы әскери қызметкер 4 жылдан 10 жылға дейін бас бостандығынан айырылды, төрт адам 4 жылдан 7 жылға дейін шартты түрде сотталды.
Дереккөз
