Жамбыл облыстық мәслихатының депутаты Мейрамбек Дөненбаевтың "нан бағасын 500 теңге қылу керек" дегені Желіде қызу талқыланып жатыр деп хабарлайды alash.kz сайты. Депутатқа хабарласқан Massaget.kz тілшісі 500 теңге деген баға қайдан шыққанын сұрапты.
Өзімізде жеткілікті, бірақ неге Ресейден импорттаймыз?
Ресейден арзан бидай келіп жатыр дейді, біріншіден оның сапасы төмен, екіншіден Ресейде агрономдар әр өндірілген өнімге субсидия алады. Ол жақта кез келген ауыл шаруашылық қожалықтарына 2-4 пайыз аралығында несие беріледі. Бізде ондай жағдай жасалмаған. Содан келіп "сенің бағаң Ресейдікімен бірдей болуы керектігін" айтады. Біз олармен қалай бәсекелесе аламыз? Себебі бізде егістікке берілетін субсидия жоқ. Тұқымға берілетін өтірік субсидиясы бар, ол тиын ғана. Мен оны алған емеспін, ала да алмайсың, болмашы нәрсе. Бізде ауыл шаруашылығына берілетін несие шамамен 16 пайыз. Оның 10 пайызын субсидиялаймыз дейді, ол бірақ барлығы бірдей субсидияланбайды. Сол себепті біздің бидайдың құны Ресейдікінен екі есе қымбат. Бірақ олардың ойынша Ресей де мен де бидайды 100 теңгеге сатуымыз керек. Жалпы алғанда біздің елдегі бидай өндірісі өз халқына жетеді, тіпті экспорттауға болады. Соған қарамастан неліктен біз басқа елден алуымыз қажет? Беларусь елі ауыл шаруашылығын қалай керемет дамытып отыр. Біздікілер кооператив ашыңдар деп енді қозғалып жатыр, ал бұл дегеніміз бұрынғы колхоз ғой сол.
Нан бағасы 500 теңге деген қайдан шықты?
Мысал келтіруден бастайын: Кеңес заманында нан 20 тиын тұратын, қазіргі заманда оның бағасы шамамен 400-500 теңге болуы керек. Сол заманда жол ақысы 5 тиын болатын, қазір 100-150 теңге. Барлығы өсіп, нан бағасы төмендеп кетті. Ол заманда нан қоқыс жәшігінде жатпайтын, дүкенде оны грамдап, кесіп сататын. 20 тиын деген құнды болатын, ал қазір 100 теңге деген ақша емес қой. Үйде нан артылса, ауыл тұрғындары итке не малға береді, ал қаладағылар оны қоқысқа тастайды. Оны дәлелдеудің қажеті жоқ, кез келген қоқыстан ашыған не көгерген нанды табуға болады. Қазір нанға деген құрмет жоқ. Қоқыста жатқанын көріп ішің ашиды. Шүкір деуіміз керек, біздің елде бір бөлке сатып алуға шамасы келмейтін отбасы жоқ.
Зейнеткер көршілерім бар, ерлі-зайыпты екеуі ғана тұрады. Екі-үш күнге деп нан алады, соның өзін ашып кеткені үшін менің итіме әкеліп береді. Біз бидайды өсіріп, ұн қылып, халыққа нан қылып беру үшін қаншама маңдай терімізді төгеміз, ал сол үшін бізге тиын төлеп жатыр. Ауыл шаруашылығы тиын тебен тауып жатса, қалай көркейеміз? Ауылды жерлерде ауыл шаруашылық тауарлары қымбат болған сайын, халықтың жағдайы жақсарады, есесіне ауыл дамыса, қала да дамиды.
Субсидия - көзбояушылық
Қазіргі кезде нанның бағасы - таза баға емес. Мемлекет саясатымен оны субсидиялап, күшпен төмен ұстап отыр. Одан біз зардап шегіп отырмыз. Бізден арзан бидай алады, Диірменге субсидия беріп ол жақтан арзан бағаға алады, наубайханаларға субсидия беріп, арзанға пісіртеді. Бір наннан үш ұйым субсидия алып отыр. Субсидия деген не? Субсидия - көзбояушылық. Оны бізге бердік деп есептейді, ол деген сыбайлас жемқорлық не басқасы. Қаншама адам істі болып, тіпті сотталып жатыр. Үкіметке үнемі айтамын, субсидия дегенді қысқартып, жәй ғана зауыт-дайындаушы кәсіпорынр ашып, біздің өнімімізді базар нарығы бағасымен сатып алып, жарату қажет. Ал мемлекет одан зардап шегетін болса, субсидияны сол зауыт-дауындаушы кәсіпорынға беру қажет. Яғни өзіне-өзі субсидия беруі тиіс. Сонда ешкім сотталмайды, өкпелемейді де. Тауар өндірушілер сапасыз дүние шығаруды тоқтатады. Субсидияны алу үшін жалған ақпарат береді, өтірік тауар өндіреді. Жоқ малдың санын көбейтеді, жоқ бидайды бар қылады.
Екі күн бұрын ғана жаңа К700 техникасын алдым, 88 миллион теңге тұрады. Енді сол бір техниканы алу үшін мен қаншама бидай сатуым керек? Ауыл шаруашылығы - біз сияқты фанаттардың арқасында тұр.
Қоғам пікірі
Әлеуметтік желіде түрлі пікірлер жазылып жатыр екен. Жаза берсін. Мен тек осы салада жүрген, білікті мамандардың ғана сөзіне құлақ асамын. Ал басқасын қабылдамаймын. Біреулер "Әрине, оның жағдайы жақсы. содан кейін солай айтады" деп жазыпты, бірақ олардың менің қандай іс атқарып жатқанымда шаруасы жоқ. Қанша жағдайым болса да, мен халық үшін деп далада, егін егіп, қой бағып жүрмін.
Кім айналысады мұнымен? Бізден кейінгілер мал санын қысқарып, қой баққысы келмейді. Немерелерім тіпті қораға кірмейді. Әкем қой баққан адам, сол себепті туғанымнан осы саладамын десем де болады. Мекетпті алтын медальға бітірдім, Ауыл шаруашылығы институтының Агрономия факультетінде білім алдым. Кеңес заманы тарағанға дейін сол салада қызмет етіп, сосын Қазақстанның еңбек ері, мрақұм бауырым Сайранбай Дөненбаев екеуіміз егемендік алған жылдары шаруа қожалығын аштық. Содан бері егін егіп, қой бағып келе жатырмыз. Осы салада жүрген кез келген адаммен айтыса аламын.
