Тірі болсам, қазаққа қызмет етпей қоймаймын!

Әлихан Бөкейхан

«Келешек» бірыңғай ерікті жинақтау жүйесінің маңызы қандай?

16:00, 17 қазан 2025

Оның негізгі мазмұны әртүрлі қаржылық көздерден келіп түсетін қаражатты жүйелі түрде біріктіріп, баланың кәмелеттік жасына жеткен кезеңінде білім беру шығындарын өтеуге арналған тұрақты және жеткілікті қор қалыптастыру. Бұл бастаманың өзектілігі жоғары білімнің қымбаттауы, отбасылардың қаржылық мүмкіндіктерінің әркелкілігі және білімге қолжетімділікті кеңейтуге деген қоғамдық сұраныспен айқындалған.

Жүйенің басты артықшылығы – жинақталатын қаражаттың көп компонентті моделі. Ата-аналардың ерікті аударымдары, сақтандыру ұйымдарының инвестициялық кірістері, мемлекеттен жыл сайын төленетін 5–7 пайыздық сыйлықақы, сондай-ақ әлеуметтік аз қамтылған санаттар үшін ұлғайтылған бастапқы білім беру капиталы жиналатын қаражат көлемінің оң динамикасын қамтамасыз етеді. Бұдан бөлек, «Ұлттық қор – балаларға» жобасы арқылы кәмелетке толмаған азаматтардың есепшоттарына Ұлттық қордың инвестициялық кірістерінің бір бөлігі аударылып отырады. Осындай көп көзді қаржылық қолдау ата-аналардың шығындарын азайтып, жинақ көлемінің тұрақты өсуін қамтамасыз ететін тиімді тетік болып табылады.

Жүйенің әлеуметтік мәні сақтандыру тетіктерімен күшейтіледі. Білім беру жинақтаушы сақтандыру шарты ата-ананың өмірінде немесе денсаулығында күтпеген жағдайлар орын алған жағдайда, жарналарды одан әрі сақтандыру компаниясының өзі төлеуіне мүмкіндік береді. Бұл – баланың кәмелеттік жасына дейін жоспарланған қаражаттың толық сақталуына кепілдік береді және отбасының әлеуметтік тұрақтылығын жоғалтпауына ықпал етеді. Осылайша, «Келешек» тек жинақ құралы ғана емес, сонымен бірге әлеуметтік қорғау элементін қамтитын кешенді жүйе ретінде көрініс табады.

Жүйеге қатысушыларға ұсынылатын салықтық ынталандырулар оның тиімділігін арттыра түседі. Үш жылдан астам мерзімге жасалған келісімдер бойынша ата-аналар төлеген жарналардың 10 пайызына дейін салықтық шегерім алуға құқылы. Бұл механизм отбасылардың өз қаражатын тиімді жұмсауына мүмкіндік беріп, бағдарламаның тартымдылығын күшейтеді. Сонымен қатар, сақтандыру ұйымдарының 8 пайыздық кепілді табысы, мемлекеттік сыйлықақы және салықтық шегерімдердің жиынтық әсері жинақтың жалпы жылдық кірісін шамамен 23 пайызға дейін арттыруы мүмкін.

Жүйеге қосылу рәсімінің қарапайымдылығы мен қолжетімділігі «Келешек» бірыңғай ерікті жинақтау жүйесінің әлеуметтік маңызын арттыратын негізгі факторлардың бірі болып табылады. Бағдарламаға қатысу үшін ата-аналар «Халық-Life» акционерлік қоғамымен «Bilim-Life» білім беру жинақтаушы сақтандыру шартын жасасса жеткілікті. Бұл рәсім күрделі бюрократиялық талаптарды қажет етпейді: ата-ананың жеке басын куәландыратын құжат және баланың туу туралы куәлігі ұсынылса, шарт ресімделеді. Мұндай жеңілдетілген процесс жүйеге әртүрлі әлеуметтік топтардағы отбасылардың қатысуына мүмкіндік береді және қаржылық құралдардың қолжетімділігін кеңейтеді. Қарапайым әрі түсінікті тәртіп ата-аналардың бағдарламаға деген сенімін арттырып, балалардың болашағына ерте кезеңнен бастап инвестиция салу мәдениетін қалыптастыруға ықпал етеді. Бұл тұрғыда жүйе қаржылық қолжетімділікті теңестіретін тиімді құрал ретінде көрінеді, себебі ол орта және төмен табысты отбасылардың да жинақтаушы білім беру бағдарламаларына қосылуын қамтамасыз етеді.

«Келешек» бірыңғай ерікті жинақтау жүйесі – елдің адами капиталын күшейтуге бағытталған стратегиялық мемлекеттік бастамалардың бірі. Оның ұлттық маңызы балалардың жоғары білім алуына ұзақ мерзімді және тұрақты қаржылық негіз құруымен анықталады. Жүйе ата-аналардың қаржылық ауыртпалығын жеңілдетіп қана қоймай, мемлекет тарапынан берілетін қосымша сыйлықақылар мен бастапқы білім беру капиталы арқылы жинақтардың көлемін ұлғайтуға мүмкіндік береді. Мұндай кешенді қолдау моделі білім беру саласындағы әлеуметтік теңсіздікті азайтуға ықпал етіп, әрбір баланың жоғары білімге қол жеткізу мүмкіндігін арттырады. Сонымен қатар, жүйе жинақтау мәдениетін дамытып, қаржылық сауаттылықтың артуына әсер етеді, ал бұл өз кезегінде елдің ұзақ мерзімді әлеуметтік-экономикалық тұрақтылығын нығайтады. Баланың кәмелет жасына толған кезінде сақтандыру компаниясындағы жинақтар мен Ұлттық қорда жиналған қаражатты біріктіре отырып, жоғары оқу орнына түсу және оқу ақысын төлеу мүмкіндігі отбасының әлеуметтік жағдайын жақсартуға, білім алудың үздіксіздігін қамтамасыз етуге және қаржылық жоспарлаудың жаңа стандарттарын қалыптастыруға жол ашады. Осылайша, «Келешек» жүйесі тек жеке отбасының игілігін қамтамасыз ететін механизм ғана емес, сонымен бірге Қазақстанның адами капиталын өсіруге бағытталған маңызды мемлекеттік саясаттың құрамдас бөлігі болып табылады.

Бұл мақала туралы не ойлайсыз?
Жарнама
Соңғы жаңалықтар