Қазақстандық ұлтшылдықты түсіну Алаш Орда немесе Алаш партиясы — 1917 жылы Қазақстанда құрылған саяси партия. Еліміздің тәуелсіздік жолындағы алғашқы күресінде, ұлттық болмысын қалыптастыруда үлкен рөл атқарды. Алаш партиясының тарихы мен идеологиясын түсіну қазақ ұлтшылдықтың шығу тегі мен эволюциясын түсінгісі келетін кез келген адам үшін өте маңызды. «Алаш» партиясының тарихы бүкіл елде саяси толқулар мен әлеуметтік толқулар орын алған Ресей революциясы кезеңінен басталады. 1917 жылы Әлихан Бөкейхановтың басшылығымен бір топ қазақ зиялылары мен саясаткерлері партия құрды. Партия қазақ ұлтының бастауы болып саналатын Солтүстік Қазақстандағы Алаш тауының атымен аталды. Алаш партиясының басты мақсаты – тәуелсіз Қазақ мемлекетін құру, қазақ халқының мүддесін көтеру болды. Партия 19-шы ғасырдың аяғы мен 20-шы ғасырдың басында бүкіл Еуропаны шарпыған ұлт-азаттық қозғалыстан шабыттанды. Партияның идеологиясы демократия, зайырлылық, әлеуметтік әділеттілік принциптеріне негізделді. «Алаш» партиясына да бүкіл түрік тілдес халықтарды бір саяси бірлікке біріктіруге шақырған пантүркизм идеялары қатты әсер етті. Бұл идея Ресей империясының түркі халықтарын жікке бөліп, мәдениеті мен тілін басып тастаған отарлау саясатына жауап болды. 1917 жылы большевиктер таратқан Қазақ автономиялық үкіметін құруда «Алаш» партиясы маңызды рөл атқарды, партия астыртын әрекетін жалғастырды, бірақ ол ақырында 1930 жылдары Кеңес өкіметі тарапынан басылды. Оның көптеген жетекшілері өлім жазасына кесілді немесе түрмеге жабылды, ал партияға ресми түрде тыйым салынды. Аз ғана ғұмыр кешкеніне қарамастан, Алаш партиясының мұрасы қазақ ұлтшылдық қозғалыстарына ондаған жылдар бойы ықпалын тигізді. 1960-1970 жылдары қазақ зиялылары мен қайраткерлерінің жаңа буыны партия идеяларын жаңғыртып, оның мұрасын қайта қалпына келтіруге ұмтылды. Бұл қазақ ұлтшылдықтың жаңа толқынының пайда болуына әкеліп соқтырды, ол өзіндік ерекшелік сезімімен және кеңірек автономия мен тәуелсіздікке ұмтылуымен сипатталды. Бүгінде Алаш партиясы қазақтың тәуелсіздігі мен ұлттық бірегейлігі үшін күрестің символы ретінде қарастырылады. Оның мұрасын көптеген қазақстандықтар атап өтеді, олар оны өздерінің саяси және мәдени ұмтылыстарына шабыт көзі ретінде қарайды. Партияның демократия, зайырлылық және әлеуметтік әділеттілік ұстанымдары қазақ болмысы мен саясатына қатысты пікірталасқа ықпалын тигізуде. Қорыта келгенде, қазақ ұлтшылдық эволюциясын түсіну үшін Алаш партиясының тарихы мен идеологиясын зерделеу өте маңызды. Партия мұрасы ел саясаты мен мәдениетіне елеулі әсер етіп, бүгінде талай қазақты жігерлендіріп келеді. Алаш партиясының мұраттарын ұғыну арқылы біз қазақ болмысы мен саясатының күрделілігі мен байлығын тереңірек бағалай аламыз.
[ad_2]
