8 наурыз — біздің жүрегімізді шуаққа бөлейтін ананың алақаны сияқты көктемнің алғашқы мерекесі. Табиғаттың оянуы осынау шуақты мерекеден бастау алатыны тегін болмаса керек. Азаматтың әдемі сыңарына арналған аруларымыздың жүздерінен әдеміліктің нұры таймасын, ішкі байлықтары бен жүректерінің мәрттігі сөнбесін! Баршаңызға көктемнің осы күнгі мерекесінде махаббат, денсаулық, бақыт және амандық, туған-туыстарыңызға игілік тілейміз!
***
Бүгін сіздердің мерекелеріңіз. Ер — азаматыңыз сіздерді қандай еркеліктеріңіз болса да көтеруге міндетті. Дегенмен қыз-келіншектерге айтарым: жүректерінің біздің жаман жақтарымызды емес, тек қана жақсы қасиеттерімізді сақтап, қашанда айдай сұлу, күндей жылы жүздеріңізден нұр төгіліп, сүйікті де сүйкімді болып жүре беріңіздер!
Қара жерге қар жауар,
Қарды көр де етім көр.
Қар үстіне қан тамар,
Қанды көр де бетім көр.
— деп ақылды ару Ақжүніс апамыз тап басып айтқан қазақтың ақманар тәнді, ақ мамық мінезді, қарлығаш қанатты қаракөз қыздарының бақытты болуы үшін, отанымыздың гүлі, жүрегіміздің жыры, ежелгі заманда «Қыпшақ аруы кім?» дегенде, «Міне! деп әлем халықтарына мақтанышымызды паш етіп көрсеткен сұлулардың жалғасы — қадірлі қыздар, сіздердің осынау мерекелеріңіз үшін осындағы жігіттер қолындағы қымыздың бір тамшысын қалдырмай алып тастайды.
***
Аяулы анам менің!
Мейірім мен махаббаттан жаралған кең жүрегіңізден, қызуы тұла-бойымызды жылытқан ыстық алақаныңыздан, «айналайын» деп маңдайымыздан емірене сүйіп еркелеткен мейірімді үніңізден артық біз үшін еш нәрсе де жоқ, мама!..
Маматайым, езуіңізден күлкі нышаны кетпесін, тіпті көзіңізден тамған әрбір тамшы жас қуанышпен шаттықтан тамсын! Жүзіңізден шуақ кетпей біздің ортамызда күліп-ойнап, шаттыққа кенеліп, бақытқа бөленіп жүре беріңіз, МАМА!!!
Мереке құтты болсын!
***
Айға сіңлі, қарындассың қасиетті жерге сен.
Мен өзіңді теңдессіз құдірет деп түсінем.
Сендік қуат мың есе артық Жердің тарту күшінен!
Аяулы ана, сен дегенде жүрек шіркін езілмей, елжіремей тұра ма?! Осы әлемде сенен артық адам жоқ деп сенемін. Жер жақұтын алдыңа әкеліп төгіп берер ем, мен үшін бір күлімдегенің, жылы сөзің қуат алуға жетеді. Қуанышың көп болсыншы, балаларыңның, мына біздің және немерелеріңнің қызығына тоймай жүре бер!
***
Сүйікті анашым!
Мен үшін бұл өмірдегі ең жақын жан өзіңсің!
Сенің көңіліңе ешқашан кірбің түспеуін қалаймын.
Ауру-сырқау, қайғы-мұң сені айналып өтсін! Әрдайым осы қалпыңда көркем мінез, парасаттылықтың нышаны мен символы болып тұра бер! Сен – біз үшін үлгісің! Сен сіңірген тәрбиені, парасаттылықты өз балаларыма сіңірем, өмірлік ұстанымым етем!
***
Әйел адам жас қосқан сайын қартайып келем деп мұңайса да, сенің туған күнің мен үшін – той. Себебі бұл күні менің ең жақын адамым дүние есігін ашқан. Бұл күні мені өмірген әкелген адамның туға күні, онсыз мен де ешкім емес едім, тіпті мына дүние де болмайтын да едім. Жан ана, сенсіз - өмір қараңғы. Бар бол, қасымызда бол! Денің сау, басың аман болсын!
***
Анашым, сен менің кеңесшім, ақылшымсың.
Өмірімді сенсіз елестету - қараңғы бөлмеге шамсыз кіріп, одан шыға алмайтыныңды булмен тең. Мен барлық арман, мақсаттыммен үмітімді өзіңде сақтаймын, сен менің – алтын қорымсың, ал сен маған қолдау мен кеңесіңді бересің, аямайсың. Себебі сендік махаббат әлемдегі теңдесі жоқ күш. Сендік махаббат - сарқылмас энергия. Саған күш-қуат, денсаулық, өмірге деген құлшыныстың артуын тілеймін.
***
Асыл әжем! Менің ақылшым, данам! Сіздің айтқан ертегіңіз бен берген тәліміңіз біздің өмірімізге азық болды. Сіздің саяңызда еркелеп, асыр салып, ештеңеден таршылық көрмей өстік. Сіздің бізге деген қамқорлығыңыз бен ерекше махаббатыңыз жанымызға жылылық ұялатып, биіктерге бастап келеді. Қуаныш, шаттығыңыз мәңгілік болсын. Жаныңыздай қымбат немерелеріңіздің ортасында құрметке бөленіп, жүзіңіз жадырап, көңіліңіз өрлеп жүре беріңіз!
Алла денсаулық пен көңіліңізге тоқтық, өміріңізге бақ-береке берсін.
* * *
Әжеме айтар тілегім,
Құтты болсын туған күн.
Жанымызды тербеген,
Қызықты бұл думан күн
Ашық болсын аспаның
Аппақ нұрың себелеп.
Әжетайым асылым,
Жансың бізге ең керек.
Ғұмырыңыз ұзпқ боп,
Жастан жасқа жетіңіз.
Әжетайым гүл жанап,
Асулардан өтіңіз.
* * *
Әже, бүгінгі келіп жеткен туған күніңізбен құттықтаймыз! Ащысы мен тәттісі бірге жүретін өмірдің тәтті тұстарын көп сезіне беріңіз! Балаларыңыз аман болып, немерелеріңіздің қызығына тоймай, шөберенің тәтті қылықтарына тоймай жүзіңіз бал-бұл жанып жүре беріңіз Әжетай! Көзіңіздегі жас тек қуаныштың жасы болсын! Саулығыңыз мықты болып, жүз жасаңыз! Аспаныңыз ашық болып, жаздай жайнап жаныңыз, көктемдей гүл жайнап құлпыра беріңіз! Сізге бар жақсылықты тілейміз, Әжетай!
Аман болсын басыңыз,
Ағармасын шашыңыз.
Шөбере сүйіп әлі де,
Жүзге жетсін жасыңыз.
***
Бойыңды жастай түзедің –
қылықты, сәнді қыз едің,
жаныңа, сұлу көркіңе
ұмтылып өткен жүз ерін.
Арманың шығып алдыңнан,
жарасымдарың таң қылған.
Ал бүгін алқам-салқамсың,
шыққандай батпақ-балдырдан.
Бітті ме мәні өмірдің?
Күйбеңге неге көмілдің?
Нәзіктік пенен сұлулық —
әйелдің мәні, сырымды ұқ,
жоймасын нұрын көңіл - Күн!
1959
Фариза Оңғарсынова
***
ӘЙЕЛДЕР-АЙ!!! Мұқағали Мақатаев
Әйелдер-ай!
Әйелдер-ай!
Қандайсың?!
Әдемі боп кетіпсің ғой әрқайсың.
Біреу жеріп тұрса-дағы қалмайсың,
Біреу сүйіп тұрса-дағы бармайсың.
Әйелдер-ай!
Әйелдер-ай, қандайсың?!
Әйелдер-ай!
Әйәйлар-ай, қулар-ай,
Жанарлардың жауын алып тұрғаны-ай!
Біле тұра бүйректерің бүлк етіп,
Кетесіңдер тыңдай тұра, тыңдамай.
Әйелдер-ай!
Әйәйлар-ай, қулар-ай!
...Әйелдерді еркектерден көп дейді.
Ойбай,
Ойбай!..
Бола берсін көп, мейлі!
Әйел деген әдемі ғой, әдемі,
Әдемілік бізге көптік етпейді...
Мұқағали
***
Төлеген Айбергенов – «Ана»
Арманыңды ақтарам ба жүрегімде тербесем,
Айға сіңлі, қарындассың қасиетті Жерге сен.
Мен өзінді теңдесі жоқ құдірет деп түсінем,
Сендік қуат мың есе артық Жердің тарту күшінен.
Сұлу әлем, әлем сұлу сен жаратқан адаммен,
Көк жолының қарсылығын қағып тастап барам мен.
Сендік қуат болар, бәлкім, басын иді көк маған,
Әр кез сенен туғанымды есіме алсам, тоқтаман.
Ал ұмытсам, ұмыт болып қаларымды білемін,
Ұмыт қалмау үшін менің шарқ ұрады жүрегім.
Шат жүріп-ақ қас қаққанша боламын мен шерменде,
Жетім емес кей ананың жетімдігін көргенде,
Көз алдымда жас дөңгелеп булығам да ызадан,
Маған тіпті сөз келмейтін ұяттардан қызарам.
Бұл дүниеге онсыз-дағы кеткен жоқ па көп есең,
О, аналар, кей пасықты жаратасың неге сен!
Тасбауырлар дүниеге келсін де, тез кетсін де,
Әлде өзгелер ондайлардан жиіркенсін дейсің бе?
Қай кеудені жылытады лапылдаған отпенен,
Өз кеудесін жылытуға құдіреті жетпеген.
Анаң саған керек болса, балаңа да сен керек,
Кезекпенен ауысатын ғұмыр ғой бұл дөңгелек.
Ана керек, о, адамдар, ана керек адамға,
Анасыздар аң сияқты күн кешіп жүр ғаламда.
Пікірімді ұнатпаған таптық та дер дананы,
Даналықтың қажеті жоқ сыйлау үшін ананы.
II
Білмедім мен, сен әйтеуір ораласың көп тілге,
Киелі сүт құдіретімен әлде есейіп кеттім бе?
Ана десе әйтеуір мен өзге сөзді есітпен,
Құлағыма үн келеді қоңыраулы бесіктен.
Құлағымда ол үн менің көрген емес толастап,
Өйткені сен жылауыма қарсы болдың о баста-ақ..
Бүкіл әлем шуларына жіберді де сүңгітіп,
Өзің қаққан қоңыраудан кетті маған тіл бітіп…
Қоңыраулардың үні мені жетектеді қиянға.
Қоңыраулардың үні мені шомдырды сан қиялға.
Тұтқасынан ұстамақ боп дария – білім есіктің,
Мектеп бардым, онан да мен қоңырау үнін есіттім.
Ұстаз болдым. Сөз сөйлетті болашақтың мінбері,
Көз алдымда қызыл ала қызғалдақтар гүлдеді.
Дәл бүгін де нұрлы ертеңнің қоңырауы етіп тұр мені,
Өміріме өзің қаққан қоныраудың үндері.
Өзің қаққан қоңырауда өмір жыры бар екен,
Оның үні тарқамайтын болды менің мерекем.
Сол үнменен тыным таппай бақытымды күреймін,
Өйткені мен мерекемнің тарқамауын тілеймін.
****
«Шеше, сен бақыттысың»
Шеше,
Сен бақыттысың!
Жыламағын.
Жай түсіп жатқанда да құламадың.
Тәңіріңнен мен едім ғой сұрағаның,
Сондықтан жыламағын, жыламағын!
Бармын ғой,
Тірімін ғой,
Қасыңдамын.
Өлмеймін, мен өзіңдей асылданмын!
Таусылып, өз-өзіңнен шашылмағын,
Байырғы берекеңді қашырмағын!
Мен сенің қанықпын ғой көз жасыңа,
Өзім кепіл тот басып тозбасыма.
Екі жыр жазсам саған бірін арнап,
«Шеше» деп жаздым ылғи сөз басына.
(Тәңірім кеше көрсін кесірімді.)
Аспанға жазам сенің есіміңді!!!
Шеше!
Сен бақыттысың, тербете бер,
Құба талдаи иілген бесігімді…
****
«Ана»
Бәрі де, Ана,
Бір өзіңнен басталды.
Сен деп жаздым алғаш өлең дастанды.
Қуандым ба,
Өзің бар деп қуандым.
Жыладым ба,
Өзің жоқ деп жас тамды.
Бәрі де, Ана,
Бір өзіңнен басталды.
Жанарыңнан көрдім алғаш аспанды.
Еркелесем, бір өзіңе еркелеп,
Жасқандым ба,
Тек өзіңнен жасқандым.
Алғашқы дәм, ол да сендік сүт еді,
Ақ сүт берген қашанда үміт күтеді,
Отанымның өзі сенен басталып.
Жауларыма жеткен жерден бітеді
Тұманбай Молдағалиев – «Ана»
Құлайын деп бара жатам құлдырап,
Көңілім жүдеп, көзім алды бұлдырап,
Сол кезде бір ән естимін жақыннан,
Аққан бұлақ секілденген сылдырап.
Есім жиып, өз бойымды тік ұстап,
Тіршіліктің әуенімен тыныстап,
Сергимін де, сезім гүлін құлпыртам,
Кел дегендей болады бір күміс бақ..
Сөндім-ау деп, өлдім-ау деп ышқынып,
Қалған кезде бойымдағы күш бұғып,
Сөнбейсің деп дауыстайды анашым,
Мен орнымнан жығыламын үш тұрып.
Ойнап шығам содан кейін құрақтай,
Жарқылдаймын жүрегімді жылатпай,
Мүмкін, мүмкін ана махаббаты шығар бұл,
Мені сүйеп келе жатқан құлатпай.
****
Мағжан Жұмабаев - “Ана”
Үйдің іші ұйқыда,
Түн ортасы шамасы.
Көзін алмай бесіктен,
Бөбек жатыр албырап.
Бесікте бөбек ауру,
Тербетіп отыр анасы.
Үнсіз, меңіреу ұзын түн,
Жел азынап тұр есіктен.
Шөкиіп ана отыр,
Жүрегіне біреу біз
Сұғып алып кеткендей.
Үнсіз, меңіреу ұзын түн
Шөккен қара бір нардай.
Сарғайып, ана сарылып,
Демігіп, қызып, қысылып,
Ауық-ауық, селк етед,
Әлденеден шошьшып.
Селк етсе бөбек, ананың
Өзіне ажал жеткендей.
Шөкиіп отыр дем алмай…
Таң алдында қара бұлт
Күңіреніп көкті жабады.
Бөбегінің бетіне
Ананың жасы тамады.
