رەسەي اسكەرىنىڭ ۋكراينا جەرىنە باسىپ كىرگەنىنە بۇگىن جەتىنشى كۇن بولدى. الەمدىك ساراپشىلاردىڭ پايىمىنشا، ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى كيكىلجىڭ ۋاقىت وتكەن سايىن ءورشىپ بارادى. جانە جاقىن ارادا ورتاق بىتىمگە كەلۋدى ويلامايتىن دا سەكىلدى.
رەسەيگە ۇقشۇ اسكەرلەرى نە ءۇشىن قاجەت؟
بەلگىلى ساياساتتانۋشى دوس كوشىمنىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى جاعدايدا ۋكراينا مەن رەسەي اراسىنداعى جاعدايعا ۇقشۇ اسكەرلەرى بەيتاراپتىق تۇردە ارالاسا المايدى. ال ءپۋتيننىڭ بار ويى ءوزىنىڭ كوزقاراسىمەن نۇكتەلەس مەملەكەتتەردىڭ اسكەرلەرىن ءوز پايداسىنا جاراتۋدى كوزدەپ وتىرۋى مۇمكىن، دەيدى ول.
"پۋتين مەنىڭ ويىمشا، ۇقشۇ اسكەرلەرىنە بىتىمگەرلىكتىڭ مانداتىن بەرۋدى ويلاپ وتىر. ال الەمدەگى بارلىق وسىنداي مەملەكەت ارالىق قاقتىعىس بولعان ۋاقىتتا ەڭ بەيتاراپ مەملەكەتتەردىڭ اسكەرى اكەلەدى. مىسالى، افريكادا جانجال بولسا، كەلەتىن اسكەرلەردىڭ كوبىسى شۆەسيادان، ينديادان بولادى. قىسقاسى، ەكى ەل ارالىق ماسەلە بولعاننان كەيىن ەلگە كىرەتىن اسكەردىڭ ساياسي مۇددەسى جوق ەلدىكى بولعانى دۇرىس. ال بۇل ماسەلەدە پۋتين ۇقشۇ اسكەرلەرىن بەيبىتشىلىك كۇش ەسەبىندە ەنگىزگىسى كەلەدى"، – دەيدى ساراپشى.
دوس كوشىم بۇعان دەيىن مۇنداي وقيعالاردىڭ تاريحتا بولعانىن ايتادى. سونداي-اق ول قاڭتار وقيعالارى كەزىندە ۇقشۇ اسكەرلەرىنىڭ قازاقستانعا كىرگىزىلگەن كەزىنە دە توقتالىپ ءوتتى.
"كەزىندە پريدنەستروۆسكايا رەسپۋبليكاسىن مولدوۆادان ءبولىپ الار كەزدە بىتىمگەرشىلىك كۇش ەسەبىندە رەسەي كىردى. ال شىندىعىندا رەسەي بۇل كەزدە بىتىمگەرشىلىك ءۇشىن ەمەس پريدنەستروۆسكايا تەرريتورياسىن الىپ قالۋدى ماقسات ەتىپ كەلدى. كەشەگى ۇقشۇ اسكەرلەرىنىڭ قازاقستانعا كەلۋىن دە بىتىمگەرشىلىك دەپ اتاۋعا كەلمەيدى. سەبەبى بۇل ساياسي مۇددەلەس ەلدەردىڭ كەلۋى. ال كەرىسىنشە ەلىمىزگە كانادانىڭ نەمەسە نورۆەگيانىڭ اسكەرى كىرسە مەن مۇنى بىتىمگەرشىلىك دەيتىن ەدىم"، - دەپ ءتۇسىندىردى ساياساتتانۋشى.
ساياساتتانۋشى جانە بۇرىنعى قازاقستاندىق ديپلومات قازبەك بەيسەبايەۆ ۇقشۇ اسكەرلەرى رەسەيدىڭ جەكەمەنشىگى ەمەس ەكەنىن كەسىپ ايتتى. سوندىقتان پۋتين كەز كەلگەن ۇسىنىس نەمەسە شەشىم قابىلداردا ۇيىمعا مۇشە ەلدەرمەن كەڭەسۋى قاجەت، دەيدى ول.
"قازىرگى ۋاقىتتا يا، پۋتين ءوزىنىڭ دۋماسىنا ۇسىنىپ جاتسا جاتقان شىعار. ءبىراق بۇل ۇيىم ونىڭ جەكەمەنشىگى ەمەس ەكەنىن تۇسىنەيىك. قازىرگى ءپۋتيننىڭ ىس-ارەكەتىنە بۇكىل الەم قارسىلىق تانىتىپ وتىر. سوندىقتان ونى بۇۇ قولدايدى دەپ ايتا المايمىن. ال ۇقشۇ اسكەرلەرىن قانداي جاعدايدا قولدانادى؟ ول تەك ۇيىمعا مۇشە ەلدەردىڭ اراسىندا عانا. ال رەسەي باسشىسىنىڭ ويىندا قانداي پيعىل جاتقانىن ءدوپ باسۋ قيىن. الەمدەگى جاعداي دا ءقازىر ءبىرتۇرلى تەڭسەلىپ تۇر. سول سەبەپتى قازاقستانعا تەزىرەك بۇل ماسەلەدە ءوزىنىڭ پوزيسياسىن ايقىنداپ العان ارتىقتىق ەتپەيدى"، – دەيدى بەيسەبايەۆ.
بۇل ماسەلەدە بيلىك قانداي شەشىم قابىلداۋى كەرەك؟
ساياساتتانۋشى دوس كوشىم كورشىلەس ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى ماسەلەگە بايلانىستى قازاق قوعامىنىڭ پىكىرى ەكىگە بولىنگەنىن ايتادى. حالىقتىڭ باسىم بولىگى ۋكراينا جۇرتىن قولداسا، سونىمەن قاتار حالىق اراسىندا رەسەيدىڭ مۇددەسىن قورعايتىندار دا بار ەكەنىن ايتادى ول.
"كەڭەس وكىمەتىنىڭ كوزقاراسىمەن قالعاندار ءپۋتيننىڭ اگرەسسيالىق ارەكەتىن انىق جاقتاپ وتىر. الايدا بارلىعى دەمەسەك تە حالىقتىڭ كوپشىلىگى ۋكراين جۇرتشىلىعىن قولدايدى. بىرىنشىدەن، بۇل ورىس بيلىگىنىڭ باسقىنشىلىق سوعىسىنىڭ ايقىن كورىنىسى. ەكىنشىدەن، ۋكرايناداعى جاعداي قازاقستاندا دا قايتالانۋ مۇمكىندىگى بار. ونداي ءقاۋىپتى اشىق ايتۋىمىز كەرەك. ويتكەنى ۋكراينادا بولىپ جاتقان ساياسي ويىن ەلىمىزدەگى وقيعالاردى ەسكە تۇسىرەدى"، - دەيدى ول.
سونداي-اق دوس كوشىم ەلىمىز بەيتاراپتىق پوزيسيانى ۇزاق ساقتاپ تۇرا المايتىنىن ءتۇسىندىردى.
"ءبىز مۇنداي پوزيسيامەن ەكى جاققا دا جەككورىنىشتى بولىپ قالۋىمىز مۇمكىن. مىسالى، كەشەگى بۇۇ-نىڭ وتىرىسىندا 30 مەملەكەت داۋىس بەرۋدەن قالىس قالدى عوي. ول ەلدەردىڭ اراسىندا قازاقستان دا بولدى. ال قالىس قالۋ دەگەنىمىز – بۇۇ شەشىمىن قولدامايمىز دەگەندى بىلدىرەدى. سول سەبەپتى ءبىز مۇنداي پوزيسيامەن ۇزاق تۇرا المايمىز جانە الەم الدىنداعى ابىرويىمىزدان ايىرىلىپ قالۋ ىقتيمالدىعى باسىم. وسى ورايدا ءبىزدىڭ بيلىك ءبىر جاعىنا شىعۋى قاجەت دەپ ويلايمىن"، - دەيدى دوس كوشىم.
بۇرىنعى ديپلومات قازبەك بەيسەبايەۆ تا ەلىمىزدىڭ بەيتاراپتىق پوزيسياسىن سىنايدى. بۇل وقيعالاردىڭ تەزىرەك ءارى بەيبىت شەشىلۋى قازاقستان ءۇشىن پايدالى بولادى، دەگەن ول سانكسيالاردىڭ ءبىر ۇشى بىزگە قازىردەن باستاپ ءتيىپ جاتىر، دەپ قوستى.
"ءبىزدىڭ تاۋارلارىمىزدى قابىلداماي قويعان، جولدان وتكىزبەي قويعان دەگەن جاڭالىقتار كەلىپ جاتىر. بۇل رەسەيگە سالىنعان سانكسيالاردىڭ بىزگە ءتيىپ جاتقان اسەرى. مىسالى، ۇلىبريتانيا پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتى كەشە ايتتى عوي، قازاقستانعا دا سانكسيا سالايىق دەپ. سوندىقتان ءبىز بەيتاراپ وتىرا المايمىز. ۇزاق ءۇنسىز وتىراتىن بولساق مۇنىڭ زاردابى دا اۋىر بولۋى مۇمكىن"، - دەپ تۇيىندەدى قازبەك بەيسەبايەۆ.
ەسكە سالايىق، ەلىمىزدەگى قاڭتار وقيعالارى كەزىندە پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ لاڭكەستەرمەن كۇرەسۋ ءۇشىن ۇقشۇ-دان كومەك سۇراۋعا شەشىم قابىلداعان ەدى.
ۇقشۇ ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك كەڭەسى ەلدەگى جاعدايدى قالىپقا كەلتىرۋ ءۇشىن قازاقستانعا ۇجىمدىق بىتىمگەرشىلىك كۇشتەرىن جىبەرۋ تۋرالى شەشىمگە كەلدى. بارلىعى 2300-دەي بىتىمگەر اسكەريلەر كەلدى. 13 قاڭتاردا ۇقشۇ ميسسياسىنىڭ ءساتتى اياقتالعانى تۋرالى حابارلاندى. 19 قاڭتار كۇنى بىتىمگەرلەردىڭ بارلىعى قازاقستاننان شىعىپ كەتتى.
