ءتىرى بولسام، قازاققا قىزمەت ەتپەي قويمايمىن!

ءاليحان بوكەيحان

ەرمەك تۇرسىنوۆ: ءبىز قالاي اداستىق؟ نازاربايەۆتى اقتاپ وتىرعان جوقپىن

27 اقپان 2022 145
مەن سوڭعى جيىرما جىلدان بەرى «ءبىز اداستىق، تەرىس جولعا ءتۇسىپ كەتتىك، ارتىنان ەرۋگە بولمايتىنداردىڭ جەتەگىندە كەتتىك»، دەگەن جانايقايىمدى جەتكىزە الماي كەلەمىن. «شال» ءفيلمىن دە ءتۇسىردىم، مەتافورا تۇرىندە. ءوزىنىڭ تۋىپ-وسكەن جەرىن بەس ساۋساعىنداي بىلەتىن اقساقالدىڭ تۋعان دالاسىندا اداسۋى مۇمكىن ەمەس. انە، ابىز اقساقالدارىمىز اداسسا، بىزدەن نە سۇرايسىز؟ 



ءبىز – جەتەتىن جەرىمىزگە جەتتىك!

سونىمەن، ءبىزدىڭ اداسا-اداسا جەتكەن جەرىمىز سول، تاريحىمىزداعى قارالى جەلتوقسانعا قارالى قاڭتار كەلىپ قوسىلدى. ەندى، ازىرگە، بەتىنە داق تۇسپەگەن 10 ايىمىز قالدى. سپەسنازدا ءبىر قاناتتى ءسوز بار، «ەگەر ساربازدى ىرىكتەۋدە قاتەلىك جاسالسا، ول ساربازدى ۇيرەتۋدىڭ ءمانى جوق»، دەگەن. بىزدە سول ءبىر ىرىكتەۋ كەزىندە، وسىدان وتىز جىل بۇرىن كىمگە سەنىم ارتامىز دەگەندە، شاتاسىپ قالىپپىز. ول كەزدە بىزدەن ەشكىم اقىل سۇراماسا دا، ءبىز سول سايلاۋدا بولدىق قوي؟ سونىڭ اقىرى، حالىقتىڭ كوتەرىلۋى مەن الماتىداعى قاندى وقيعاعا اكەلدى. الماتىدا مەملەكەتتىڭ باستى سيمۆولدارى — اكىمدىك عيماراتى مەن پرەزيدەنت رەزيدەنسياسى وتقا وراندى. ءقازىر سوعان كىنالىلەردى ىزدەپ، قالاي دا كەك قايتارۋعا كىرىستىك.

بارىنە ءبىر باسشى عانا كىنالى بولا المايدى، ءبىز دە كىنالىمىز. ءبىزدىڭ كىنامىز نەدە؟ ءبىز وسى كەزگە دەيىن سەبەپپەن ەمەس، تەك سالدارمەن كۇرەستىك. بۇل جەردەگى سەبەپ دەگەنىم – باسشى بولۋعا مۇلدەم لايىق ەمەس ادامدار. بىلگەنىن ىستەيتىن جەرگىلىكتى باستىقتار، اكە-كوكەلەر. سولاردىڭ ساياسي تەحنولوگتارى انا كوشەنىڭ اتاۋىن وزگەرتەيىك، مىنانى بىلاي اتايىق، لاتىنعا كوشۋمەن اينالىسايىق دەپ، ءبىزدى الدارقاتىپ، باسىمىزدى قاتىرىپ كەلدى، قىسقاسى. ال قازاقتىڭ باسىندا ودان الدەقايدا ماڭىزدى، ومىرىنە تىكەلەي قاتىستى كۇردەلى ماسەلەلەر بار ەدى. مەن نازاربايەۆتى اقتاپ، قورعاپ وتىرعان جوقپىن، ءبىراق وبەكتيۆتى قاراعاندا، بارىنە ءبىر ادام عانا كىنالى بولا المايدى. وعان جول بەرىپ قويعان، ودان قۇداي جاساعان ءبىز ءبارىمىز كىنالى ەدىك. ول بولسا، ءوز ماڭايىنا مەنتاليتەتى وزىنە سايكەس، دۇنيەتانىمى مەن بولمىسى وزىنە ىڭعايلى كەلەتىن ادامداردى جيناي باستادى. ءوزى قۇداي، ونىڭ اينالاسىنا جينالعاندار وزدەرىن جارتىقۇداي سەزىنىپ، قازىرگى كادر تاپشىلىعى سودان تۋىنداپ وتىر. ادامدى قىزمەتكە الاردا كاسىبي جارامدىلىعىنا ەمەس، ءبىر كىسىگە قۇلاي بەرىلگەنىنە قاراپ، تەرىس سەلەكسيا جۇرگىزىلدى. سول تەرىس جولمەن جۇرە كەلە، جەتۋىمىز ءتيىس ناتيجەمىزگە جەتتىك.

ءبىز وڭباي ۇتىلدىق

مىنا بۇگىنگى الەۋمەتتىك جەلى، ينتەرنەت دەگەن نە؟ ول – ءبىر مەزەتتە بىرنەشە جەردە بولۋعا، مول اقپارات الۋعا جول اشاتىن زور يگىلىك. ديدجيتاليزاسيا، سيفروۆيزاسيا دەگەن قانشالىقتى پروگرەسس بولسا دا، ول سونىمەن بىرگە، ءبىزدىڭ باسىمىزعا رەگرەسس بولىپ ءتيدى. قازىرگى بلوگەرلەردىڭ كوپشىلىگى جاستارعا قايتسەڭ دە بايۋىڭ كەرەك، شالقىپ ءومىر سۇرگەنگە نە جەتسىن، دەگەن جالعىز ويدى عانا جەتكىزۋدە. مەنىڭ زامانىمدا جاستارعا ءاليا مەن مانشۇك، باۋىرجان مومىش ۇلى مەن تالعات بيگەلدينوۆ ۇلگى بولسا، قازىرگى جاستار قونايەۆتى تانىمايدى. دۇنيەتانىمى بۇلىنگەن، باعىت-باعدارى بۇزىلعان، ميلليونداعان جاس بۋىن بۇلار. ءبۇتىن ءبىر بۋىننان وسىلاي ايىرىلىپ وتىرمىز. سولارمەن بىرگە، جاڭا قازاقستان قۇرماقپىز با؟ ولار ەڭبەككە جوق. «جۇمىستى «لوحتار» عانا ىستەيدى»، دەگەن تۇسىنىك ساناسىنا مىقتاپ قادالعان. جاستارىمىزدىڭ كوپشىلىگى ساۋاتسىز، SMSء-تىڭ ءوزىن قاتە جازادى. قايرات نۇرتاس پەن ءتورالىنىڭ پاراقشاسىن ميلليونداعان جاستار كورەدى، 97 جىل ءومىر سۇرگەن ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆتە، گەرولد بەلگەردە بىردە-بىر جازىلۋشى بولمادى.

شىندىعىن ايتايىق، ءبىز اقپاراتتىق قوقىسقا كومىلىپ قالدىق. ادامنىڭ باسى دا قوقىسقا تولادى ەكەن. ساپاسىز مۋزىكا دا، ءمانسىز كينو دا، ناشار كىتاپ تا قوقىس. قازىرگى جاستار جاسىنا جەتپەي، بوقتاپ سويلەۋگە قۇمار. ونداي جاستا ءبىز دە بوقتادىق، ءبىراق ءبىز ۇيالۋشى ەدىك. قازىرگى كينو مەن ىردۋ-دىردۋ باعدارلامالاردا اشىقتان-اشىق بوقتاي بەرەتىن بولدى. سەنزۋرا ەنگىزبەسەك، بولمايدى، ەلدە ەشقانداي يدەولوگيا قالمادى.

ۇزاق وتىرساڭ، دارەتحانانىڭ ساسىق يىسىنە ۇيرەنىپ كەتەسىڭ. ءبىز ءبىر قالپىمىزدا وتىز جىل وتىردىق. مۇڭكىگەن ءيىستى سەزۋدەن قالدىق. مەندە ەندى اسا ءبىر ءۇمىت تە قالمادى. مەن قاتارلى، مەنەن ءسال ۇلكەندەرمەن ءسال جاستاۋ بۋىن ءوز مۇمكىندىگىن جوعالتىپ الدى، قولىمىزدا بولعان مۇمكىندىگىمىزدەن ايىرىلىپ قالدىق. ءبىز وڭباي ۇتىلدىق.  بىزگە ەندى بالالارىمىز، نەمەرەلەرىمىزدىڭ جايىن ويلاۋ كەرەك، ويتكەنى ولارعا ەندى شىن وبال بولدى. ولار دا بىزدەر سياقتى باقىتسىز داۋىرگە تاپ كەلمەسە ەكەن دەيمىز. ولاردىڭ ەرتەڭ جولى بولسىن دەسەك، ءقازىر ولارعا دۇرىس كىتاپ، دۇرىس كينو مەن دۇرىس مۋزىكا تىقپالاۋىمىز كەرەك. ايتپەسە، ەرتەڭ ولار دا قوقىسقا كومىلىپ قالادى. قولدارىنداعى تەلەفوندارىنا شۇقشيا بەرمەي، بىلىمگە ۇمتىلۋعا، ءوزىن-وزى جەتىلدىرۋگە تالپىناتىنداي، باۋلاۋىمىز قاجەت. ءبىز ارمانداعان مەملەكەتتى قۇراتىن سولار. وقىعان بالا ەسەيگەندە، ويلايتىن ادام بولادى. ءبىز ءوز كەزىمىزدە ويلانبادىق.
بۇل ماقالا تۋرالى نە ويلايسىز؟