ءتىرى بولسام، قازاققا قىزمەت ەتپەي قويمايمىن!

ءاليحان بوكەيحان

"بولاشاقپەن" رەسەيگە وقىتۋ - بولاشاعى جوق

05 اقپان 2022 166
رەسەيدەن عىلىم ۇيرەنۋگە تۇرارلىق پا؟ ستاتيستيكالىق ساراپتاما
ءبىزدىڭ تۇلەكتەر "بولاشاق" باعدارلاماسىمەن باراتىن رەسەيدەگى ەڭ ايگىلى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ الەمدىك رەيتينگىسى تومەندەگىدەي.

«ميسيس» ۇلتتىق زەرتتەۋ تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى (National University of Science and Technology MISiS) رەسەيدە 22-ورىندا، ال الەمدىك رەيتينگتە 1319-ورىندا؛

ن.ە. باۋمان اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى (Bauman Moscow State Technical University) رەسەيدە 21-ورىندا، ال الەمدىك رەيتينگتە 1202-ورىندا؛

يتمو ۇلتتىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتى (ITMO University) رەسەيدە 17-ورىندا، ال الەمدىك رەيتينگتە 983-ورىندا؛

«Mيفي» ۇلتتىق زەرتتەۋ يادرولىق ۋنيۆەرسيتەتى (National Research Nuclear University) رەسەيدە 9-ورىندا، الەمدە 613-ورىندا؛

ماسكەۋ فيزيكا-تەحنيكالىق ينستيتۋتى (Moscow Institute of Physics and Technology) رەسەيدە 8-ورىندا، الەمدە 542-ورىندا؛

سانكت-پەتەربۋرگ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى (Saint Petersburg University) رەسەيدە 7-ورىندا، الەمدە 538-ورىندا؛

م.ۆ. لومونوسوۆ اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى (Lomonosov Moscow State University) رەسەيدە 1-ورىندا، الەمدە 194-ورىندا تۇرادى ەكەن.

الەمدە دامىعان ەلدەردىڭ الدىڭعى توپ 200-گە ەنەتىن ۋنيۆەرلەرىنىڭ سانى.
ياعني قايسى ەلدىڭ عىلىم-تەحنيكاسى مىقتى، قايسى ەلدەن ۇيرەنەمىز دەگەن ءسوز عوي.

اقش 72
ۇلى بريتانيا 19
گەرمانيا 13
جۇڭگو 12
فرانسيا 11
كانادا 9
نيدەرلاند 8
Australia 7
شۆەساريا 7
شۆەسيا 6
يتاليا 4
و كورەيا 4
يزراەل 4
Denmark 3
Belgium 3
نورۆەگيا 2
Singapore 2
Brazil 1
رەسەي 1
ال ەندى سكوپۋس بازاسىندا 32 مىڭ عىلىمي جۋرنال بار ەكەن. وسى الەمدەگى ەڭ مىقتى 32 مىڭ عىلىمي جۋرنالدان قايسى ەلدە قانشاسى بار ەكەنىن كورەيىك:
اقش 12410
ۇلى بريتانيا 6568
نيدەرلاند 2031
گەرمانيا 1592
شۆەساريا 721
جۇڭگو 681
يسپانيا 651
فرانسيا 576
ينديا 481
جاپونيا 453
رەسەي 370
وسى عىلىمي جۋرنالدار رەيتينگىسىندە رەسەيدەگى No1 عىلىمي جۋرنال "Eurasian Mining" جۋرنالى. ال وسى جۋرنال الەمدىك رەيتينگتە 3944-ورىندا. رەسەيدەگى No2 عىلىمي جۋرنال "CIS Iron and Steel Review" جۋرنالى الەمدىك رەيتينگتە 4693-ورىندا. ال وسى جۋرنالداردىڭ H-index ءبىر قاراپ قويىڭىز تاعى.
الەمدىك رەيتينگتە ءتىپتى الدىڭعى 1000-عا كىرەتىن ءبىر جۋرنالى جوق ەلدى، عىلىمى دامىعان دەپ ايتا الامىز با؟
عىلىمنىڭ دەڭگەيىن باعالايتىن تاعى ءبىر كورسەتكىش - ءار ەلدەردىڭ عىلىمي H-indexء-ى.
تومەندە رەسەيدىڭ عىلىمي دەڭگەيىن باسقا دامىعان ەلدەرمەن سالىستىرىپ كورەيىك:
1. اقش 2577
2. ۇلى بريتانيا 1618
3. گەرمانيا 1429
4. كانادا 1299
5. فرانسيا 1286
6. يتاليا 1135
7. نيدەرلاند 1133
8. جاپون 1118
9. اۋستراليا 1113
10 شۆەساريا 1085
11. جۇڭگو 1010
12. يسپان 1010
22.رەسەي 652
بۇدان تىس رەسەيدەن جىلىنا نەشە مىڭ عىلىمي ادامدار شەتەل اسىپ كەتىپ جاتىر. بۇل رەسەيدىڭ عىلىمي جاعىدايىن ءتىپتى ناشارلاتىپ وتىر. 2012 جىلى – 14 مىڭ، 2020 جىلى 70 مىڭ عالىم رەسەيدەن شەتەلگە كەتىپتى. ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋني­ۆە­رسيتەتى حالىقارالىق قاتىناستار ورتالىعىنىڭ ءجۇر­گىزگەن زەرتتەۋى بويىنشا عالىم­دار­دىڭ ەلدەن كەتۋىنە ايلىقتىڭ ازدىعى (76%)، عى­لىمي جوبانى ىسكە اسىرۋ ءمۇم­كىن­دىگىنىڭ جوقتىعى (50%) سەبەپ جانە ءبىر بولىگى ۇرپاعىنىڭ بولاشاعى (35%) ءۇشىن ەلدەن كەتەدى ەكەن.
ءبىز عىلىمي ادامدار ساياساتپەن ارلاسپايمىز، ءبىراق عىلىمدى دا بىلمەيتىن ادامدار ساياساتقا اينالدىرماۋ كەرەك.

جەكسەن توقتارباي ۇلى،
حيميا عالىمدارىنىڭ دوكتورى (PhD)
بۇل ماقالا تۋرالى نە ويلايسىز؟