جۋرنالىمىزدىڭ بۇل سانىنا تۇركىستان اقىندارىنىڭ ەڭ اتاقتىلارىنىڭ ءبىرى ماعجان جۇماباي ۇلىنىڭ "الىستاعى باۋىرىما" دەگەن ولەڭىن جاريالاپ وتىرمىز. ماعجاننىڭ "الىستاعى باۋىرى" انادولى تۇرىكتەرى ەكەنى كىمگە دە بولسا بەلگىلى.
تۇركىستانداعى قازاق تۇرىكتەر"تار قولتىقتان وق تيسە،
سۇيەككە شابار قارىنداس"،- دەيدى.
انادولىداعى تۇرىك باۋىرلارىنىڭ تار قولتىعىنان وق تيگەن شاقتا، تۇركىستانداعى تۇرىك اقىنى "سۇيەككە شاپقان قارىنداس" بولىپ، ءوزىنىڭ تۇرىكشىلدىگىن تانىتىپ وسى ولەڭدى جازعان ەدى. بۇل كەزدە انادولى تۇرىكتەرى "قاماعان قالىڭ جاۋعا (دۇشپانعا) قارسى تاريحتا بۇرىن بولىپ كورىلمەگەن سۇراپىل تاۋەلسىزدىك كۇرەسىن جۇرگىزىپ جاتقان ەدى..."
ينشاللا، "جۇرەكتەگى وت سونگەن جوق"، "تامىرداعى اتا قانى دا قۇرىماعان". حالقىمىزدىڭ بويىنداعى تۇرىكشىلدىك رۋحىنىڭ جاندانۋى جانە كۇشەيۋى بۇعان ەڭ جارقىن دالەل بولا الادى.
اقىن: "قۇل بوپ تۇرۋ ءبىزدىڭ اتىمىزعا لايىق پا؟"،- دەيدى.
جوق، مۇلدە لايىق ەمەس!
ءبىز قۇل بولىپ تۇرا المايمىز. ءبىز ۇلت ازاتتىعىمىزدى الامىز. ماسكەۋدىڭ "ازابىنان" قۇتىلىپ، ۇلت ازاتتىعىمىزعا تەزىرەك قول جەتكىزەتىن بىردەن-بىر دۇرىس جول - تۇرىكشىلىك جولى. مىنە، سوندىقتان دا ماعجاننىڭ "الىستاعى باۋىرىما" دەپ اتالاتىن ولەڭى تۇرىكشىلدىك يدەياسى ءۇشىن ەڭ قۇندى جانە ەڭ پايدالى ولەڭ.
بۇل ولەڭ تۇركىستان ۇكىمەت باسپاسى 1923 جىلى تاشكەنتتە باسىپ شىعارعان "ماعجان جۇماباي ولەڭدەرى" اتتى كىتاپتان كوشىرىلدى.
الىستاعى باۋىرىما
الىستا اۋىر ازاپ شەككەن باۋىرىم،
قۋارعان بايشەشەكتەي كەپكەن باۋىرىم،
قاماعان قالىڭ جاۋدىڭ ورتاسىندا،
كول قىلىپ كوزدىڭ جاسىن توككەن باۋىرىم.
الدىڭدا اۋىر قايعى جاتقان باۋىرىم،
ومىرىڭشە جاپا شەككەن جاتتان باۋىرىم.
تۇكسيگەن، جۇرەگى تاس جاۋىز جاندار،
تىرىدەي تەرىڭ توناپ جاتقان باۋىرىم.
ياپىرماي، ەمەس پە ەدى التىن التاي
انامىز ءبىزدى تاپقان، اساۋ تايداي!
باۋىرىندا جۇرمەپ پە ەدىك سالىپ ويناق،
ءجۇزىمىز ەمەس پە ەدى جارقىن ايداي!
الالى التىن ساقا اتىسپاپ پا ەك،
تەبىسىپ ءبىر توسەكتە جاتىسپاپ پا ەك؟
التايداي انامىزدىڭ اق سۇتىنەن
بىرگە ەمىپ، بىرگە ءدامىن تاتىسپاپ پا ەك؟
تۇرماپ پا ەد بىزدەر ءۇشىن ءمولدىر بۇلاق،
سىلدىراپ، سىلق-سىلق كۇلىپ تاۋدان قۇلاپ؟
دايار بوپ ۇشقان قۇستاي سوققان قۇيىن،
تىلەگەن ءبىر-بىر تۇلپار بەينە شىراق!
التايدىڭ التىن كۇنى ەركەلەتىپ،
كەلگەندە جولبارىس بوپ، جاڭا ەر جەتىپ،
اق تەڭىز، قارا تەڭىز ار جاعىنا،
باۋىرىم، مەنى تاستاپ،قالدىڭ كەتىپ!
مەن قالدىم - جاس بالاپان قانات قاقپاي،
ۇشام دەپ ۇمتىلسام دا دامىل تاپپاي.
ءجون سىلتەر، جول كورسەتەر جان بولمادى،
جاۋىز جاۋ قويسىن با ەندى مەنى اتپاي؟!
قورعاسىن جاس جۇرەككە وعى باتتى،
كۇناسىز تازا قانىم سۋداي اقتى.
قانسىراپ ءالىم قۇرىپ، ەستەن تاندىم،
قاراڭعى اباقتىعا بەرىك جاپتى...
كورمەيمىن كەشە جۇرگەن قىر-سايدى دا،
كۇندىز - كۇن، تۇندە - كۇمىس نۇرلى ايدى دا!
ارداقتاپ، شىن جىبەكتەي ارايعا وراپ،
وسىرگەن التىن انام التايدى دا.
ياپىرماي، ايرىلدىق پا قالىڭ توپتان،
شابىلىپ قايتپايتۇعىن جاۋعان وقتان؟!
تۇرىكتىڭ جولبارىستاي جۇرەگىنەن،
شىنىمەن قورقاق قۇل بوپ جاۋدان بۇققان؟!
شارق ۇرىپ ورگە ۇمتىلعان تۇرىك جانى
شىنىمەن اۋىردى ما، ءبىتىپ حالى؟!
وت ءسونىپ جۇرەكتەگى، قۇرىدى ما
قايناعان تامىرداعى اتا قانى؟!
باۋىرىم! سەن و جاقتا، مەن بۇ جاقتا،
قايعىدان قان جۇتامىز. ءبىزدىڭ اتقا
لايىق پا قۇل بوپ تۇرۋ؟ ءجۇر، كەتەلىك
التايعا، اتا ميراس، التىن تاققا!
مۇستافا شوقاي "تۇركىستان اقىندارىنان" اتتى ماقالاسىنان
دەرەككوز: شوقاي م. تاڭدامالى.-الماتى، 1998
Alash.kz ۇلتتىق پورتالى
