Qasym-Jomart Toqaev Rejep Taıyp Erdoǵanǵa iltıpat bildirip, Qazaqstanǵa memlekettik saparmen kelgeni úshin rızashylyǵyn jetkizdi.
«Sizdiń búgingi memlekettik saparyńyz eki eldiń yntymaqtastyǵyna úlken serpin beredi dep oılaımyn. Biz Túrkıamen teń dárejedegi yntymaqtastyqty odan ári nyǵaıtýǵa basa men beremiz. Bul meniń erekshe nazarymda. Kezdesýimizdiń kún tártibindegi birqatar máseleler boıynsha pikir almasyp, ýaǵdalastyqqa qol jetkizemiz dep oılaımyn», – dedi Toqaev.
Túrkıa prezıdenti Rejep Taıyp Erdoǵan Qasym-Jomart Toqaevqa mamyr aıynda Túrkıaǵa jasaǵan memlekettik sapary men Nú-Iorktegi ekijaqty kezdesýden keıin qaıtadan júzdesip otyrǵanyna qýanyshty ekenin atap ótip, qonaqjaılyǵy úshin alǵys aıtty.
«Búgin joǵary deńgeıdegi strategıalyq yntymaqtastyq keńesiniń 4-otyrysyn ótkizemiz. Sondaı-aq erteń Azıadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary keńesiniń samıtine qatysamyz. Sizdiń kóshbasshylyǵyńyzben júrgizilgen reformalar qazaq halqynyń tynyshtyǵyn saqtap, ál-aýqatyn jaqsartatynyna senimim mol. 20 qarasha kúni bolatyn Prezıdent saılaýy ádil ári jańa Qazaqstan úshin qaıyrly bolýyn jáne sizge sol saılaýda sáttilik tileımin», – dedi Erdoǵan.
Túrkıa Prezıdenti jahandyq jáne aımaqtyq turaqsyzdyq beleń alǵan shaqta túrki memleketteriniń yntymaǵyn odan ári nyǵaıtý qajet ekenin, sondyqtan strategıalyq seriktes ári baýyrlas el Qazaqstannyń qaýipsizdigine, turaqtylyǵyna, terıtorıalyq tutastyǵyna jáne ekonomıkalyq ál-aýqatynyń jaqsarýyna aıryqsha mán beretinin jetkizdi.
«Túrkıaǵa memlekettik saparyńyz barysynda qol qoıylǵan 14 yntymaqtastyq týraly qujat pen ortaq deklarasıa qarym-qatynasymyzǵa tyń serpin berdi. Búgin osy kelisimderge qosymsha jańa qujattar qosylady. Atajurtyma kelgen maǵan jáne meniń delegasıama qonaqjaılyq kórsetkenińiz úshin taǵy da alǵys aıtamyn», – dedi Rejep Taıyp Erdoǵan.
Qazaqstan men Túrkıa arasyndaǵy strategıalyq yntymaqtastyq keńesiniń IV otyrysynda syrtqy saıasat jáne ınvestısıa salasyndaǵy is-áreket, saýda-ekonomıkalyq yntymaqtastyq, kólik-logıstıka jáne áskerı óndiris salasyndaǵy yqpaldastyq, energetıka salasyndaǵy baılanystar jáne aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy yntymaqtastyq sekildi 5 másele talqylandy.
Sonymen qatar jıynda eki el arasyndaǵy saýda-ekonomıkalyq jáne ınvestısıalyq yntymaqtastyq qarqyndy damyp kele jatqany jaıly aıtyldy.
«Maqsatymyz – saýda aınalymyn 10 mıllıard dollarǵa jetkizý. Ankara sońǵy 15 jylda Qazaqstanǵa 4,35 mıllıard dollar ınvestısıa quıdy. Al bizdiń elimiz Túrkıaǵa 1,13 mıllıard dollar qarjy saldy. Túrkıa Qazaqstannyń eń iri 10 ınvestorynyń qatarynda tur. Jalpy, ekijaqty saýda-sattyq áleýetin arttyrý jolynda tranzıttik tasymal baǵyttary mańyzdy ról atqarady. Biz tasymal shyǵynyn azaıtyp, jetkizý merzimin qysqartý úshin Transkaspıı dálizin damytýǵa shaqyramyz. Búgingi kezdesýde biz ony talqyladyq. Kózqarasymyz birdeı. Bıyl maýsym aıynda Bakýde úshjaqty formattaǵy kezdesý ótti. Biz bul dástúrdi jalǵastyrýǵa nıettimiz. Kelesi basqosýdy Aqtaýda ótkizýdi usynamyz», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Túrkıa Prezıdenti óziniń jáne delegasıasynyń atynan qazaq halqynyń qonaqjaılyǵyna alǵys aıtyp, eki el arasyndaǵy barlyq saladaǵy yntymaqtastyqty odan ári damytýǵa múddeli ekenin jetkizdi.
«Qazaqstan ekonomıkasyn ártaraptandyrýǵa biz árdaıym atsalysyp kelemiz. Halyqty jumyspen qamtýǵa baılanysty bastamalaryńyzǵa bizdiń kompanıalar da óz úlesin qosatynyna senimdimin. Biz saýda aınalymyn qysqa merzimde 5 mıllıard, orta merzimde 10 mıllıard dollarǵa jetkizýge kelisken bolatynbyz. Ázirge bári josparǵa sáıkes júrgizilip keledi. Kólik-logıstıka salasyndaǵy yntymaqtastyǵymyz bizdiń orta merzimge josparlaǵan mejemizge tez jetýge múmkindik beredi. Kaspııdiń mańyzy artyp keledi. Bakýdegi úshjaqty kezdesý sátti ótti. Aqtaýdaǵy basqosý bul jumystardy ilgeriletedi dep senemiz. Biz jahandyq azyq-túlik qaýipsizdigin arttyrý jónindegi álem aldyndaǵy mindetimizdi tıisti deńgeıde oryndap kelemiz. Bul turǵyda astyǵy mol Qazaqstannyń áleýetin paıdalanýǵa bolady dep esepteımin», – dedi Rejep Taıyp Erdoǵan.
Kelissózderden keıin Memleketter basshylarynyń qatysýymen resmı delegasıalardyń músheleri 6 qujatqa qol qoıdy.
1. Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men Túrkıa Respýblıkasynyń Úkimeti arasyndaǵy densaýlyq saqtaý salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisim;
2. Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men Túrkıa Respýblıkasynyń Úkimeti arasyndaǵy veterınarıalyq qyzmetter kórsetý saıasaty jáne tamaq ónimderiniń qaýipsizdigi salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisim;
3. Qazaqstan Respýblıkasynyń Mádenıet jáne sport mınıstrligi men Túrkıa Respýblıkasynyń Mádenıet jáne týrızm mınıstrligi arasyndaǵy mýzeı isi, eskertkishterdi qorǵaý jáne restavrasıalaý salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandým;
4. Qazaqstan Respýblıkasynyń Mádenıet jáne sport mınıstrligi men Túrkıa Respýblıkasynyń Mádenıet jáne týrızm mınıstrligi mádenıet salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandým;
5. Qazaqstan Respýblıkasynyń Saýda jáne ıntegrasıa mınıstrligi men Túrkıa Respýblıkasynyń Saýda mınıstrligi arasyndaǵy tehnıkalyq retteý, standarttaý, metrologıa, akredıtteý jáne sáıkestikti baǵalaý salasyndaǵy yntymaqtastyq jónindegi ózara túsinistik týraly memorandým;
6. Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi men Túrkıa Respýblıkasynyń Otbasy isteri, eńbek jáne áleýmettik qyzmetter mınıstriligi arasyndaǵy yntymaqtastyq jónindegi ózara túsinistik týraly memorandým.
Qasym-Jomart Toqaev Túrkıa prezıdenti Rejep Taıyp Erdoǵandy İ dárejeli «Dostyq» ordenimen marapattady.
«Sizdiń syndarly saıasatyńyzdyń arqasynda Túrkıanyń álemdegi abyroı-bedeli arta tústi. Elińizdi dúnıejúzi áleýeti zor, damyǵan memleket retinde biledi, qurmetteıdi. Túrkıa – bizdiń ejelden enshisi bir, tamyrlas týysymyz. Sondaı-aq, Qazaqstannyń eń jaqyn ári senimdi strategıalyq seriktesi», – dedi Toqaev.
Qazaqstan Prezıdentiniń aıtýynsha, qos halyqtyń arasyndaǵy baýyrlastyq baılanys – ózara tıimdi qarym-qatynastyń altyn dińgegi. Bul iske Rejep Taıyp Erdoǵan orasan zor úles qosyp keledi.
«Men ony joǵary baǵalaımyn. Ásirese, týysqan elderdi ortaq múddege uıystyryp, tamyrymyzdy tereńdetý úshin erekshe eńbek sińirip júrsiz. Bastapqyda keńes retinde qurylyp, búginde tolyqqandy uıymǵa aınalǵan Túrki memleketteri uıymy – osynyń aıqyn dáleli. Odan bólek, bitimgershilik rólińizdi erekshe atap ótkim keledi. Biz sizdiń dúnıejúzindegi daǵdarystar men aımaqtaǵy máselelerdi sheshý jolyndaǵy bastamalaryńyzdy qoldaımyz», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy Qazaqstan Túrkıamen strategıalyq áriptestikke negizdelgen kópqyrly yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa múddeli ekenin aıtyp, bolashaqqa birge qadam basatynyn atap ótti.
«Osy joldaǵy máńgi dostyǵymyz ben myzǵymas baýyrlastyǵymyz jalǵasa beredi. Siz qazaq-túrik qatynasyn turaqty damytýǵa ólsheýsiz úles qosyp kelesiz. Men osy saladaǵy aıryqsha tarıhı rólińizdi eskere otyryp, Sizdi İ dárejeli «Dostyq» ordenimen marapattaý týraly sheshim qabyldadym. Bul sheshim ekijaqty qarym-qatynastar jylnamasyna altyn árippen jazylary sózsiz. Men dostyǵymyzdy nyǵaıtyp, bereke-birligimizdi arttyra túsý úshin bar kúsh-jigerimdi jumsaýǵa daıynmyn», – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy kezdesý barysynda kólik-tranzıt salasyndaǵy yntymaqtastyqtyń damý perspektıvasyna nazar aýdardy.
«Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵdary arqyly tasymaldy ulǵaıtýǵa eki el de múddeli. Óńirdegi turaqtylyqty saqtaý úshin bul strategıalyq jobanyń zor mańyzy bar. Bıyl 7 aıda osy baǵyt arqyly tasymaldanatyn júk kólemi 2,5 esege artyp, 1 mıllıon tonnaǵa jetti. Osy rette, memleketterimizdiń «Orta dálizdi» damytýy qazir óte mańyzdy», – dedi Memleket basshysy.
Kelissózder barysynda jahandyq ózekti máseleler de nazardan tys qalmady. Prezıdent kóptegen halyqaralyq máseleler boıynsha eki eldiń ustanymy jaqyn ekenin atap ótti.
«Biz kópjaqty dıplomatıany odan ári nyǵaıtýǵa erekshe mán beremiz. Eki eldiń seriktestigi Birikken Ulttar Uıymy, Túrki memleketteri uıymy, Azıadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary jónindegi keńes sıaqty kópjaqty qurylymdar aıasynda oıdaǵydaı damyp keledi. Erteń Túrkıa Prezıdentimen birge Azıadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary jónindegi keńestiń 6-shy Samıtine qatysamyz», – dedi Memleket basshysy.
Óz kezeginde Túrkıa Prezıdenti Qazaqstanǵa jasaǵan memlekettik saparynyń nátıjesine kóńili tolatynyn jetkizdi.
«Biz baýyrlas Qazaqstannyń egemendigin, terıtorıalyq tutastyǵyn, beıbitshiligi men turaqtylyǵyn árdaıym qoldaımyz. Bizdiń birligimiz ben yntymaqtastyǵymyz máńgilik! Qazaqstan Prezıdentiniń basshylyǵymen júrgizilip jatqan reformalardy joǵary baǵalaımyn. Aldaǵy prezıdent saılaýynyń qorytyndysy Qazaqstanǵa ıgilik ákelsin», – dedi Rejep Taıyp Erdoǵan.
Abai.kz
