قالا اكىمىنىڭ ءسوزىنىڭ جانى بار. مەگاپوليستە ۋربانيزاسيا قارقىن الىپ كەلەدى ۋاقىت وزعان سايىن. حالىق تىعىز ورنالاسقان اۋدانداردا الەۋمەتتىك نىساندار قاجەتتىگى تۋىندايتىنى بەلگىلى جايت. اسىرەسە، بالاباقشا، مەكتەپ، ەمحانا سىندى اسا مىڭىزدى نىساندارعا سۇرانىس بىردەن ارتادى. مەملەكەت وسى ماسەلەنى وڭتايلى شەشۋدىڭ ءبىر جولىن، وزەكتى سالاسىن مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك نەگىزىندە ورىستەتىپ وتىر.
وسى مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك نەگىزىندە الماتى قالاسىندا بىرنەشە ءبىلىم وشاقتارى سالىنىپ، سولاردىڭ كەيبىرى بيىلعى جاڭا وقۋ جىلىندا پايدالانۋعا بەرىلىپ، وقۋشىلارعا ەسىگىن ايقارا اشتى. قۋانارلىعى، بيىلعى جاڭا وقۋ جىلىندا الماتى قالاسىندا ءبىر ەمەس، سەگىز بىردەي مەكتەپتىڭ تۇساۋى كەسىلىپ، پايدالانۋعا بەرىلگەن بولاتىن. قالا اكىمى بۇل مەتكەپتەردىڭ مادەنيەت، قالقامان، سايالى، توميريس شاعىن اۋداندارىندا اشىلعانىن اتاپ ءوتتى. بۇل ءبىلىم وشاقتارى مەملەكەت قارجىسىنا بوي كوتەرسە، قالعان 4 مەكتەپ جەكە ينۆەستورلاردىڭ ەسەبىنەن سالىندى. ودان بولەك بىرنەشە مەكتەپتەردىڭ جانىنا جاپسارلاس سالىنعان وقۋ عيماراتتارىنىڭ دا قۇرىلىسى اياقتالدى. الماتى قالاسىندا بيىلعى وقۋ جىلىندا مەكتەپ تابالدىرىعىن 32 مىڭ بالا اتتادى. قالا بويىنشا 317 مىڭ وقۋشى بار ەكەن. بۇل بالالارىدڭ بارلىعى الىپ شاحارداعى 210 مەملەكەتتىك مەكتەپتە جانە 91 جەكەمەنشىك مەكتەپتە ءبىلىم الىپ جاتىر.
الماتى قالاسىندا «ءبىلىمدى ۇلت: بىلىمگە ۇمتىلۋ، ەڭبەكسۇيگىشتىك جانە پاتريوتيزم» اتتى فورۋمدا قالا باسشىسى ەربولات دوسايەۆ: «بۇگىندە بالالاردىڭ بويىنداعى بۇعىپ جاتقان تالانتتى دامىتۋعا، ارشۋعا وراسان مۇمكىندىك بار. الماتى قالاسىندا شىعارماشىلىعىن دامىتامىن دەگەن بالالارعا، سيفرلى تەحنولوگياعا، ينۆەستيسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا باۋليتىن مەكتەپتەر بار. جانە ولارىدڭ كورسەتكىشى دە كوڭىلىڭدى وسىرەدى. بيىلعى جاڭا وقۋ جىلىندا سونداي تاعى ەكى مەكتەپ ەسىگىن ايقارا اشادى. سالىستىرمالى تۇردە ايتار بولساق، ماسكەۋ قالاسىندا ورنالاسقان مەكتەپتەردىڭ ۇشتەن ءبىرى جەكەمەنشىك ساناتىنداعى ءبىلىم وشاقتارى. ساپالى ءبىلىم بەرۋ – جاس ۇرپاقتىڭ بولاشاعى» دەگەن-دى.
جالپى مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك بۇل مەملەكەتتىك سەرىكتەس پەن جەكە سەرىكتەستىك اراسىنداعى ءوزارا ىنتىماقتاستىق نەگىزىندە جۇزەگە اسىرىلاتىن شارۋا. ەكى تاراپ شارت جاساسۋ ارقىلى مەملەكەتتىك پەن جەكە سەرىكتەستىك اراسىنداعى قاتىناستى قۇرادى، ودان كەيىن ەكى تاراپقا دا ءتيىمدى مەرزىمدە سيپاتتاماسىنا قاراي ىسكە اسىرىلادى.
جالپى الماتى قالاسىنىڭ الاتاۋ، ناۋرىزباي اۋداندارىنا سوڭعى جىلدارى حالىق تىعىز ورنالاسىپ، الەۋمەتتىك نىساندارىدڭ قاجەتتىلىگى بىردەن اڭعارىلدى. كوپ قاباتتى تۇرعىن ۇيلەرگە قونىستانعان تۇرعىنداردىڭ باسىم كوپشىلىگى جاس وتباسى، كوپ بالالى جانۇيالار. ارينە، ولاردىڭ بالالارىنا الدىمەن بالاباقشا، مەكتەپ قاجەت. قالا باسشىسى ەربولات دوسايەۆتىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس باسقا دا ءبىلىم وشاقتارىنا كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزۋ، جاپسارلاس عيمارات تۇرعىزىپ، ورىن قاجەتتىلىگىن وڭتايلى شەشۋ، ىرگەلى مەكتەپتەر قۇرىلىسىن ۋاقىتىندا اياقتاۋ ءۇشىن مەردىگەر كومپانيالار دا ايانىپ جاتقان جوق.
مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك نەگىزىندە بوي كوتەرگەن سايالى ىقشام اۋدانىنداعى №204 مەكتەپتىڭ ديرەكتورى، ق ر ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ قۇرمەتتى قىزمەتكەرى گۇلجان بەكەنوۆا بىلاي دەيدى.
«الماتى قالاسىنداعى №204 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ "دانايحان سترويتەح" كومپانياسىنىڭ مەملەكەتتىك ساراپتامادان وتكەن "KAZGOR" جوبالاۋ اكادەمياسىنىڭ ۇزدىك ساۋلەتشىلەرىمەن بىرلەسكەن جوباسى بويىنشا مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك نەگىزىندە سالىندى. قازىرگى تاڭدا مەكتەپتە 2700 وقۋشى ءبىلىم الۋدا جانە 200-گە جۋىق ءمۇعالىم، 30 ادام تەحنيكالىق جۇمىس اتقارادى. 100 سىنىپ كومپلەكتىسى بار. مەكتەپ قۇرىلىسى ۇلگىلىك جوبالار بويىنشا جۇرگىزىلمەدى، وقۋ ورىندارىنا قويىلاتىن جاڭا ستاندارتتار ارنايى ازىرلەنىپ، قابىلداندى. ولار زاماناۋي ساۋلەت، ويلاستىرىلعان كەڭىستىكتىك ديزاين، كەڭ سىنىپتار مەن قوعامدىق كەڭىستىكتەرى بار ەرگونوميكالىق ينتەرەرمەن ەرەكشەلەنەدى. ءار كابينەتتە ينتەراكتيۆتى پانەلدەر، وقۋشى ءۇشىن جەكە وتىراتىن ورىن بار. زاماناۋي موديفيكاسياداعى جيھاز. ءپان كابينەتتەرى وقۋ جابدىقتارىمەن، ينتەراكتيۆتىك جانە تەحنيكالىق وقىتۋ قۇرالدارىمەن، وقۋ-كورنەكى قۇرالدارمەن، مامانداندىرىلعان جيھازبەن جابدىقتالعان. كابينەتتەر ارانىڭ ۇياسى تۇرىندە جاسالعان، بۇل ءۇي-جايلاردىڭ بارىنشا تابيعي جارىقتاندىرىلۋىن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. دالىزدەر كەڭ، ولار بويىنشا مەكتەپ ىشىندە ەركىن ءجۇرىپ-تۇرۋعا بولادى، وقىتۋ مەملەكەتتىك تىلدە جۇزەگە اسىرىلادى. مەكتەپتە مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالار دا وقيدى. مەكتەپ ديرەكتورى اتاپ وتكەندەي، مۇندا بالالاردى تابىستى وقىتۋ ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالعان. «مەكتەپ كابينەتتەرىندە ينتەراكتيۆتى پانەلدەر، تەلەديدارلار، كومپيۋتەرلەر، نوۋتبۋكتەر، زەرتحانالىق، توكارلىق جانە بۇرعىلاۋ ستانوكتارى، اسپازدىق كابينەتتەردە جانە ماتا وڭدەۋ شەبەرحانالارىندا تولىق جاراقتاندىرۋ، باستاۋىش سىنىپتارعا ارنالعان بارلىق قاجەتتى ادىستەمەلىك قۇرالدار بار. بيولوگيا كابينەتتەرىندە-ميكروسكوپتار مەن اشىق ساباقتار وتكىزۋگە ارنالعان جابدىقتار بار. تولىق جابدىقتالعان سپورتزال دا زامان تالابىنا ساي».
ەلىمىزدە مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك باعىتىنداعى باعدارلاما وڭ ناتيجەسىن بەرىپ كەلەدى.
قۋانىش باجاق
