ءبىزدىڭ ۇكىمەتتىڭ جوسپارلارى بارعان سايىن اقىلعا سىيىمسىز بولىپ بارا جاتقانداي. مۇندايدا قازاق «قاي جەرىمەن ويلاعان» دەپ، تۋراسىن ايتقان. راسىندا اقىلمەن ويلاستىرىلعان شەشىمگە ۇقسامايدى.
2022 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا قونايەۆ قالاسى وبلىس ورتالىعى مارتەبەسىن الدى. ونىڭ اۋماعى 19 مىڭ گەكتار نەمەسە 190 شارشى شاقىرىمدى قۇراپ، حالىق سانى 200 مىڭ ادامعا دەيىن وسەدى دەپ جوسپارلانعان. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، قونايەۆ پەن الماتىنىڭ اراسى 70 شاقىرىم، ال اۆتوجولمەن 74 شاقىرىم. قونايەۆ قالاسىن دامىتۋ جونىندەگى باس جوسپار بويىنشا مۇندا الماتىدان ءتورت ۋنيۆەرسيتەت كوشىپ كەلدى، الداعى ۋاقىتتا ءتورت شەتەلدىك ۋنيۆەرسيتەت اشىلادى. وسىنىڭ بارلىعىنا عيمارات كەرەك. جاڭا وقۋ كورپۋستارى، زەرتحانالار، جاتاقحانالار، مۇعالىمدەرگە ارنالعان تۇرعىن ۇيلەر جانە تاعى باسقالار سالىنۋى قاجەت. مۇنىڭ بارلىعى، جوسپار بويىنشا، 100 گەكتار اۋماققا سىيۋى ءتيىس. قۇرىلىستىڭ تىعىزدىعى ادام شوشىتادى. ويتكەنى بارلىق سەگىز ۋنيۆەرسيتەت ءبىر شارشى شاقىرىم اۋماققا قالايشا سىيادى؟! 3 شاقىرىم بولاتىن دەمالىس جاعالاۋى سالىنعالى جاتىر. مەن كوگالداندىرۋعا، اباتتاندىرۋعا جانى قاس ادام ەمەسپىن، ءبىراق قالادا ءالى ەشتەڭە جوق، سەرۋەندەۋ نە ءسانىڭ؟ 180 مىڭ شارشى مەتر بولاتىن تۇرعىن ۇيلەر سالىنادى دەيدى، ونى سالاتىن كومپانيالاردىڭ ءتيىستى قۇجاتى جوق، قۇرىلىس بارىسىن باقىلايتىن تەتىكتەرى ويلاستىرىلماعان، ەرتەڭ ابدەن سالىنىپ بىتكەندە ساپاسىز بولىپ شىعادى.
وبلىستىڭ ءۇش اۋدانى مەن قونايەۆ قالاسىنىڭ 26 قۇرىلىس كومپانياسى ەكولوگيا بويىنشا وڭ قورىتىندى الماستان جۇمىس جۇرگىزگەندىكتەن، اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلىپ، 9 ملن تەڭگەدەن استام سوما ايىپپۇل تولەگەن. قۇرىلىستا زاڭسىزدىقتار بولىپ جاتقاندا، تاعى دا قۇرىلىس جۇرگىزەمىز دەۋ دۇرىس ەمەس. ونىڭ ۇستىنە باقىلاۋ ورگاندارى زاڭسىزدىقتارعا قارسى شارالاردى قۇرىلىس باسىندا ەمەس، تۇرعىن ۇيلەر پايدالانۋعا بەرىلگەننەن كەيىن قولعا العان.
«ءماسساعان، مىنا جەرگە ءۇي سالىپ تاستاپتى عوي» دەپ تاڭ قالعان شىعار ءبىزدىڭ ينسپەكتورلار.
ال ولار بۇعان دەيىن اي قاراپ، شوشقا تاعالاعان با؟ اياداي عانا قالادا، مۇرىندارىنىڭ استىندا تۇتاس تۇرعىن ءۇي سالىنىپ جاتقانىن قالايشا بايقاماي قالعان؟ ءبىراق ەڭ قىزىعى بۇل ەمەس. اۋماعى كەڭەيىپ جاتقان قونايەۆ قالاسى مەن الماتىنىڭ اراسى 70 شاقىرىم. ال ءبىزدىڭ ۇكىمەت وسى ەكى ارالىققا تاعى ءبىر جاڭا قالا سالۋ جونىندە شەشىم قابىلداپ وتىر.
جاڭادان سالىناتىن الاتاۋ قالاسى وتاندىق جانە شەتەلدىك ينۆەستيسيالاردى تارتاتىن ورىنعا، حالىقارالىق بيزنەس حابقا اينالادى. دۋباي، سينگاپۋر، تيانسزين جانە باسقا دا قالالاردى سالۋ تاجىريبەسى نەگىزگە الىنادى. جوبانى جۇزەگە اسىرۋ بارىسى ءقازىردىڭ وزىندە ورتالىق مەملەكەتتىك ورگاندار باسشىلارى مەن وبلىس اكىمدىگىنىڭ قاتىسۋىمەن ۇكىمەتتە تالقىلاندى. قالانىڭ دامۋى قىتايمەن جانە ورتالىق ازيا ەلدەرىمەن ساۋدا-ينۆەستيسيالىق قارىم-قاتىناس دەڭگەيىن ارتتىرىپ، ءبىرقاتار جاڭا وندىرىستىك جانە كوممەرسيالىق جوبالاردى ىسكە قوسىپ، ءارتۇرلى سالاعا وزىق تاجىريبەلەردى ەنگىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. وسى ماقساتتا ينۆەستيسيا تارتۋعا جانە بيزنەستى جۇرگىزۋگە بارلىق جاعداي جاسالادى.
«پرەمەر-مينيستر جوبانى ىسكە اسىرۋ كەزىندە حالىقارالىق تاجىريبەنى ەسكەرىپ، بارىنشا ءتيىمدى ىنتالاندىرۋ شارالارىن قولدانۋ كەرەكتىگىن اتاپ ءوتتى»، - دەپ حابارلادى مەملەكەتتىك تەلەارنا.
قىزىعى وسىندا. ينۆەستورلار قونايەۆقا نەمەسە الماتىعا سوقپاي، جاڭا قالاعا ينۆەستيسيا جاسايدى ەكەن. بۇل بولجام قايدان شىققان؟ ونىڭ ناقتى جۇزەگە اساتىنىنا كىم كەپىلدىك بەرەدى؟ جەمقورلىق ۋشىعىپ، ەكونوميكا مونوپوليستەردىڭ قولىندا تۇرعاندا، ال ۇكىمەت قوعامدىق باقىلاۋعا ءمان بەرمەي، بيۋدجەتتى وڭدى-سولدى شاشىپ جاتقاندا بۇعان قالايشا سەنەمىز؟
مەن استانا قۇرىلىسىندا جىبەرگەن قاتەلىكتەرىمىزدى ويلاپ وتىرمىن. سول كەزدە العان اششى ساباق ۇمىتىلىپ كەتتى مە؟ جانە تاعى ءبىر سۇراق: وراسان زور بيۋدجەت تاپشىلىعى بار، «لرت» قۇرىلىسىن سالۋ كەزىندە ۇلتتىق قور مەن ءبىرىڭعاي زەينەتاقى قورىنداعى قاراجاتتى ءتيىمسىز پايدالانۋ بار – وسىنىڭ بارلىعى قايتادان ويلانۋعا تۇرماي ما؟ ەكونوميكالىق نەگىزدەمەسى جوق، پارلامەنتتە تالقىلانباعان، رەفەرەندۋمعا شىعارىلماعان. ونىڭ ۇستىنە وتكەن قىس ەلىمىزدەگى قالالاردىڭ ەنەرگەتيكالىق ماسەلەلەرى ءورشىپ تۇرعانىن كورسەتتى. ءتىپتى ەڭ قاجەتتى كوگىلدىر وتىن، اۋىز سۋ، جارىقتىڭ ءوزى بولماي قالىپ، حالىق پۇشايمان كۇي كەشتى. مەكتەپتەردە، ءتىپتى قالالىق مەكتەپتەردە دە دۇرىس دارەتحانا جوق، اۋىلداردا اۋرۋحانالار مەن فەلدشەرلىك پۋنكتتەر جوق، جولداردىڭ جاعدايى مۇشكىل. جانە 2،5 ميلليون تۇرعىنى بار الماتى مەن 200 مىڭ تۇرعىنى بار (ازىرگە جوبا بويىنشا) قونايەۆتىڭ اراسىندا، بىر-بىرىنەن 70 شاقىرىم قاشىقتىقتا جاڭا قالا سالۋدى جوسپارلاپ وتىر. وسى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەتىن ادام بار ما؟
ر.S.
قازاقستان كورەيلەرى قاۋىمداستىعىنىڭ سايتىندا قىزىق ماقالا جاريالاندى، وندا ءبىز ايتىپ وتىرعان جاڭا قالانى سالۋ كىمدەرگە ءتيىمدى ەكەنى، قالا سالۋ يدەياسى كىمنەن شىققانى جايلى تاپتىشتەپ جازىلعان.
قالا سالۋدى قالاعان كىم؟
- الماتى وبلىسىندا ءتورت جاڭا G4 City سپۋتنيكتىك قالاسى سالىنادى. بۇل جوبا، نەگىزىنەن، قازاقستاندىق بەلگىلى كاسىپكەر، قازاقستان كورەيلەرى قاۋىمداستىعىنىڭ قامقورشىلىق كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى يۋريي اندرەيەۆيچ سحايدىڭ يدەياسى، - دەلىنگەن دەرەككوزدە.
جانە ول مەگاجوبانىڭ ستراتەگيالىق ينۆەستورى تاعى ءبىر ءىرى كومپانيا – Temasek Holdings قۇرامىنا كىرەتىن ازياداعى ەڭ ءىرى كومپانيا – Surbana Jurong بولاتىنىن تۇسىندىرەدى. يۋريي سحاي ولارمەن ءۇش جىل بويى كەلىسسوز جۇرگىزگەنى ايتىلادى. ءقازىردىڭ وزىندە قالا قۇرىلىسىنا كەرەك قۇجاتتاردى ازىرلەۋ، ينجەنەرلىك-الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمدى قالىپتاستىرۋ، قولايلى ينۆەستيسيالىق احۋال جاساۋدى كوزدەيتىن جول كارتاسى ازىرلەنگەن ەكەن.
- سەگىز جىلدىڭ ىشىندە ءبىز قالا سالۋ تۋرالى يدەيادان باستاپ، قۇرىلىسى اياقتالعانعا دەيىنگى پروسەستەردىڭ ءبارىن جوسپارلادىق. جوبانىڭ بىرەگەيلىگى سول، تۇرعىن ۇيلەر پايدالانۋعا بەرىلگەن كەزدە الەۋمەتتىك-مادەني نىساندار دا دايىن بولىپ تۇرادى. ونى مەملەكەتتىك-جەكەشەلىك سەرىكتەستىك اياسىندا جۇزەگە اسىرامىز.
سوندىقتان جەتىگەننىڭ اتىن الاتاۋ دەپ وزگەرتۋ، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ قالالىق بولىپ شىعۋ كەلۋى بۇگىن ايتىلىپ تۇرعان اڭگىمە ەمەس. ۇزىندىعى 70 شاقىرىم بولاتىن G4 City قۇرىلىسىنىڭ جوسپارى 15 جىلدان بەرى تالقىلانىپ كەلە جاتقانى بەلگىلى، بۇل ماسەلە اسۇيدە ايتىلاتىن اڭگىمە اۋقىمىنان الدەقاشان شىعىپ كەتكەن. دالەل كەرەك پە؟ بۇعان مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن 30 ميلليارد تەڭگەدەن استام قارجى بولىنگەن.
جوبانىڭ وپەراتورى – قازاقستاندىق اۆتوموبيل ونەركاسىبىنىڭ يەسى يۋريي سحاي نەگىزىن قالاعان «G4 City» ج ش س. ەندى ول ەركىن ەكونوميكالىق ايماقتا مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ ارقاسىندا ەركىن بيلىك قۇرادى.
ايتا كەتۋ كەرەك، ارنايى ەكونوميكالىق ايماق بۇل وففشور ەمەس، كەرىسىنشە، زاڭعا باعىنىپ، سالىق تولەۋگە مىندەتتەلەتىن ايماق. ءبىراق سحاي بيزنەسىن كەڭەيتۋ ءۇشىن باسىمدىقتار مەن جەڭىلدىكتەر الاتىنى ءسوزسىز.
دوستارىڭمەن ءبولىس
