ءىرى سالىق تولەۋشىلەر دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى ينكار ەلۋباي حابارلاعان سوڭعى دەرەكتەرگە سايكەس، 2 مىڭنان استام ازامات قازىناعا جاقىن ارادا 2،967 ملرد تەڭگە قايتارۋى كەرەك.
الايدا ءماجىلىس دەپۋتاتى باقىتجان بازاربەكتىڭ ايتۋىنشا، ءالى دە وفشورلاردا 45 ملرد دوللار قارجى جاسىرىلعان.
جالپى زاڭسىز اكتيۆتەردى قايتارۋ ناۋقانى 2023 جىلدىڭ شىلدەسىندە مەملەكەت باسشىسى زاڭسىز ساتىپ الىنعان اكتيۆتەردى قايتارۋ تۋرالى زاڭعا قول قويعان ساتىنەن باستالدى.
پرەزيدەنتتىڭ جارلىعىمەن وتكەن جىلدىڭ 5 قازانىندا باس پروكۋراتۋرانىڭ اكتيۆتەردى قايتارۋ جونىندەگى كوميتەتى قۇرىلىپ، بۇل قۇرىلىم اكتيۆتەردى قايتارۋ جونىندەگى ۋاكىلەتتى ورگان دەپ بەكىتىلدى.
جوعارىداعى زاڭعا سايكەس، باي-جاعالىلاردىڭ سىرتقا شىعارعان اكتيۆتەرى قالاي قايتارىلادى؟
"زاڭ نورمالارىنا سايكەس قايتارۋ تەتىكتەرى وليگوپوليا سۋبەكتىلەرىنە جانە اكىمشىلىك-بيلىك رەسۋرستارى بار جانە جيىنتىعىندا بەلگىلەنگەن شەكتەن اساتىن سوماعا – قۇنى 13 ملن اەك نەمەسە شامامەن 40 ملرد تەڭگەدەن (100 ملن اقش دوللارى) استام اكتيۆتەرى بار ادامدارعا قولدانىلاتىن بولادى. ياعني، اتالمىش زاڭناما جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردىڭ شەكتەۋلى توبىنا عانا قاتىستى. جەكە تۇلعالارعا قايدان تاپقانى بەلگىسىز مۇلىككە يەلىك ەتەتىندەر جاتادى. مىسالى، ءبىر ادامنىڭ باسىندا بىرنەشە جىلجىمايتىن مۇلىك، اۆتوكولىك نە باسقا دا قىمبات دۇنيەلەر بولسا، ءبىراق ونىڭ كىرىسى وعان جەتپەگەن جاعدايدا ۋاكىلەتتى ورگان وعان بىردەن نازار اۋدارادى"، – دەپ اتاپ ءوتتى ينكار ەلۋباي.
ال سول شىعۋ تەگى تۇسىنىكسىز اكتيۆتەردى جانە ولاردىڭ يەلەرىن انىقتاۋ ءۇشىن الدىمەن ۋاكىلەتتى ورگان – اكتيۆتەردى قايتارۋ جونىندەگى كوميتەت ارنايى مونيتورينگ جۇرگىزەدى.
ونىڭ بارىسىندا اكتيۆتەردى زاڭسىز شىعارۋ سحەماسىنا تارتىلعان تۇلعالار، ونىڭ ىشىندە ۇلەستەس تۇلعالار توبى ايقىندالاتىن بولادى. كەيىن سولار بويىنشا تولىق اقپارات قم مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنەن سۇرالادى.
"كوميتەتكە ءبىز تەك اقپاراتتىق جۇيەلەرىمىزدە بار مالىمەتتەردى ۇسىنامىز. تولىق اقپاراتتى بەيىندى ورگان بەرۋگە ۋاكىلەتتى. اكتيۆتەردى جەكە تۇلعا دا، زاڭدى تۇلعا دا قايتارادى. جەكە تۇلعالار بويىنش – 2،967 ملرد تەڭگە سوماعا 2 مىڭ ادام ءقازىر تىزىمدە تۇر"، – دەپ اتاپ ءوتتى ينكار ەلۋباي.
ول جاقتان تۇسكەن اقپارات نەگىزىندە كوميتەت ۆەدومستۆو ءوز اكتيۆتەرىن جاريالاۋ تۋرالى دەكلاراسيانى تاپسىرۋعا حاباردار ەتۋى كەرەك تۇلعالاردىڭ ءتىزىلىمىن قالىپتاستىرادى. دەكلاراسيانى تاپسىرۋ ماتەريالداردى جيناۋعا قاجەتتى ۋاقىتقا بايلانىستى ءبىر ايدان ءۇش ايعا دەيىن سوزىلۋى مۇمكىن، ويتكەنى اقپارات 1992 جىلدان بەرى ساقتالىپ كەلەدى.
سونىمەن قاتار ق ر قارجى مينيسترلىگى اكتيۆتەردى قايتارۋ بويىنشا حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق جۇرگىزۋدە. بۇل تۇرعىدا اقش-پەن سالىق ءتارتىبىن جەتىلدىرۋ تۋرالى كەلىسىم بار، 2021 جىلعى جەلتوقساننان باستاپ ق ر رەزيدەنتتەرىنىڭ قارجىلىق شوتتارىنا قاتىستى شەتەلدىك ورگاندارمەن اۆتوماتتى تۇردە اقپارات الماسۋعا قول جەتكىزىلدى.
ەگەر، مىسالى، قازاقستان رەزيدەنتتەرى قانداي دا ءبىر تابىسقا كەنەلسە نەمەسە ق ر اۋماعىنان تىس جەردە قانداي دا ءبىر مۇلكى بولسا، وندا بۇل اقپارات ق ر مكك-نە سول ساتتە جىبەرىلەدى.
وسىلايشا، بۇگىنگى تاڭدا شامامەن 3 ملرد تەڭگەنىڭ شىعۋ تەگى تەكسەرىلىپ ۇلگەردى.
"ءبىز سالىقتىق تەكسەرۋ بارىسىندا قانداي دا ءبىر قىزمەتتىڭ بار-جوعىنا نەمەسە كۇدىكتى اكتيۆتەرگە قاتىستى بولجام عانا جاساي الامىز. بىزدە تۇپكىلىكتى قورىتىندى جاساۋعا جەتكىلىكتى رەسۋرستار جوق. سول قولدا بار مالىمەتتەردى ءبىز اكتيۆتەردى قايتارۋ جونىندەگى كوميتەتكە بەرۋگە مىندەتتىمىز"، – دەدى قارجى مينيسترلىگى وكىلى.
جوعارىدا سيپاتتالعان الگوريتم بويىنشا جۇمىس جالعاسىن تابادى. مەملەكەتتىك كىرىس كوميتەتىنىڭ ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەر دەرەكتەرىنەن العان اقپاراتتىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ءقازىردىڭ وزىندە ەل بيۋدجەتىنە شامامەن 15 ملرد تەڭگە ەسەپتەلگەنى انىقتالدى.
جالپى ناۋقان باستالعالى ىشتەگى جانە سىرتتاعى زاڭسىز يەمدەلگەن 1 ترلن تەڭگە جۋىق قاراجات قازىناعا قايتارىلدى. اكتيۆتەر ءباا، فرانسيا، انگليا، شۆەيساريا، تۇركيا، ليحتەنشتەين مەن اۋستريادا جاسىرىلعان.
ودان بولەك جاقىندا وسى باعىتتا تاعى ءبىر كەلەلى زاڭ – ترانسفەرتتىك باعا بەلگىلەۋ ماسەلەلەرى بويىنشا زاڭنامانى ءماجىلىس وتىرىسىنىڭ ەكىنشى وقىلىمىندا قابىلداندى. 2019 جىلدان باستاپ تاۋار بيرجالارىندا مامىلەلەر بويىنشا ترانسفەرتتىك باعا بەلگىلەۋگە باقىلاۋ جۇرگىزىلمەگەن.
ناتيجەسىندە، نارىقتاعى باعادان تومەن باعامەن ەكسپورتتىق مامىلەلەر جاساۋ (ساتىپ الۋشىمەن ءسوز بايلاسۋ) ارقىلى كاپيتالدى ەلدەن شىعارۋ ءقاۋپى تۋىندادى.
ەندى ەگەر مەملەكەت ساتىپ الۋشىنىڭ تاۋاردى جەتكىزۋگە بايلانىستى بارلىق شىعىنىن ەسكەرە وتىرىپ، سايكەسسىزدىكتى انىقتاسا، ساتۋشى كومپانياعا قاتىستى ساتۋدان تۇسكەن كىرىسكە تۇزەتۋ ەنگىزىلەدى. بۇل قوسىمشا سالىق تولەمدەرىنە اكەلەدى.
فوتو حالىق ءۇنى
