Geosaıası ózgerister men qaýipsizdik qaterleri jan-jaqty jáne serpindi sıpatqa ıe bolyp otyrǵan zamanaýı álemde Qarýly Kúshter men arnaıy organdardyń qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi jáne memlekettiń egemendigin nyǵaıtýdaǵy róli asa mańyzdy bolyp otyr. Qazaqstan Respýblıkasy egemendi memleket retinde óziniń qorǵanys qabiletin nyǵaıtý men aýmaqtyq tutastyǵyn qorǵaýdy birinshi kezektegi mindet etip qoıyp otyr. Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń birinshi kezektegi mindeti – elimizdiń qorǵanys qabiletin qamtamasyz etý. Áskerı bólimsheler ulttyq qaýipsizdikke qater tóngen jaǵdaıda áreket etýge únemi daıyn. Olar syrtqy agresorlarǵa da, ishki qaýipterge de tıimdi qarsy turý úshin oqytylǵan jáne jabdyqtalǵan. Qazaqstan Qarýly Kúshteriniń áskerı qýaty men kásibıligi óńirdegi beıbitshilik pen turaqtylyqty saqtaýdyń negizi bolyp tabylady.
Arnaıy organdar óz kezeginde qaýipsizdiktiń ártúrli qaýipterimen, sonyń ishinde terorızmmen, ekstremızmmen, uıymdasqan qylmyspen jáne basqa da zańsyz árekettermen kúreste sheshýshi ról atqarady. Olar quqyq qorǵaý júıesiniń senimdi jumys isteýin jáne azamattardyń quqyqtary men bostandyqtaryn qorǵaýdy qamtamasyz etedi. Arnaıy organdar elimizdiń jalpy qaýipsizdigin qamtamasyz etý maqsatynda Qarýly Kúshtermen jáne basqa da qurylymdarmen belsendi túrde yntymaqtasady.
Qazaqstan Respýblıkasynyń qorǵanys qabileti men egemendigin nyǵaıtý eldegi ekonomıkalyq, saıası jáne áleýmettik turaqtylyqty nyǵaıtýmen tyǵyz baılanysty. Bul bıliktiń barlyq tarmaqtary men jalpy qoǵam tarapynan keshendi kózqaras pen birlesken kúsh-jigerdi qajet etedi. Qarýly Kúshter men arnaıy organdardyń memlekettik organdar alǵa qoıǵan strategıalyq josparlar men mindetterge súıene otyryp, úılestirilgen jáne tıimdi áreket etýi mańyzdy.
Qorǵanys qabileti men egemendigin nyǵaıtýdyń negizgi aspektileriniń biri zamanaýı áskerı tehnıka men tehnologıalardy damytý bolyp tabylady. Zamanaýı qarý-jaraq pen tehnıkaǵa salynǵan ınvestısıa Qazaqstannyń qorǵanys salasynda aldyńǵy qatarda bolýyna jáne memlekettik múddelerdiń senimdi qorǵalýyn qamtamasyz etýge múmkindik beredi.
Halyqaralyq qaýipsizdik kontekstinde Almaty oblysy Qazaqstan aýmaǵynda ǵana emes, sonymen qatar halyqaralyq arenada turaqtylyq pen damýdy qamtamasyz etýge úles qosa otyryp, mańyzdy ról atqara alady. Almaty oblysy elimizdiń negizgi ekonomıkalyq ortalyqtarynyń biri bola otyryp, ulttyq ekonomıkanyń turaqtylyǵy men ósýine zor úles qosýda. Ónerkásiptiń, ınfraqurylymnyń damýy, aımaqtyń ekonomıkalyq bazasynyń nyǵaıýy halyqaralyq ekonomıkalyq qaýipsizdikti nyǵaıtýǵa yqpal etedi. Al, qaýipsizdik máseleleri boıynsha kórshi eldermen yntymaqtastyqty nyǵaıtý, aımaqtyq problemalar men qaqtyǵystardy sheshý aımaqtaǵy halyqaralyq qaýipsizdikti nyǵaıtýǵa yqpal etedi. Almaty oblysyndaǵy kólik-kommýnıkasıalyq jelilerdi qosa alǵanda, ınfraqurylymdy damytý kórshi jáne alys eldermen baılanysty nyǵaıtýǵa kómektesedi, bul óz kezeginde halyqaralyq ıntegrasıa men qaýipsizdikti jaqsartýǵa yqpal etedi. Almaty oblysynda júzege asyrylatyn jobalar men bastamalar arqyly mádenı almasýdy, bilim berý baǵdarlamalaryn jáne gýmanıtarlyq yntymaqtastyqty ilgeriletý halyqaralyq qaýipsizdiktiń mańyzdy aspektisi bolyp tabylatyn halyqaralyq túsinistik pen toleranttylyqty nyǵaıtýǵa kómektesedi.
Joǵaryda aıtylǵandardy negizge ala otyryp, Almaty oblysy el ishindegi qaýipsizdik pen turaqtylyqty qamtamasyz etýde ról atqaryp qana qoımaı, halyqaralyq arenada belsendi ózara is-qımyl jasap, álemdik tártip pen halyqaralyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýge óz úlesin qosýda. Mysaly, ótken jyly 2023 jylǵy 5 qyrkúıekte Almaty oblysynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevtyń qatysýymen «Batyl toıtarys -2023» oqý-jattyǵý jıyny ótkizildi. Bul jıynda prezıdent áskerı mamandardyń mańyzy men qajettiligin, sonymen qatar aımaqtyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi olardyń biliktiligin arttyrý máselesine toqtaldy.
«Batyl toıtarys-2023» oqý-jattyǵý jıynynda memlekettik jáne áskerı basqarý organdarynyń qorǵanys operasıasyn júrgizýge joǵary daıyndyǵy tekserildi. Bul kezdesýler armıanyń jaýyngerlik ázirligin jáne qolbasshylyqtyń ártúrli deńgeıleri arasyndaǵy úılestirýdi synaý men jetildirýdegi negizgi qadam boldy. Áskerı oqý-jattyǵýlar naqty urys jaǵdaılaryna barynsha jaqyn jaǵdaılarda kúshter men quraldardyń is-qımyldarynyń tıimdiligin tekserýge múmkindik berdi. Armıa shtabtardyń barlyq deńgeıinde qabyldanǵan sheshimderdi sátti júzege asyrdy, bul áskerı qyzmetkerlerdiń joǵary kásibıligin jáne óz mindetterin oryndaýǵa daıyndyǵyn kórsetedi. Oqý-jattyǵýdyń mańyzdy aspektisi áskerı qyzmetshilerdi jumyldyrý aýqymy jáne áskerı tehnıka men qarýdy qoldaný bolyp tabylady. Jıynǵa jumyldyrylǵan áskerlerdiń jalpy sany 8 myń boldy, bul qorǵanys áreketterine daıyndyqtyń mańyzdylyǵyn kórsetedi. Sonymen qatar, 600 birlik áskerı tehnıka men qarý tartylǵan, bul armıanyń jaýyngerlik jaǵdaıda zamanaýı quraldardy tıimdi paıdalanýǵa daıyn ekendigin kórsetedi. «Batyl toıtarys 2023» oqý-jattyǵý jıynyn ótkizýdegi basty maqsat qorǵanys operasıalaryna júıeli daıyndyqtyń mańyzdylyǵyna toqtalyp, áskerı júıeniń kúshti jáne álsiz jaqtaryn anyqtaý bolǵan.
Almaty oblysynda ótken áskerı jıynda El Prezıdenti eń kúrdeli jaýyngerlik tapsyrmalardy oryndaýǵa armıanyń joǵary kásibıligi, utqyrlyǵy men daıyndyǵy qajet ekenin atap ótti. Qarýly kúshterdi zamanaýı qarý-jaraqpen jáne tehnıkamen jabdyqtaý, sondaı-aq olardy oq-dárilermen tolyq qamtamasyz etý osy strategıanyń asa mańyzdy bóligi bolyp tabylady.
Elbasy jýyrdaǵy Joldaýynda jergilikti ónimderdiń úlesi joǵary óndiris sıklin qurý kerektigin aıtty. Bul el bronetransporterler, ushqyshsyz ushý apparattary, zamanaýı atys qarýlary men áskerı tapsyrmalardy tıimdi oryndaýǵa qajetti basqa da tehnıkalardyń jeke óndirisin damytýy kerek degendi bildiredi.
Qarýly kúshterdiń jaýyngerlik tıimdiligin qamtamasyz etýde qorǵanys-ónerkásip kesheni basty ról atqarady. Ózimizdiń qarý-jaraq pen tehnıkany óndirý bizge ımporttyq úlgilerdi satyp alý úshin resýrstardy únemdeýge ǵana emes, sonymen qatar eldiń qorǵanys qajettilikteriniń ózgerýine neǵurlym ıkemdi jáne jedel jaýap berýge múmkindik beredi.
Bul sharalar armıanyń tek kúshti jáne qýatty bolýyn ǵana emes, sonymen qatar áskerı-tehnıkalyq jaǵynan táýelsiz jáne ózin-ózi qamtamasyz etýdi qamtamasyz etýge baǵyttalǵan. Óziniń qorǵanys-ónerkásip keshenin damytýdyń arqasynda el ózgermeli geosaıası jaǵdaıda óz aýmaǵy men ulttyq múddelerin senimdi qorǵaýdy qamtamasyz ete alady.
Almaty oblysy ákimdiginiń 2024 jylǵy 5 aqpandaǵy № 2 qaýlysyna sáıkes 25 sáýir men 4 mamyr aralyǵynda Talǵar qalasynda oblystyq aýmaqtyq qorǵanys rotasynyń jeke quramymen áskerı jıyn ótti. Kezdesýdiń basty maqsaty daǵdarys kezinde osy rotanyń jaýyngerlik daǵdylaryn jetildirý boldy. Áskerı oqý-jattyǵýdyń qorytyndy kezeńi aýmaqtyq qorǵanys brıgadasynyń komandıri, podpolkovnık Áýbákirov B. basshylyǵymen Talǵar aýdanynyń ákimi T. Talǵar sý ótkizbeıtin bógetinde júrgizildi. Bul daǵdarys jaǵdaıynda sarbazdardyń daǵdylaryn synaýǵa jáne jedel áreket etýdi qajet etetin naqty jaǵdaılardy modeldeýge múmkindik berdi.
Oqý-jattyǵý qorytyndysy boıynsha is-sharanyń barlyq qatysýshylary, sonyń ishinde aýmaqtyq qorǵanys rotasynyń sarbazdary Almaty oblysy ákiminiń jáne Talǵar aýdany ákiminiń Alǵys hattarymen marapattaldy. Bul olardyń kásibı biliktiligin, kúrdeli tapsyrmalardy oryndaýǵa daıyndyǵyn jáne óńir qaýipsizdigin qamtamasyz etýge degen adaldyǵyn moıyndaý.
Mundaı áskerı kezdesýler men oqý-jattyǵýlar óńirdiń qarýly kúshteriniń jaýyngerlik ázirligi men tıimdiligin arttyrýda mańyzdy ról atqarady. Olar sondaı-aq ártúrli deńgeıdegi qolbasshylyq pen qorǵanys qurylymdaryna qatysýshylar arasyndaǵy úılestirý men yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa yqpal etedi, bul aýmaq pen ulttyq múddelerdi senimdi qorǵaýdy qamtamasyz etý úshin mańyzdy.
