Sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúres agenttiginiń resmı ókili Arman Tileýkenov «Keltirilgen shyǵyn 758 mıllıon teńgeden asady. Sot sanksıasymen kúdiktiler – aýrýhana bas dárigeriniń orynbasary jáne burynǵy bas esepshi qamaýǵa alyndy. Tergeý jalǵasyp jatyr», – dedi.
Antıkor aýrýhana bas dárigeriniń orynbasary men esepshisin qalaı qolǵa túsirgeni týraly táptishtep túsindirmese de, shaǵyn vıdeo túsiripti. Ol vıdeodan olardyń qos qabatty záýlim úılerin, qymbat kólikterin, býma-býma aqshalardy kórýge bolady. Derekkózge sensek, ekeýi qalalyq aýrýhana búdjetinen eki jyl boıy aqsha jymqyryp kelgen. «Dánikkennen qunyqqan jaman» deımiz be, tipti qoldan jalǵan sot sheshimin jasap, ol arqyly aýrýhananyń 758 mıllıon teńgesin óz shottaryna túsirip alypty.
Árıne, «700 mıllıon teńgeden astam qarajatty dárigerdiń orynbasary men esepshi 2 jyl boıy qoldy etip júrgenin aýrýhana basshysy, quzyrly oryndar qalaı bilmegen?» degen zańdy saýal týyndaıdy. Aýrýhananyń óz ishindegi tekserister, jalpy, oblystaǵy medısınalyq mekemelerdegi tekseristerdiń birde-bireýi bul ekeýiniń qoramsaqqa qol salyp, qol salǵanda da mol salyp kelgenin kórmeı-bilmeı kelgen be? Álde, kórse de kóz jumyp, ábden semirgenshe «baǵyp-qaǵyp» otyrǵan ba? Álde, bul qylmystardy jasyryp-jabatyn, áıelderdiń qolymen ot kósep otyrǵan tasadaǵy bireý bar ma? Bul suraqtardyń jaýaby tergeý kezinde anyqtala jatar. Biraq bir anyǵy atalǵan aýrýhanaǵa sońǵy úsh jylda 23 mıllıard teńgeden astam qarjy bólingen eken.
Atap aıtqanda, 2021 jyly (koronavırýs ınfeksıasy kezinde) 9,1 mlrd, 2022 jyly 6,7 mlrd, 2023 jyly 7,6 mlrd teńge qarajat bólingen.
Tarazdaǵy osy 1 aýrýhanaǵa qarjy molynan bólinse de materıaldyq-áleýmettik jaǵdaıy jupyny jaǵdaıda qala bergen. Ashyq derekkózge súıensek, aýrýhananyń 1,5 mlrd teńge kóleminde kredıtorlyq qaryzy bar. Aýrýhananyń dárigerleri, medbıkeleri, jalpy, naýqastardy emdeıtin medısınalyq quramy syıaqy degendi estigenderi bolmasa, alyp kórmegen. Esesine, bas dárigerdiń orynbasary men bas esepshi qolǵa túskennen soń, aýrýhananyń ákimshilik bólimindegi jumysshylar, shamamen 40 adam jylyna jeti ret syıaqy alǵan. Olardyń basym bóligi basshylyq quramnyń týystary degen aqparat tarady.
Birer jyl buryn bul aýrýhananyń bas dárigeri Nurlan Ábildaev esimdi azamat bolǵan. Ony jambyldyqtar bilikti balalar dárigeri ári Qaırat Qojamjarovtyń (QR bas prokýrory, QR Memlekettik qyzmet isteri jáne sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttiginiń tóraǵasy) kúıeý balasy retinde biledi. Ábildaev aýrýhanadan 2 jyldaı buryn ýaqytsha eńbekke jaramsyz bolyp, uzaq ýaqyt demalysqa ketken. Byltyr basqa qyzmetke aýysty.
Endi «aýrýhananyń 700 mıllıonnan astam qarjysy qalaı qoldy bolǵan» degen suraqqa jaýap izdep kórsek. Antıkor kezekti tekserisi kezinde aýrýhananyń bir jaýapkershiligi shekteýli seriktestiktiń shotyna 700 mln teńgeni eki transh arqyly aýdarǵanyn anyqtaıdy. Álgi qujat boıynsha, bul JSHS aýrýhanamen sottasyp, sotty jeńgen. Sondyqtan sot sheshimin oryndaý úshin aýrýhana atalǵan JSHS-nyń shotyna 700 mln teńge aýdarǵan. Bul aqsha aýdarymy jasalǵan ýaqytta aýrýhanany Qojamjarovtyń kúıeý balasy Nurlan Ábildaev basqaryp turǵan.
Bir qaraǵanda, aýrýhana zań talaptaryn, sottyń aıtqanyn buljytpaı oryndaǵandaı bolady. Biraq bul jerde bir shıkiliktiń baryn antıkorlyqtar bes saýsaqtaı bilgen. Sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúres agenttiginiń qyzmetkerleri álgi sot sheshimin alyp, oblystyq sotqa resmı suraýhat joldaıdy. Anyqtalǵandaı, aýrýhana men álgi JSHS arasynda eshqandaı da daý-damaı bolmaǵan, eshbir sot ekeýiniń arasyndaǵy isti qarap, JSHS paıdasyna 700 mln teńge óndirý týraly sheshim shyǵarmaǵan eken. Iaǵnı aýrýhana sot sheshimin qoldan jasap, oǵan ótirik nómir men mór basyp, aqshany JSHS shotyna aýdaryp alǵan. Osy ýaqytqa deıin antıkordan basqa, tekserý júrgizgen taraptyń bári sot sheshiminiń jalǵan ekeninen kúdiktenbegen kórinedi.
Árıne, egjeı-tegjeıli tergeý kezinde anyqtala jatar. Úlken aqsha júrgen jerde úlken qylmystar qatar júredi demeı me? Sondyqtan qalalyq aýrýhanadan qoldy bolǵan qyrýar qarjyny bas dárigerdiń orynbasary men esepshisi ekeýi ǵana qoldy qyldy degenge kúmándanýshylar kóp. Áıteýir, bul iste de «aıran ishken qutylyp, shelek jalaǵan tutylyp» júrmese bolǵany...
Nurbolat ÁLDIBEK, Jas alash
