Reseı áskeriniń Ýkraına jerine basyp kirgenine búgin jetinshi kún boldy. Álemdik sarapshylardyń paıymynsha, eki eldiń arasyndaǵy kıkiljiń ýaqyt ótken saıyn órship barady. Jáne jaqyn arada ortaq bitimge kelýdi oılamaıtyn da sekildi.
Reseıge UQSHU áskerleri ne úshin qajet?
Belgili saıasattanýshy Dos Kóshimniń aıtýynsha, qazirgi jaǵdaıda Ýkraına men Reseı arasyndaǵy jaǵdaıǵa UQSHU áskerleri beıtaraptyq túrde aralasa almaıdy. Al Pýtınniń bar oıy óziniń kózqarasymen núkteles memleketterdiń áskerlerin óz paıdasyna jaratýdy kózdep otyrýy múmkin, deıdi ol.
"Pýtın meniń oıymsha, UQSHU áskerlerine bitimgerliktiń mandatyn berýdi oılap otyr. Al álemdegi barlyq osyndaı memleket aralyq qaqtyǵys bolǵan ýaqytta eń beıtarap memleketterdiń áskeri ákeledi. Mysaly, Afrıkada janjal bolsa, keletin áskerlerdiń kóbisi Shvesıadan, Indıadan bolady. Qysqasy, eki el aralyq másele bolǵannan keıin elge kiretin áskerdiń saıası múddesi joq eldiki bolǵany durys. Al bul máselede Pýtın UQSHU áskerlerin beıbitshilik kúsh esebinde engizgisi keledi", – deıdi sarapshy.
Dos Kóshim buǵan deıin mundaı oqıǵalardyń tarıhta bolǵanyn aıtady. Sondaı-aq ol qańtar oqıǵalary kezinde UQSHU áskerleriniń Qazaqstanǵa kirgizilgen kezine de toqtalyp ótti.
"Kezinde Prıdnestrovskaıa respýblıkasyn Moldovadan bólip alar kezde bitimgershilik kúsh esebinde Reseı kirdi. Al shyndyǵynda Reseı bul kezde bitimgershilik úshin emes Prıdnestrovskaıa terıtorıasyn alyp qalýdy maqsat etip keldi. Keshegi UQSHU áskerleriniń Qazaqstanǵa kelýin de bitimgershilik dep ataýǵa kelmeıdi. Sebebi bul saıası múddeles elderdiń kelýi. Al kerisinshe elimizge Kanadanyń nemese Norvegıanyń áskeri kirse men muny bitimgershilik deıtin edim", - dep túsindirdi saıasattanýshy.
Saıasattanýshy jáne burynǵy qazaqstandyq dıplomat Qazbek Beısebaev UQSHU áskerleri Reseıdiń jekemenshigi emes ekenin kesip aıtty. Sondyqtan Pýtın kez kelgen usynys nemese sheshim qabyldarda uıymǵa múshe eldermen keńesýi qajet, deıdi ol.
"Qazirgi ýaqytta ıa, Pýtın óziniń dýmasyna usynyp jatsa jatqan shyǵar. Biraq bul uıym onyń jekemenshigi emes ekenin túsineıik. Qazirgi Pýtınniń is-áreketine búkil álem qarsylyq tanytyp otyr. Sondyqtan ony BUU qoldaıdy dep aıta almaımyn. Al UQSHU áskerlerin qandaı jaǵdaıda qoldanady? Ol tek uıymǵa múshe elderdiń arasynda ǵana. Al Reseı basshysynyń oıynda qandaı pıǵyl jatqanyn dóp basý qıyn. Álemdegi jaǵdaı da qazir birtúrli teńselip tur. Sol sebepti Qazaqstanǵa tezirek bul máselede óziniń pozısıasyn aıqyndap alǵan artyqtyq etpeıdi", – deıdi Beısebaev.
Bul máselede bılik qandaı sheshim qabyldaýy kerek?
Saıasattanýshy Dos Kóshim kórshiles eki eldiń arasyndaǵy máselege baılanysty qazaq qoǵamynyń pikiri ekige bólingenin aıtady. Halyqtyń basym bóligi Ýkraına jurtyn qoldasa, sonymen qatar halyq arasynda Reseıdiń múddesin qorǵaıtyndar da bar ekenin aıtady ol.
"Keńes ókimetiniń kózqarasymen qalǵandar Pýtınniń agresıalyq áreketin anyq jaqtap otyr. Alaıda barlyǵy demesek te halyqtyń kópshiligi ýkraın jurtshylyǵyn qoldaıdy. Birinshiden, bul orys bıliginiń basqynshylyq soǵysynyń aıqyn kórinisi. Ekinshiden, Ýkraınadaǵy jaǵdaı Qazaqstanda da qaıtalaný múmkindigi bar. Ondaı qaýipti ashyq aıtýymyz kerek. Óıtkeni Ýkraınada bolyp jatqan saıası oıyn elimizdegi oqıǵalardy eske túsiredi", - deıdi ol.
Sondaı-aq Dos Kóshim elimiz beıtaraptyq pozısıany uzaq saqtap tura almaıtynyn túsindirdi.
"Biz mundaı pozısıamen eki jaqqa da jekkórinishti bolyp qalýymyz múmkin. Mysaly, keshegi BUU-nyń otyrysynda 30 memleket daýys berýden qalys qaldy ǵoı. Ol elderdiń arasynda Qazaqstan da boldy. Al qalys qalý degenimiz – BUU sheshimin qoldamaımyz degendi bildiredi. Sol sebepti biz mundaı pozısıamen uzaq tura almaımyz jáne álem aldyndaǵy abyroıymyzdan aıyrylyp qalý yqtımaldyǵy basym. Osy oraıda bizdiń bılik bir jaǵyna shyǵýy qajet dep oılaımyn", - deıdi Dos Kóshim.
Burynǵy dıplomat Qazbek Beısebaev ta elimizdiń beıtaraptyq pozısıasyn synaıdy. Bul oqıǵalardyń tezirek ári beıbit sheshilýi Qazaqstan úshin paıdaly bolady, degen ol sanksıalardyń bir ushy bizge qazirden bastap tıip jatyr, dep qosty.
"Bizdiń taýarlarymyzdy qabyldamaı qoıǵan, joldan ótkizbeı qoıǵan degen jańalyqtar kelip jatyr. Bul Reseıge salynǵan sanksıalardyń bizge tıip jatqan áseri. Mysaly, Ulybrıtanıa parlamentiniń depýtaty keshe aıtty ǵoı, Qazaqstanǵa da sanksıa salaıyq dep. Sondyqtan biz beıtarap otyra almaımyz. Uzaq únsiz otyratyn bolsaq munyń zardaby da aýyr bolýy múmkin", - dep túıindedi Qazbek Beısebaev.
Eske salaıyq, elimizdegi qańtar oqıǵalary kezinde prezıdent Qasym-Jomart Toqaev lańkestermen kúresý úshin UQSHU-dan kómek suraýǵa sheshim qabyldaǵan edi.
UQSHU Ujymdyq qaýipsizdik keńesi eldegi jaǵdaıdy qalypqa keltirý úshin Qazaqstanǵa ujymdyq bitimgershilik kúshterin jiberý týraly sheshimge keldi. Barlyǵy 2300-deı bitimger áskerıler keldi. 13 qańtarda UQSHU mısıasynyń sátti aıaqtalǵany týraly habarlandy. 19 qańtar kúni bitimgerlerdiń barlyǵy Qazaqstannan shyǵyp ketti.
