Қазақстанда АЭС салу мәселесі бірнеше жылдан бері талқыланып келеді. Қоғамда АЭС-ті кім салуы мүмкін? Қай мемлекетке сеніп тапсырамыз деген заңды сауал бар. Alash.KZ сайты АЭС Қазақстанға қажет пе? Қажет болса, қай мемлекетке сеніп тапсырған дұрыс деген сауалдар төңірегінде зерттеу жүргізген еді.
Сонымен, АЭС-тің Қазақстанға қандай пайдасы бар?
Энергия тапшылығын жою.
АЭС тұрақты және ұзақ мерзімді электр энергиясын қамтамасыз етеді.
Экономикалық даму.
Жаңа жұмыс орындарын ашу, инфрақұрылымды жақсарту және технологиялық даму мүмкіндіктері пайда болады.
Энергия көздерін әртараптандыру.
Фоссилды отындарға тәуелділікті азайтып, энергетикалық қауіпсіздікті арттырады.
Экологиялық тиімділік.
Парниктік газдардың шығарылуын төмендетуге көмектеседі. Өйткені АЭС көмірқышқыл газын шығармайды.
Қоғамда 20 млн адам үшін Қазақстанда энергия тапшылығы бар ма?
Қазақстан энергия ресурстарына бай мемлекет болғанымен, кейбір аймақтарда электр энергиясының тапшылығы сезіледі. Халық санының өсуі және өнеркәсіптің дамуы энергияға деген сұранысты арттырады. Болашақта энергия тапшылығын болдырмау үшін жаңа энергия көздерін енгізу өте маңызды.
Энергия тапшылығын шешудің басқа баламасы жоқ па?
Жаңартылатын энергия көздері бар. Мәселен, жел, күн, су және геотермальды энергия сияқты көздерді дамытуға болады. Бірақ олар тұрақсыздық пен климаттық жағдайларға тәуелді.
Газ және көмір электр станцияларын жаңғырту. Заманауи технологияларды қолдану арқылы олардың тиімділігін арттыру және экологиялық әсерін азайту.
Әрбір баламаның өз артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Сондықтан кешенді энергетикалық стратегия құру арқылы түрлі энергия көздерін тиімді пайдалану маңызды.
Қазақстанда атом электр станциясын салу туралы мәселе бірнеше жылдар бойы талқыланып келеді. Енді осы жобаға байланысты бірнеше маңызды аспектілер мен сұрақтарды талдап көрейік.
Бірінші, АЭС-ті кім салуы мүмкін? Қай мемлекетке сеніп тапсырамыз?
Ресей? Ресей Федерациясы ядролық энергетика саласында тәжірибесі мол және әлем бойынша бірнеше елде АЭС салған мемлекет. Ресейдің "Росатом" компаниясы Қазақстанға АЭС салу бойынша ұсыныс берген және бұл компания Қазақстандағы ең ықтимал серіктестердің бірі болып саналады.
Франция? Француздық "EDF" және "Framatome" сияқты компаниялар да ядролық энергетика саласында беделді және технологиялық тәжірибесі бар.
Корея? Корея Республикасының да ядролық энергетика саласында озық тәжірибесі бар. Олардың технологиясы қауіпсіздік пен тиімділік тұрғысынан жоғары бағаланады.
Жапония? Жапонияның да АЭС салу бойынша тәжірибесі мол. Бірақ Фукусима апатынан кейін олардың тәжірибесін қолдану қауіпсіздік мәселелерімен байланысты күдік тудырады.
Қытай? Қытай АЭС салу саласында үлкен тәжірибеге ие елдердің бірі болып табылады және әлемдегі ең ірі ядролық энергетика бағдарламаларының бірін жүргізіп келеді. Қытайдың АЭС салудағы тәжірибесін талдайтын болсақ, бірнеше негізгі аспектілерге назар аударуға болады.
Қытай ядролық энергетиканы дамытуда айтарлықтай тәжірибе жинақтады. Қазіргі уақытта Қытайда 50-ден астам жұмыс істеп тұрған атом электр станциялары бар, ал бірнешеуі құрылыс кезеңінде. Бұл ел АЭС құрылысында да, оларды қауіпсіз пайдалану мен басқаруда да үлкен тәжірибеге ие.
Қытай соңғы жылдары өз ядролық технологияларын дамытуға үлкен көңіл бөлуде. Олар өздерінің реакторларын жасап шығарып, Hualong One сияқты үшінші буын реакторларын пайдалануға енгізді. Бұл реакторлар қауіпсіздік пен тиімділік жағынан әлемдік стандарттарға сай келеді.
Қытай қазірде өз ядролық технологияларын шет елдерге экспорттауға ұмтылуда. Олар Пәкістан, Аргентина сияқты елдерде АЭС салуда көмек көрсетуде. Бұл Қытайдың халықаралық нарықта сенімді серіктес ретіндегі беделін арттырады.
Қытайдың мемлекеттік қолдауы мен қаржылық ресурстарының арқасында АЭС салу жобаларын қаржыландыру және жүзеге асыруға қажетті ресурстарды қамтамасыз ете алады.
Қытайда АЭС құрылысын жүргізуде жеделдік пен тиімділік байқалады. Құрылыс уақытын қысқарту арқылы олар электр энергиясын тезірек өндіруге мүмкіндік береді.
Тәжірибе және кадрлар. Қытайдың АЭС салу мен басқару бойынша дайындалған мамандары бар, бұл өз кезегінде жобаларды сәтті жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Қытайдың АЭС салудағы кемшіліктері мен қауіптері бар ма?
Қытай АЭС саласында қауіпсіздікке көп көңіл бөлгенімен, кейбір халықаралық ұйымдар оның ядролық қауіпсіздік стандарттарына қатысты алаңдаушылық білдіріп жүр. Әсіресе, технологияны жеделдетіп дамыту кезінде кейбір қауіпсіздік аспектілері назардан тыс қалуы мүмкін деген пікірлер бар.
Саяси тәуелділік. Қытаймен серіктестік энергетикалық тәуелділікке әкелуі мүмкін, әсіресе ұзақ мерзімді техникалық қолдау мен отын жеткізуге қатысты. Бұл жағдай Қазақстанның энергетикалық және саяси тәуелсіздігіне әсер етуі мүмкін.
Жергілікті қарсылық. Қытайдың қатысуымен АЭС салу кейбір қазақстандықтар арасында алаңдаушылық тудыруы мүмкін. Қытайдың Қазақстан экономикасындағы рөліне қатысты қоғамдық пікір мен саяси мәселелерді ескеру қажет.
Қытайдың АЭС салудағы тәжірибесі мен мүмкіндіктері мол, және олар бұл салада сенімді серіктес бола алады. Дегенмен, Қазақстан бұл жобадағы қауіпсіздік, саяси тәуелсіздік және экологиялық әсерді мұқият зерттеп, барлық мүмкіндіктер мен тәуекелдерді ескеруі керек. Қытаймен серіктестік Қазақстанға пайдалы болуы мүмкін, бірақ ол тек қана техникалық емес, сонымен қатар геосаяси аспектілерді де қамтиды.
Қазақстан үшін АЭС салу – стратегиялық шешім. Ол энергетикалық тәуелсіздікке қол жеткізуге және экологиялық жағдайды жақсартуға ықпал етеді. Бірақ бұл шешім көптеген аспектілерді, оның ішінде қауіпсіздік, экономика, экология және технологияны мұқият талдауды талап етеді.
