قازاقستان ءماجىلىسىنىڭ سپيكەرى ەرلان قوشانوۆ 27 ساۋىردەگى بريفينگتە "ەگەر كونستيتۋسياعا وزگەرىس ەنگىزىلسە، "تۇڭعىش پرەزيدەنت – ەلباسى" كونستيتۋسيالىق زاڭى كۇشىن جويادى دەپ كۇتىلىپ جاتىر" دەدى.
- بۇل جەردە ەلباسىنىڭ مارتەبەسى، ارتىقشىلىعى الىنىپ تاستالدى. تەك [نازاربايەۆتىڭ] نەگىزىن قالاۋشى دەگەن تاريحي ءرولى كونستيتۋسيادا قالدى. كونستيتۋسيا قابىلدانسا، "ءبىرىنشى پرەزيدەنت تۋرالى كونستيتۋسيالىق زاڭ" كۇشىن جويادى. ءبىرىنشى پرەزيدەنتكە "پرەزيدەنت تۋرالى" زاڭداعى «ەكس-پرەزيدەنتتەر تۋرالى» نورما مەن كونستيتۋسياداعى باپ قاتىستى بولادى، - دەدى قوشانوۆ.
25 سۋىردە كونستيتۋسياسىن وزگەرتۋ بويىنشا جۇمىس توبى نەگىزگى زاڭعا ەلدىڭ ەكس-پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتى "تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ نەگىزىن قالاۋشى" دەپ ستاتۋسپەن ەنگىزۋدى ۇسىنعان.
"جۇمىس توبى بۇل ستاتۋستى كونستيتۋسيادا كورسەتۋدى ۇيعاردى. ياعني، قازاقستاننىڭ ءبىرىنشى پرەزيدەنتى – تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ نەگىزىن قالاۋشى. ياعني، وسى ستاتۋس بەكىتىلەدى" دەگەن ەدى جۇمىس توبىنىڭ مۇشەسى ەرمەك ءابدىراسىلوۆ.
بۇل ۇسىنىس قوعامدا سىنعا قالىپ، حالىق تاراپىنان قارسىلىققا ۇشىراعان. قوشانوۆ "كونستيتۋسياعا وزگەرىستى پارلامەنت قابىلداي ما الدە رەفەرەندۋم بولا ما ۋاقىت كورسەتەدى" دەدى
"ەلباسى زاڭى" مەن "پرەزيدەنت تۋرالى" زاڭنىڭ ايىرماشىلىعى قانداي؟
2000 جىلى قابىلدانعان "تۇڭعىش پرەزيدەنت – ەلباسى زاڭى" نازاربايەۆ پەن ونىڭ وتباسىنا كوپ باسىمدىق بەرەدى. زاڭعا ساي، نازاربايەۆ پەن ونىڭ وتباسى مۇشەلەرى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلمايدى، قامالمايدى، مۇلىكتەرى تاركىلەنبەيدى، شەكتەۋ قويىلمايدى.
"تۇڭعىش پرەزيدەنت" زاڭىندا نازاربايەۆ جانە ونىمەن بىرگە تۇراتىن وتباسى مۇشەلەرىنىڭ "بانكتىك شوتتارىنىڭ بانكتىك قۇپيالىعىنا جانە ولارعا تيىسپەۋشىلىككە كەپىلدىك بەرىلەتىنى" دە جازىلعان.
قوعامدا "ەلباسى زاڭىن" جەكە باسقا تابىنۋ دەپ سىنعا الاتىندار كوپ. ساراپشىلار بۇل زاڭ ارقىلى نازاربايەۆ ءوزىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتىپ الدى دەپ سانايدى.
قازاقستاندا ەكس-پرەزيدەنتتىڭ قۇقىعى "پرەزيدەنت تۋرالى" زاڭدا دا قامتىلعان. بۇل زاڭنىڭ 4-تاراۋىنا ساي، ەكس-پرەزيدەنت ءومىر بويى كونستيتۋسيالىق كەڭەستىڭ مۇشەسى بولادى. ونىڭ ابىرويى مەن قادىر-قاسيەتىنە ەشكىم تيىسپەۋى ءتيىس، ال ابىرويى مەن قادىر-قاسيەتىنە قول سۇعىلسا زاڭ بويىنشا قۋدالانادى.
زاڭ بويىنشا، ەكس-پرەزيدەنتتى قامتاماسىز ەتۋ، قىزمەت كورسەتۋ، كۇزەتۋ مەملەكەت ەسەبىنەن جۇرگىزىلەدى. بۇرىنعى پرەزيدەنت ءومىر بويى زەينەتاقىمەن قامتاماسىز ەتىلەدى؛ پاتەر، ساياجاي، جەكە كۇزەت، كولىك بەرىلەدى؛ تەگىن مەديسينالىق كورسەتىلەدى.
"ەكس-پرەزيدەنت مەملەكەتكە وپاسىزدىق جاساعان جاعدايلاردى قوسپاعاندا، ءوزiنiڭ پرەزيدەنت وكiلەتتiگiن اتقارۋىمەن بايلانىستى iس-ارەكەتi ءۇشiن جاۋاپ بەرمەيدi" دەپ جازىلعان زاڭدا.
ساراپشىلار قاڭتار وقيعاسىنان سوڭ نازاربايەۆتىڭ بيلىككە ىقپالىن السىرەدى، ال توقايەۆتىڭ بيلىگى كۇشەيدى دەيدى. توقايەۆ ءوز سوزدەرىندە بىر-ەكى رەت نازاربايەۆ پەن ونىڭ اينالاسىن سىنعا الىپ، نازاربايەۆتىڭ جاقىندارىن قىزمەتتەن العان. ماسەلەن، نازاربايەۆتىڭ ۇلكەن قىزى داريعا نازاربايەۆا ماجىلىستەگى دەپۋتاتتىق مانداتىن تاپسىرىپ بەردى. ەكس-پرەزيدەنتىڭ نەمەرە ءىنىسى قايرات ساتىبالدى مەن نازاربايەۆتار اۋلەتىنىڭ قۇداسى قايرات بورانبايەۆ "اقشا جىمقىرۋ" ايىبىمەن قاماۋعا الىندى.
نازاربايەۆ بيلىك قۇرعان 29 جىلدا ونىڭ قىزدارى مەن اينالاسىنداعى جاقىندارى ەلدەگى ەڭ باي ادامعا اينالدى. ونىڭ قىزدارى مەن كۇيەۋبالالارى، جاقىندارىنىڭ شەتەلدەگى ۇيلەرى مەن وفشورداعى ەسەپشوتتارى بارى انىقتالعان.
