انكارادا مەملەكەتتىك ساپارمەن جۇرگەن قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ تۇرىك ارىپتەسى رەجەپ ەردوعانمەن "ستراتەگيالىق ارىپتەستىكتى دامىتۋ تۋرالى" مالىمدەمەگە قول قويدى. كەلىسسوزدەن كەيىن توقايەۆ پەن ەردوعان سارسەنبى كۇنى ارىپتەستىكتى نىعايتۋ قاجەتتىگىن مالىمدەپ، 14 كەلىسىمگە قول قويدى.
ەردوعاننىڭ ايتۋىنشا، ول توقايەۆپەن كەزدەسۋ كەزىندە رەسەيدىڭ ۋكرايناعا سوعىس اشۋىن تالقىلاعان.
"سۋۆەرەنيتەت جانە تەرريتوريالىق تۇتاستىققا سۇيەنە وتىرىپ ۋكرايناداعى جاعدايدى بەيبىت رەتتەۋ بويىنشا كوزقاراستارىمىز سايكەس كەلەدى" دەدى تۇركيا باسشىسى. ونىڭ سوزىنەن تۇرىكتىڭ Daily Sabah باسىلىمى ءۇزىندى كەلتىرەدى.
ماسكەۋدىڭ وداقتاسى قازاقستان رەسەي اگرەسسياسىن ايىپتاعان جوق، ءبىراق ۋكراينانىڭ تەرريتوريالىق تۇتاستىعىن قۇرمەتتەيتىنىن مالىمدەپ، دونباستاعى سەپاراتيستىك قۇرىلىمداردىڭ "تاۋەلسىزدىگىن" مويىنداماعان. نۇر-سۇلتان سونىمەن بىرگە ۋكرايناعا گۋمانيتارلىق كومەك جىبەرگەن. قازاقستاننىڭ جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالارى قازاقستان رەسەيگە باتىس سانكسياسىن اينالىپ وتۋىنە كومەكتەسپەيدى دەپ مالىمدەگەن.
تۇركيانىڭ كەيىنگى كەزدە ورتالىق ازيادا ىقپالىن ارتتىرۋعا كۇش سالىپ وتىرعانىن ايتقان كەيبىر ساراپشىلار انكاراعا ءدال ءقازىر تۇركىتىلدى ەلدەرمەن قارىم-قاتىناستى نىعايتاتىن ءسات تۋدى دەپ سانايدى. ماسكەۋ ورتالىق ازيا ەلدەرىن ءوزىنىڭ ىقپال ەتۋ ايماعى رەتىندە قارايدى.
قازاقستان مەن تۇركيا باسشىلارى تاۋار اينالىمىن ەكى ەسەگە ۇلعايتۋ جوسپارىن مالىمدەدى. بىلتىر تۇركيا سىرتقى ساۋدا بويىنشا قازاقستان تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتقان العاشقى بەس ەلدىڭ قاتارىنا ەنگەن. تۇرىك كومپانيالارىنىڭ ورتالىق ازيا ەلدەرىنە ينۆەستيسياسى بارعان سايىن ارتىپ بارادى.
"تۇرىك حالقىنىڭ قازاقستانعا ءاردايىم اشىق ءارى مەيىربان ەكەنىن جاقسى بىلەمىز. مۇنى ۇنەمى سەزىپ تە وتىرمىز. بۇل ساپار ساياسات، ساۋدا-ەكونوميكا، ينۆەستيسيا، مادەنيەت، اسكەري تەحنيكا جانە وزگە سالالار بويىنشا ارىپتەستىكتى نىعايتۋعا جول اشادى. ەكى مەملەكەتكە ترانسكاسپيي حالىقارالىق كولىك باعىتىن پايدالانۋ مۇمكىندىگى ەرەكشە ماڭىزدى" دەدى توقايەۆ.
رەسەيدى اينالىپ وتەتىن ترانسكاسپيي حالىقارالىق كولىك باعىتى قىتايدى ەۋروپامەن جالعايدى. ول قازاقستان اۋماعى ارقىلى ءوتىپ، كاسپيي تەڭىزى ارقىلى ازەربايجان، گرۋزياعا شىعادى، ءارى قاراي تۇركيا مەن ەۋروپا ەلدەرىنە بارادى. اتالعان كولىك ءدالىزى 2017 جىلى ىسكە قوسىلعان.
ەۋروپاعا تاۋار تاسىمالداۋ جولىن ءارتاراپتاندىرۋعا تىرىسىپ جاتقان جۇڭگو ءساۋىر ايىندا رەسەيدى اينالىپ ءوتىپ، ەۋروپاعا باراتىن تەمىر جول مارشرۋتىن ىسكە قوسقان. ول دا قازاقستان ارقىلى وتەدى. رەسەيدىڭ "ۆەدوموستي" باسىلىمى ناۋرىز ايىندا جۇڭگو جۇك جىبەرۋشىلەرى رەسەي ارقىلى ەۋرووداققا جۇك تاسىمالداۋدى توقتاتا باستاعانىن حابارلاعان.
توقايەۆ ساپارى كەزىندە تۇركيانى قازاقستاننىڭ "وتە ماڭىزدى ستراتەگيالىق ارىپتەسى" دەپ اتادى. ول انكاراداعى كەلىسسوز كەزىندە قۇنى ءبىر ميلليارد دوللار بولاتىن ساۋدا كەلىسىمىنە قول قويىلاتىنىن اتاپ ءوتتى.
ەردوعان قازاقستاندى – تۇرىكتەردىڭ تاريحي وتانى، ال تۇركيانى قازاقستاندىقتاردىڭ ەكىنشى ءۇيى دەپ اتادى. "قازاقستاندىق باۋىرلارىمىزدىڭ تۇراقتىلىعى، تىنىشتىعى مەن قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن جاۋاپتىمىز" دەدى ول.
توقايەۆتىڭ تۇركياعا ساپارى ەكى ەل اراسىندا قارىم-قاتىناستىڭ 30 جىلدىعىنا ارنالعان. تۇركيا 1991 جىلى قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن العاش مويىنداعان مەملەكەت. انكارا ديپلوماتيالىق ميسسياسىن قازاقستاندا العاش رەت 1992 جىلى اشقان.
2009 جىلى ەكى ەل ستراتەگيالىق ارىپتەستىك تۋرالى كەلىسىمگە قول قويعان، ءۇش جىلدان سوڭ جوعارى دەڭگەيدەگى ستراتەگيالىق ارىپتەستىك كەڭەسىن قۇردى. ساياسات، ەكونوميكا، ساۋدا، ينۆەستيسيا، قارۋلى كۇشتەر، قورعانىس ونەركاسىبى، ءبىلىم جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا ارىپتەستىك ورناعان. توقايەۆپەن بىرگە انكاراعا بارعان قازاق دەلەگاسياسىنىڭ قۇرامىندا كوپتەگەن مينيسترلەر بولدى.
توقايەۆ مەملەكەت باسشىسى رەتىندە العاش رەت تۇركياعا بارىپ وتىر.
