ءتىرى بولسام، قازاققا قىزمەت ەتپەي قويمايمىن!

ءاليحان بوكەيحان

قاڭتار وقيعاسى: جارتىسىنا ۇكىم شىقتى

09 ناۋرىز 2022 152
 

الماتىدا قاڭتار وقيعاسىنا بايلانىستى 82 قىلمىستىق ءىس سوتقا تۇسكەن، جارتىسىنا ۇكىم شىققان. نەگىزىنەن ايىپتالۋشىلاردىڭ بوستاندىعى 2-4 جىلعا شەكتەلگەن. 9 ناۋرىزدا الماتى قالالىق سوتىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى وسىلاي دەپ حابارلادى.

"5 قاڭتار كۇنگى جاعداي بويىنشا الماتى سوتتارىنا 82 قىلمىستىق ءىس ءتۇستى: 41 ءىس قارالىپ جاتىر، 41 ءىس بويىنشا ۇكىم شىققان. تۇسكەن ىستەردىڭ باسىم بولىگى 188-باپ 3-بولىك ("ۇرلىق") بويىنشا قوزعالعان. ۇكىمدەر بويىنشا نەگىزىنەن 2 جانە 4 جىلعا بوستاندىقتى شەكتەۋ جازاسى تاعايىندالعان. پروباسيالىق باقىلاۋ ارقىلى بوستاندىقتى شەكتەۋ" دەدى باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ وكىلى اباي جارىلقاسىن.

باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ مالىمدەۋىنشە، ايىپتالۋشىلاردىڭ كىناسىن مويىنداپ، وكىنۋى، ماتەريالدىق شىعىندى ءوز ەركىمەن وتەۋى، كامەلەتكە تولماعان بالالارى نەمەسە كۇتىمگە ءزارۋ جاقىندارىنىڭ بولۋى سياقتى جايتتار سوتتا ۇكىمدى جۇمسارتاتىن جايتتار بولىپ قاراستىرىلعان. ال قىلمىستىڭ توتەنشە جاعداي كەزىندە جاسالۋى ۇكىمنىڭ قاتايۋىنا سەبەپ بولعان.

باسپا ءسوز قىزمەتى دەگەنمەن 41 ءىس بويىنشا قانشا ادامعا شەكتەۋ جازاسى جانە قانشا ادامعا تۇرمە جازاسى تاعايىندالعانىن ناقتىلامادى. سوت اقپاراتى بويىنشا، ايىپتالۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى – الماتى مەن توڭىرەگىندەگى ەلدى مەكەندە تىركەلگەن "جۇمىسسىز جاستار". دەگەنمەن ايىپتالۋشىلار اراسىندا ورتا جاستان اسقاندار دا بار.

"جۋىردا الاتاۋ اۋداندىق سوتىندا "اقبۇلاق" ىقشاماۋدانىندا تۇراتىن 44 جاستاعى تۇرعىننىڭ ءىسى قارالدى. ءىستىڭ ءمان-جايى بىلاي: ول 6 قاڭتاردا (قالادا بەيبىت شەرۋشىلەرگە وق اتىلعان كۇنى – رەد.) كەشكى ساعات 8-دە رايىمبەك داڭعىلىندا ورنالاسقان "سمولل" ورتالىعىنداعى Sulpak دۇكەنىنە كىرىپ، OpOp ماركىلى ءۇش تەلەفون مەن ءبىر نوۋتبۋك ۇرلاعان. جالپى 877 000 تەڭگە كولەمىندە شىعىن كەلتىرگەن. سوتتا ول كىناسىن مويىنداپ، شىعىندى تولتىردى. ارەكەتىنە تۇسىنىكتەمە بەردى. ءوزىنىڭ ايتۋىنشا، دۇكەننەن ادامداردىڭ زاتتاردى الىپ جاتقانىن كورىپ، ول دا سىنعان تەرەزەلەر ارقىلى دۇكەنگە كىرىپ، تاۋاردى الىپ كەتكەن. زاڭعا سايكەس مۇنداي قىلمىس بويىنشا 2-7 جىل تۇرمە نەمەسە بوستاندىقتى شەكتەۋ جازاسى قاراستىرىلعان. سوت وعان مۇمكىندىگىنشە جەڭىل جازا تاعايىندادى. بوستاندىعىن ەكى جىلعا شەكتەدى. ول ءوز كىناسىن مويىنداپ، شىعىندى ەركىمەن تولتىردى" دەدى باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ وكىلى.

ازاتتىق بۇعان دەيىن 21 اقپاندا الماتى قالاسى المالى اۋداندىق سوتىنىڭ الماتى وبلىسى ەڭبەكشىقازاق اۋدانى ەسىك قالاسىنىڭ تۇرعىندارى باقىت وڭتاي مەن وجەت جەڭىسحاندى 5 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرعانىن حابارلاعان. ەكى ايىپتالۋشى دا 1999 جىلى تۋعان، 22 جاستا. ولارعا قىلمىستىق كودەكستىڭ 291 بابى 3 بولىگى بويىنشا ("قارۋدى، وق-دارىلەردi، جارىلعىش زاتتار مەن جارىلىس قۇرىلعىلارىن جىمقىرۋ نە قورقىتىپ الۋ") ايىپ تاعىلعان. ادۆوكاتى ولاردىڭ تاعىلعان ايىپتاردى مويىنداعانىن ايتقان. بۇل قاڭتار وقيعاسى بويىنشا شىققان العاشقى ۇكىم دەپ ايتىلادى.

باس پروكۋراتۋرا ناۋرىز ايىنىڭ باسىندا قاڭتار وقيعاسى بويىنشا ەلدە 62 ادام سوتتالعانىن ايتقان. ءبىراق سوتتالعاندارعا قانداي جازا تاعايىندالعانىن، قانشاسى تۇرمەگە قامالعانىن ايتپاعان. رەسمي مالىمەت بويىنشا، 162 ايىپتالۋشىنىڭ ۇستىنەن قوزعالعان 101 قىلمىستىق ءىس سوتقا جىبەرىلگەن. بۇل ىستەردىڭ باسىم بولىگى الماتىدا قارالىپ جاتىر.

  • 2022 جىلى قاڭتاردىڭ باسىندا گاز باعاسىن 50 تەڭگەدەن اسىرماۋ تۋرالى تالاپپەن ەرەۋىلگە شىققان جاڭاوزەن تۇرعىندارىن قولداۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ كوپتەگەن ايماعىندا باستالعان اكسيالار بىرتىندەپ ساياسي تالاپ قويعان نارازىلىققا ۇلاسقان. رەسمي مالىمەت بويىنشا، 227 ادام وسى وقيعادا قازا بولعان. بيلىك قوعام تالابىنا قاراماستان ءالى كۇنگە دەيىن ولاردىڭ ءاتى-جونىن جاريالاعان جوق.

  • قازاقستاندا قاڭتار وقيعاسىنان سوڭ مىڭداعان ادام ۇستالىپ، جۇزدەگەن ادام "تەرروريزم"، "تارتىپسىزدىك"، "قارۋ ۇرلاۋ" جانە باسقا دا ايىپتارمەن قاماۋعا الىنعان. قامالعانداردىڭ كوبى تۇرمەدە ازاپتالعاندارىن ايتقان ەدى. باس پروكۋراتۋرا ناۋرىز باسىندا قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن ازاپتاۋ شاعىمدارى بويىنشا قوزعالعان قىلمىستىق ىستەر 200-دەن اسقانىن، 9 قىزمەتكەر ۇستالعانىن حابارلاعان.

  • باس پروكۋراتۋرا مالىمەتىنە قاراعاندا، قاڭتار وقيعاسىنا بايلانىستى سوتقا دەيىنگى 3666 ءىس تىركەلگەن. ارنايى پروكۋرورلار "جاپپاي تارتىپسىزدىك جانە تەرروريزم اكتىسى" بويىنشا 181 ءىستى تەرگەپ جاتىر. 741 كۇدىكتى سوت سانكسياسىمەن قاماۋعا الىنعان. 157 كۇدىكتىنىڭ بۇلتارتپاس شاراسى دەنساۋلىعى جانە وزگە جايتتارعا بايلانىستى قاماۋمەن بايلانىستى ەمەس شارا تۇرىمەن الماستىرىلعان.

  • قۇقىق قورعاۋشىلار قازاقستان بيلىگىن قاڭتار وقيعاسىا حالىقارالىق دەڭگەيدە تەكسەرۋگە شاقىرعان ەدى، ءبىراق نۇر-سۇلتان بۇل ۇسىنىستان باس تارتتى.

بۇل ماقالا تۋرالى نە ويلايسىز؟