ءبىز سوڭعى ۋاقىتقا دەيىن الاش قوزعالىسىن باسىم تۇردە جالپىيمپەريالىق كونتەكستە تالداۋعا الىپ كەلدىك. ال الاش قوزعالىسى – بۇل قازاق حالقىنىڭ ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسى. الاش قوزعالىسى – بۇل انتيكولونيالدىق، انتييمپەرياليستىك مازمۇن جانە باعىتتاعى قوزعالىس-تىن. ماسەلەنى وسى، ءوزىنىڭ تابيعي ارناسىندا قاراۋ، بىزگە ۇلت ومىرىندەگى بولشيەۆيزم يدەياسى مەن پراكتيكاسىن تۋرا تۇسىنۋگە جول اشپاق.
الاشتىقتاردىڭ مۇنداي مازمۇنداعى ۇستانىمى وسى مەزگىلدە ازيا جانە لاتىن امەريكاسىندا ءجۇرىپ جاتقان ۇلت-ازاتتىق قوزعالىستاردىڭ باعدارلامالىق ۇستانىمىمەن تولىق ۇندەس ەدى. ماسەلەن، نيكاراگۋا (لاتىن امەريكاسى) ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسىنىڭ باسشىسى گەنەرال اۋگۋستو سەسار ساندينو 1933 جىلى اقپاندا ارگەنتينالىق پۋبليسيست رامونا دە بەلاۋستەگيگويتيدىڭ «ساندينيستەردى كوممۋنيستىك ۇستانىمداعىلارعا جاتقىزۋعا بولا ما؟» دەگەن ساۋالىنا: «ءبىزدىڭ قوزعالىستى ۇلتتىق مۇددەنى قورعاۋ ارناسىنان شىعارىپ، وعان تاپتىق-الەۋمەتتىك مازمۇن بەرۋ ارەكەتى ءبىر ەمەس، بىرنەشە مارتە جاسالدى. مەن بۇعان بار كۇش-جىگەرىممەن قارسىلىق كورسەتتىم. ءبىزدىڭ قوزعالىسىمىز – ۇلتتىق جانە انتييمپەرياليستىك مازمۇنداعى قوزعالىس» دەگەن تۇرعىدان جاۋاپ بەرەدى.
كەز كەلگەن ۇلت-ازاتتىق قوزعالىستىڭ كوزدەگەن ماقساتى – مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىككە، ياعني ۇلتتىڭ ءوزىن-وزى بيلەۋ مۇمكىندىگىنە قول جەتكىزۋ. 1917 جىلى قازان ريەۆوليۋسياسى ناتيجەسىندە بيلىككە كەلگەن كەڭەس وكىمەتى پاتشالىق بيلىك جاعدايىندا وتارلىق ەزگىدە ازاپ شەككەن قازاق حالقىنا ءوزىن ءوزى باسقارۋ مۇمكىندىگىن بەرۋ مىندەتىن كۇن تارتىبىنەن الىپ تاستاپ، ونىڭ ورنىنا كەڭەستىك، ياعني تاپتىق نەگىزدەگى بيلىك جۇيەسىن ەنگىزدى.
تاريحي تاجىريبە كورسەتىپ بەرگەنىندەي، بولشيەۆيزم تاراپىنان ۇلت ومىرىندەگى كەزەكتى دە مىندەتتى كەزەڭ – ۇلتتىڭ ءوزىن ءوزى باسقارۋدىڭ ورنىنا تاپتىق جىكتەلۋدى ەنگىزۋ تەوريالىق تۇرعىدان قاتەلىك، ال ومىرلىك تاجىريبە تۇرعىسىنان ۇلت ومىرىنە جاسالعان قيانات ەدى. قازاق قوعامىنا تۋرا سول تاريحي كەزەڭدە تاپتىق نەگىزدە جىكتەلۋ ەمەس، ءوزىن ءوزى ۇلت رەتىندە ساقتاۋ ءۇشىن ۇلتتىق تۇتاستىق قاجەت ەدى.
بۇل تۇرعىدان ءا.بوكەيحان باستاعان قوزعالىس باسشىلارى تەوريالىق تۇرعىدان بولشيەۆيزمنەن جوعارى تۇردى. مىنە، وسى جاعداي بىزگە، بىرىنشىدەن، وسى ۋاقىتقا دەيىن «الاش قوزعالىسى» اتالىپ كەلگەن تاريحي قۇبىلىستى قازاق ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسى، الاش قوزعالىسىنا اتسالىسقان بۋىندى قازاق ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسىنىڭ قايراتكەرلەرى، ال وسى بۋىننىڭ ازاپتى ىزدەنىسى ناتيجەسىندە ومىرگە كەلگەن قازاق كوميتەتتەرى مەن الاشوردا ۇكىمەتىن قازاق مەملەكەتتىگىن جاڭعىرتۋ ارەكەتى ەسەبىندە قاراستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
الاشتانۋشى عالىم مامبەت قويگەلدييەۆ
"ەگەمەن قازاقستان" گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىنان
