ءبىر حالىقتىڭ ءوز تىلىندە بىلىم-ونەرى بولماسا، ول حالىقتىڭ ءتىلى بۇزىلىپ وزگەرەدى ءھام كورشىلەس كۇشتى حالىقتىڭ تىلىمەن اسىرەلەپ، ... سوعان قول بولادى، ونىڭ ىشىندە جاڭالىقتار كوبەيەدى. ول كىشكەنە ۇلتتاردى جاڭارتىپ، جانداندىرىلماعان ەسكى ءتىلى ءوزىنىڭ بارلىق ماڭىزىن جويادى ءھام جىلدام ۇمىتىلادى. مۇنىڭ مىسالىن تاريح بەتىندە بەك كوپ ۇشىراتامىز، بۇرىن دا بىرنەشە حالىقتار بولعان، ءقازىر ءبىز ولاردىڭ ءبىرىن دە كورە المايمىز، ءھام ولار جوق. مىنە بۇلار - سول تىلدەرى جويىلىپ كەتكەندەر.
ءتىل بولماسا، ۇلت تا بولمايدى. ياعني ول ۇلت بۇتىندەي ولگەن، جوعالعان ۇلت بولادى.
پاتشالىق زامانىندا كوپ ۇلتتار وسىنداي حالدەرگە دۋشار بولدى. مىنەكەي، زالىم پاتشا ۇكىمەتى قولىندا ايىرما ۋاق ۇلتتار وسىلايشا ويىنشىق بولىپ ءجۇردى. ۇلى وزگەرىستەردىڭ قۋاتتى كۇشىمەن پاتشا ۇكىمەتىنىڭ نەگىزسىز ۇياسى بىت-شىت بولىپ تارالدى. ول وزگەرىس بىزگە ءسوز بەن دىنگە ۇلكەن بوستاندىق بەردى. ءھام ءبۇتىن ۇلتتارعا بىردەي قۇرداستىق، تەگىستىك جولىن اشتى. مىنە، ءقازىر بىزگە اينالا كەڭشىلىك، قاي جاعىمىزدا دا توقتالىس بەرەتىن كەدەرگى جوق. ۇلتىمىزدىڭ ءبىلىم، ونەرىن، اسىرەسە، انا ءتىلىمىزدى قالايشا ءھام وسىرسەك تە جولىمىش اشىق.
ونەر، ادەبيەتىمىزدى كوركەيتۋ،شارۋاشىلىق جاعىمىزدى ىلگەرى باستىرۋعا ەرىكتىمىز. وسى ايتىلعان ماقساتتاردى جارىققا شىعارناننىڭ سوڭىندا بىزدە دە كۇشتى ۇلتتارمەن قاتار، ۇلى وزگەرىستىڭ ۇستىمىزگە جۇكتەتكەن زور مىندەتتەرىن اتقارعان بولامىز.
جالپى ونەر-بىلىمنىڭ ىشىنە انا ءتىلى بولۋى دا كىرەدى ءھام مۇنىڭ كەرىسىنشە انا ءتىلى بولۋدان ۇلتتىڭ بىلىم-ونەرى تابىلادى. انا ءتىلىن بىلمەي تۇرىپ، ەشبىر بىلىم-ونەردى تاراتۋعا مۇمكىن ەمەس. ەڭ اۋەلى انا ءتىلى قاجەت. ەگەر انا ءتىلىن بىلمەسەڭ، وندا سەن ول ۇلتتىڭ بالاسى ەمەسسىڭ. انا ءتىلىن بىلمەي تۇرىپ ۇلت ءبىلىمىن الا المايسىڭ. ۇلت ءبىلىمى بولماسا، وندا ادەبيەتتىڭ بولمايتىندىعى ءوزى-اق بەلگىلى. ادەبيەتى جوق ۇلتتىڭ ونەرى دە ورشىمەيدى.
ءتىل ساقتاۋعا مۇمكىن بولعاندا، ءتىل ساقتالۋعا ءتيىس. ءبىز ءتىلىمىزدى قانشا ساقتاساق، ۇلتىمىزدى دا سونشا ساقتاعان بولامىز.
عۇمار قاراش
«ۇلت ءھام تۋعان ءتىل» (پاتشالىق ءھام بوستاندىق زامانىندا) ماقالاسىنان ءۇزىندى
دەرەككوز:"الاش كوسەمسوزى: ءتىل ماسەلەسى" 2-توم
Alash.kz ۇلتتىق پورتالى
