ءتىرى بولسام، قازاققا قىزمەت ەتپەي قويمايمىن!

ءاليحان بوكەيحان

"ءاۋمين"-نەن باستالعان ادەپسىزدىك. مەشىتتەگى توبەلەس. "ءدىني دورەكىلىك" تانىتقانداردىڭ ءمان-جايى مەن ءمازھاب ماسەلەسى

15 مامىر 2024 821
بىرنەشە كۇن بۇرىن مەشىتتە ناماز وقىپ تۇرعان ەر ادامدى سوققىعا جىققان ازاماتتىڭ ارەكەتىن بەينەلەيتىن ۆيدەو تاراعانى بەلگىلى. جەلى ارقىلى جاريا بولعان مەشىتتەگى بەيادەپ ارەكەتكە تۇتاس قوعامنىڭ نازارى اۋدى. اراسىندا: "بۇلار ءدىننىڭ قىسىمىندا جۇرەدى عوي. ميدا سترەسس بار. حيدجاپ كيەتىن قىزدار دا اگرەسسيۆتى بولادى"،- دەپ جاتقاندار دا بار.ءقازىر وقيعانىڭ اق-قاراسى انىقتالىپ، ءمان-جايى تەكسەرىلىپ جاتىر. قۇقىق بۇزۋشىلىققا قاتىستى قوعامدىق پىكىر جەتەكشىلەرى، يمام قانداي پىكىردە ەكەنىن سارالاپ كوردىك. بۇل حاقىندا Alash.KZ ۇلتتىق پورتالى حابارلايدى.
 
شىمكەت قالاسىنداعى ورىنسىز جاعداي بولعان مەشىت يمامى وقيعانىڭ قالاي بولعانىن باياندادى.

داۋ مەن توبەلەستىڭ نەگىزگى سەبەبى رەتىندە وزگە باعىتتا ناماز وقىعان يلانۋشىنىڭ سوققىعا شىعىلۋى ءجيى اتالادى وقيعا قالاداعى ءابدۋساتتار سمانوۆ مەشىتىندە بولعان. ۆيدەوعا باجايلاپ نازار سالساڭىز، مەشىتتە ناماز وقىپ جاتقان جاماعاتتى، ءبىر قاتاردا تۇرعان مۇسىلمان باۋىرلاردىڭ جوپەلدەمەدە جاعا جىرتىسىپ، توبەلەسە كەتكەنىن كورۋگە بولادى. ياعني، ءبىر ساتتە ەر ادام كۇتپەگەن جەردەن قاسىندا تۇرعان ازاماتتى ۇرىپ قۇلاتىپ، اياعىمەن تەپكىلەي باستايدى. مەشىت يمامى بۇل وقيعانىڭ ءمان-جايىن بىلاي ءتۇسىندىردى: 

"وزگە وڭىردەن كەلگەن 10-15 شاقتى ازاماتقا ناماز الدىندا يمام بىرنەشە رەت ەسكەرتۋ جاساعان. بىزدە قمدب بويىنشا، ىشكى ءتارتىپ بويىنشا بۇكىل قازاقستان اۋماعىندا حانافي ءمازھابىندا "ءاميندى" ىشتەن ايتىلادى دەپ ەسكەرتىلدى جانە دە وسى ەسكەرتۋگە قۇلاق اسپاستان بىرنەشە رەت نامازدى بۇزۋعا، يمامنىڭ جۇمىسىنا كەدەرگى جاساعان ازاماتقا شىداي الماعان جاماعاتىمىز ونى قاتتى ەموسياعا بەرىلىپ، قول جۇمساپ جىبەردى"، - دەدى مەشىت يمامى بەرىك شوتابەكوۆ.
شىمكەتتەگى شۋلى وقيعاعا قاتىستى جاعدايعا بايلانىستى قمدب دا مالىمدەمە جاسادى:

....ناماز كەزىندە “ءامين” دۇعاسىن قاتتى داۋىسپەن ايتقان جانداردىڭ ارەكەتىنە توزبەگەن مەشىتكە تۇراقتى كەلۋشى ءبىر ازامات ولاردىڭ بىرىنە قول جۇمساعان. ناتيجەسىندە يمام جاماعات نامازىن توقتاتۋعا ءماجبۇر بولعان. وقىس وقيعا دەر كەزىندە توقتاتىلىپ، پوليسيا قىزمەتكەرلەرى ءتيىستى جۇمىس جۇرگىزۋدە.

قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى مەشىتكە كەلۋشى جاماعاتتى مەشىت ەرەجەسىنە باعىنۋعا، سونىمەن قاتار قۇلشىلىق ۇيىندە سابىر ساقتاپ، كوركەم مىنەز تانىتۋعا شاقىرادى"، - دەپ جازدى قمدب.

سونداي-اق، قمدب "مەشىت ەرەجەسى" بويىنشا قازاقستان مۇسىلماندارىنىڭ اۋىزبىرشىلىگى مەن ءبىرتۇتاستىعىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ناماز بەن ءدىني راسىمدەر ءابۋ حانيفا ءمازھابى بويىنشا ورىندالاتىنىن ەسكەرتتى.

وقيعاعا قاتىستى بۇرىنعى دەپۋتات، قوعام قايراتكەرى مۇرات ابەنوۆ پىكىر ءبىلدىردى. مۇرات ابەنوۆتىڭ پايىمداۋىنشا، مۇنداي الا-قۇلالىق كۇنى ەرتەڭ تەررورلىق ارەكەتتەرگە باستاۋى مۇمكىن: 
دۇرىس ءمۇفتيات تالابى، رەسمي تىركەلگەن ءدىني ۇيىمعا قاراستى بارلىق مەشىتتەردە ورتاق ءتارتىپ بولۋ زاڭدىلىق. سول سەبەپتەن ول ءتارتىپ تەك ءابۋ حانيفا ءمازھابى بويىنشا نەگىزدەلۋ كەرەك. جانە ءابۋ حانيفا ۇستانىمىنا قارسى بولسا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى تەكسەرۋ كەرەك شارا قولدانۋ مىندەتتى. ءقازىر ۇشىعىپ تۇرعان كەزەڭ، زاڭسىز قىزمەت اتقاراتىن سەكتالاردان اسىرەسە تەرروريزم يدەولوگياسىن تاراتۋشى اعىمداردان ساقتانعان دۇرىس، - دەدى ابەنوۆ.
 
الۋان ءتۇرلى سەنىم جەتەگىنە جەگىلگەندەردىڭ بۇلاي قىرىق پىشاق بولۋىن قوعامنىڭ جىلى قابىلداماعانى بايقالادى. اقپاراتتىق كەڭىستىكتەگى پىكىرلەر قاراسى دا مىنانداي: 
- كوزبەن كورمەگەسىن سەنبەيسىڭ عوي، شىندىعىندا بۇلار وتە جامان ەكەن عوي... تۇنعان اگرەسسيا؛
 
- مىناۋ مىقتى قارۋلى ەكەن، جالپى اراسىنا ادام سالىپ، قولدىڭ قىرىمەن ارتقا ۇرىپ قۇلاتۋ وڭاي شارۋا ەمەس؛
 
- بۇلار ءدىننىڭ قىسىمىندا جۇرەدى عوي. ميدا سترەسس بار. حيدجاپ كيەتىن قىزدار دا اگرەسسيۆنايا بولادى؛
 
- وسىنداي نادان، كورسوقىرلاردى دايىنداپ جاتقان ءدىني ورتالىقتاردى نەگە اۋىزدىقتاپ تاستاماسقا؟!.. بىرناسە ايتساڭ دىنگە قارسى، ءتاڭىرشى دەپ شىعا كەلەتىندەر كۇننەن كۇنگە كوبەيۋدە. مۇنداي ۇردا-جىق راديكالداردىڭ بىزگە قاجەتى بار ما؟ ءدىندى مازاق قىلۋدىڭ بۇدان اسقان ءتۇرىن قايدان كوردىڭىز؟!.. بۇيتكەن ءمۇپتياتى قۇرسىن... قولىنان دىم كەلمەيتىن، ۇكىمەت پەن وتىرىك تاقۋالاردان شارشادىق، -دەپ پىكىر ءبىلدىردى جەلى قولدانۋشىلارى.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، 2024 جىلدىڭ 12 مامىرى، كەشكى اقشام نامازى ۋاقىتىندا شىمكەنت قالاسىنداعى مەشىتتە ءدىني سەنىم وكىلدەرى جاعا جىرتىستى. وزگە وڭىردەن شىمكەنت قالاسىنا كەلگەن ءبىر توپ ازامات مەشىت يمامىنىڭ ەسكەرتۋىنە قاراماستان بىرنەشە رەت جاماعات نامازىن بۇزعانى حابارلاندى. وزگە ءمازھابتا ناماز وقىعان ولار جاماعات پەن يمامنىڭ وتىنىشىنە قۇلاق اسپاي، مەشىت ەرەجەسىن ورەسكەل بۇزىپ، داۋ شىعارعان.
 
داستان قاستاي
جۋرناليست  
بۇل ماقالا تۋرالى نە ويلايسىز؟