ءتىرى بولسام، قازاققا قىزمەت ەتپەي قويمايمىن!

ءاليحان بوكەيحان

"اقشا كەتكەن، ءبىراق قوندىرعى قويىلماعان". جاماۋبايەۆ شەتكە كەتكەن كۇماندى 500 ملرد تەڭگەنىڭ كەلىسىمشارتى بارىن ايتتى

13 جەلتوقسان 2023 119

ۇرلانعان بايلىق: جاماۋبايەۆ 500 ملرد تەڭگەنىڭ كۇماندى كەلىسىمشارتتارى انىقتالعانىن مالىمدەدى





ءماجىلىس دەپۋتاتى باقىتجان بازاربەك ۆيسە-پرەمەر – قارجى ءمينيسترى ەرۇلان جاماۋبايەۆقا زاڭسىز شىعارىلعان اكتيۆتەردى قايتارۋ جۇمىستارى قالاي جۇرگىزىلىپ جاتقانىن سۇرادى. ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا دەپۋتات شەنەۋنىكتەر مەن وليگارحتار قازاقستاننان باسقا مەملەكەتتەرگە 30 جىل بويى كاپيتالدى زاڭسىز شىعارعانىن ايتتى.



«كەيبىر شەنەۋنىكتەر زاڭنىڭ سولقىلداقتىعىن پايدالانادى. مەنىڭ اقپاراتىم بويىنشا، ءقازىر وففشورلىق ايماقتاردا وسى ەلدىڭ، حالىقتىڭ 45 ملرد اقش دوللارىنا جۋىق اقشاسى جاتىر. Tax justice دەگەن ۇيىمنىڭ اقپاراتى بويىنشا، جىل سايىن قازاقستاننان 200 ملن دوللار كاپيتال شىعارىلادى. ءسىزدىڭ مەكەمەڭىز، ۇكىمەت وسى 45 ملرد دوللار اقشانى قايتارۋ ءۇشىن نە ىستەپ جاتىر؟ قانداي شارا اتقارىپ جاتىر؟ الەمدەگى كەيبىر وففشورلىق ايماقتار بار. كايمان ارالدارى، سەيشەل ارالدارى بار. بازا بويىنشا قاراسام، ولارمەن ءتىپتى كەلىسىمشارت جاسالماعان. سولارمەن كەلىسىمشارت قاشان دايىندالادى؟ وسى اقشا قاشان قايتارىلادى؟» - دەپ سۇرادى دەپۋتات.

بۇل سۇراققا جاۋاپ بەرگەن جاماۋبايەۆ كەشەندى جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتقانىن، ول شارۋالاردى زاڭسىز شىعارىلعان اكتيۆتەردى قايتارۋ جونىندەگى كوميسسيا اتقارىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى. باس پروكۋراتۋرانىڭ ارنايى كوميتەتى ءتيىستى جۇمىستاردى اتقاراتىنىن ەسكە سالدى.
«مينيسترلىكككە كەلەر بولساق، بىزدە وففشورلىق ايماقتاردىڭ ارنايى ءتىزىمى بەكىتىلگەن. ونداي ايماقتارمەن جۇرگىزىلگەن وپەراسيالار كۇماندى سانالادى دا تەكسەرۋ بارىسىندا ترانسفەرتتىك باعا بەلگىلەۋ كۇشەيە تۇسەدى. 55 مەملەكەتپەن قوسارلانعان سالىقتاردى جۇرگىزبەۋ بويىنشا بەلگىلى ءبىر كونفەنسيالار بار»، - دەيدى ول.

قارجى ءمينيسترىنىڭ ايتۋىنشا، قارجى قوزعالىسىن باقىلاۋ ۇلتتىق بانكتىڭ قۇزىرىندا. بىلتىر زاڭعا ءتيىستى وزگەرىستەر ەنگىزىلگەن. قارجى مينيسترلىگى سودان بەرى ۆاليۋتالىق باقىلاۋعا قوسىمشا ورگان رەتىندە قاتىسادى.
«ۇلتتىق بانكتە ولار تەك مونيتورينگ جۇرگىزگەن. تاۋەكەلدەردى ايتا كەتەيىن: مىسالى قانداي دا ءبىر ەكسپورتتىق، يمپورتتىق مامىلە جاسالادى. ياعني قانداي دا ءبىر مەملەكەتتەن 100 ملن دوللارعا قانداي دا ءبىر قوندىرعىنى قازاقستانعا اكەلىپ، قويۋ كەرەك دەلىك. اقشا جىبەرىلەدى – قوندىرعى جوق. بۇل جەردە سونداي جۇزدەگەن شارتتار جىلدار بويى جاتقان. ياعني اقشا كەتكەن، ءبىراق قوندىرعى قويىلماعان. ءبىراق بۇل جەردە ۇلتتىق بانكتىڭ ءتيىستى قۇزىرەتى بولماعان. ولارعا تەك اۆتوماتتى كەلىسىم بەرە بەرگەن. ءبىز ءقازىر قارجى مينيسترلىگى تاراپىنان وسىنداي شەتكە شىعارىلعان قاراجاتتار بويىنشا ساراپتاما جۇرگىزىپ جاتىرمىز. ءقازىردىڭ وزىندە 500 ملرد-قا (تەڭگەگە) جۋىق مامىلەمەلەر بويىنشا اقپاراتتى ءبىز قارجى مونيتورينگى اگەنتتىگىنە بەردىك. بۇل جەردە قىلمىستىق ءىستىڭ فاكتىلەرى بار. ولار سونداي فاكتىلەرمەن اينالىسىپ جاتىر»، - دەيدى ول.

دەپۋتات بازاربەك سۇراعىن قايتالاپ، كايمان، سەيشەل ارالدارىمەن كەلىسىمشارتتار قاشان جاسالاتىنىن سۇراعان. ءماجىلىس ءتوراعاسى ەرلان قوشانوۆ تا وسى سۇراقتى مينيسترگە قويدى.
«ول نەگە بايلانىستى كەلىسىمشارتتار؟ وففشورلىق ايماقتارعا بايلانىستى ءتيىستى قۇجاتتار بار. تىكەلەي سول مەملەكەتتەرمەن كەلىسىم جاساسىپ، ەلگە اقشانى قايتارۋ ءىسى كوميسسيا اياسىندا جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىس. كەيبىر دەرەكتەرىن ايتا المايمىن. كوميسسيا جۇمىسى تۋرالى اقپاراتتى سىزگە بولەك بەرگىزەيىن. ول كەلىسىمدەردى جاساسۋ ءۇشىن ونداي اقشالار سول شوتتاردا بار ما دەگەن سۇراققا جاۋاپ تابۋ كەرەك. سودان كەيىن عانا كەلىسىم جاسالادى»، - دەيدى ەرۇلان جاماۋبايەۆ.

بۇل ماقالا تۋرالى نە ويلايسىز؟