كۇللى قازاقتىڭ كوزىنە جاس ءۇيىرىپ، زۇلمات جىلداردىڭ ناۋبەتى مەن قيىندىعىن، قىسىلتاياڭ ساياساتتىڭ قىرقاسىندا كۇن كەشكەن الاش ارداقتىلارىنىڭ ونەگەلى ءومىرىن ارقاۋ ەتكەن "ءمىرجاقىپ. ويان قازاق" ءفيلمى "سىنشىلار تاڭداۋى" بايقاۋىندا بىرنەشە جۇلدەنى بايگەلەدى. رۋحاني قۇنارعا باي، قۇندىلىعى مول فيلم جايىن Alash.KZ ۇلتتىق پورتالىنىڭ اجارىندا ءسوز ەتۋدى ءجون كوردىك.
وتاندىق ءتول تۋىندى - "ءمىرجاقىپ. ويان قازاق" ءفيلمى "سىنشىلار تاڭداۋى" بايقاۋىندا بىرنەشە نوميناسيا يەلەندى. جۇلدە جايىن ءفيلمنىڭ پروديۋسەرى ايساۋلە ءابىلدا مەن رەجيسسەرى مۇرات ەسجان Instagram پاراقشاسىندا جازدى.
ايساۋلە ءابىلدانىڭ ايتۋىنشا، اتالعان دودادا 80 فيلم ب ا ق سىناعان.
"ءمىرجاقىپ. ويان، قازاق" ءفيلمى "سىنشىلار تاڭداۋى" بايقاۋىندا 80 ءفيلمنىڭ اراسىنان 10 نوميناسيانىڭ 4-دە، ياعني "كورەرمەن تاڭداۋى"، "ۇزدىك سەناريي"، "ۇزدىك ەر ادام بەينەسى"، "ۇزدىك ەكىنشى پلانداعى ايەل بەينەسىندە" ب ا ق سىناپ، 2-دە ۇزدىك اتاندى. ءبىز ءۇشىن قىمبات جەڭىس – "كورەرمەن تاڭداۋى" جانە وسى ءفيلمنىڭ باس اكتەرى باقىت قاجىبايەۆ اعامىزدىڭ “ۇزدىك ەر ادام بەينەسىن” الۋى. سەريال بوپ باستالىپ، فيلمدەرمەن ب ا ق سىنادىق. وسى جوبانىڭ بارشا تىلەۋلەستەرىن قۇتتىقتايمىن"، - دەپ جازدى جۇپ.
"ءمىرجاقىپ. ويان، قازاق!" ءفيلمى جايلى نە بىلەمىز؟
"ءمىرجاقىپ. ويان، قازاق!" ءفيلمى "قازاقستان" ۇلتتىق ارناسى تۇسىرگەن 6 سەريادان جاسالعان جالقى تۋىندى. ءفيلمنىڭ جيناقتالعان نۇسقاسى 21 قىركۇيەكتە وتاندىق پروكاتقا شىقتى. ەكى اپتا بويى ەلىمىزدىڭ كينوتەاترلارىنان كورسەتىلدى. الاش قايراتكەرى، اقىن، جازۋشى ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلىنىڭ ءرولىن بەلگىلى اكتەر باقىت قاجىبايەۆ سومدادى. رەجيسسەرى مۇرات ەسجان بولدى. جالپاق جۇرتقا جاققان تۋىندىنىڭ از مەرزىمدە كورسەتىلۋىنە كەلىسپەگەندەردىڭ دە قاراسى از بولمادى. كەيىننەن كورسەتىلىم مەرزىمى قوسىمشا ۇزارتىلدى.
ءفيلمنىڭ كوركەمدىك قۇنىنا، تاريحي تاقىرىپتاردى قاۋزاعان تەرەڭدىگىنە، يدەيالىق شىمىرلىعى مەن ەستەتيكالىق تۇنىقتىعىنا جىلى پىكىر بىردىرگەندەر كوپ بولدى. ماسەلەن، ق ر دەپۋتاتى، اكادەميك دارحان ءقىدىرالى فيلم حاقىندا:
دەمالىستى پايدالانىپ وتباسىمەن بىرگە “ءمىرجاقىپ. ويان قازاق!” فيلمىنە تاعى باردىق. زال لىق تولىپ وتىردى. الاش ارداقتىسىنىڭ عاسىر بۇرىن جار سالعان، قۋعىندالعان، سوتتالعان، سوسىن اقتالعان ۇلى ۇرانى بۇگىن دە تۋعان حالقىنا، ونىڭ ساناسىنىڭ سىلكىنۋىنە، ويدىڭ وتارسىزدانۋىنا قالتقىسىز قىزمەت ەتۋدە! فيلم گۇلنار اپايدىڭ “مەن جەڭدىم!” دەگەن اسەرلى سوزىمەن ادەمى تۇيىندەلگەن ەكەن. راسىندا اكەسىنىڭ ارداقتى اتىمەن قايتا قاۋىشقان گۇلنار اپاي عانا ەمەس، حالقىمەن قاۋىشقان ءمىرجاقىپ تا، الاش ۇرانىن باۋىرىنا باسقان قايمانا حالىق تا جەڭدى! فيلمگە ەڭبەگى سىڭگەن بارشا ازاماتتارعا تاعى دا العىس! - دەپ جازدى.
ال، جازۋشى-جۋرناليست گۇلماريا بارمانبەكوۆا فيلم جايلى وزىندىك تەبىرەنىسىن بىلاي جەتكىزەدى:
ۋف، نە دەگەن اۋىر تاعدىر ەدى! الاش ارىستارىنىڭ تاعدىرىن ايتام. ءيا، ءيا، الاش تاعدىرى قازاق تاعدىرى ەكەن-اۋ! قۇدايىم-اۋ، مەنىڭ قازاعىم قانداي قيامەتتى باستان كەشكەن! ەڭ سۇمدىعى سول، قازاققا قازاق وپاسىزدىق جاساعان! ساتقىندىق پەن قايسارلىق. ىزگىلىك پەن زۇلىمدىق. قاتىگەزدىك پەن مەيىرباندىق. ناداندىق پەن پاراسات. تايعاقتىق پەن تاباندىلىق. فيلمدە وسىنىڭ ءبارى قامتىلعان. ەلىنىڭ ەركىندىگى جولىندا جانىن قۇربان ەتكەن الاش ارىستارى اناسىنىڭ قۇرساعىنان ازاتتىقتى اڭساپ تۋعان با دەرسىڭ! ەل مەن جەردى، ۇلتتى وسىنشاما ءسۇيۋ سەزىمى ادامدا قايدان پايدا بولادى؟ بار ما قازىرگىلەردە ونداي سەزىم؟ الاش ارىستارىنىڭ ءبارى بايدىڭ ۇرپاعى بولعان ەكەن. قازىرگى باي-باعلانداردىڭ بالالارى ءدال سولارداي ۇلتشىل، مەملەكەتشىل مە؟
اشىققان حالقىن ويلاعاندا، الاشتىقتاردىڭ تاماعىنا اس باتپاپتى. بۇگىندە كەدەيشىلىك شەگىنەن تومەن ءومىر ءسۇرىپ جاتقان قازاقتاردى ويلاپ، ءبىر قازاقتىڭ جاس وليگارحى كۇندىز كۇلكىسىنەن، تۇندە ۇيقىسىنان ايىرىلىپتى دەگەندى ەستىگەندەرىڭىز بار ما؟ اللا تاعالا ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ عۇمىرىن 43 ەمەس 83 جىلعا سوزعاندا نە بولار ەدى دەگەن وي كەلەدى. ونداي جاعدايدا "وياتىپ" قانا قويماي، قازاققا ورتەسە دە ولمەس رۋح سىيلاپ كەتەر مە ەدى، - دەپ جازادى قالامگەر.
تۋىندىنىڭ يدەيالىق جەلىسىن تەرەڭنەن تۇسىنە الدىق پا؟
تۋىندىنىڭ تەليەۆيزيالىق جەلىستە تارتىپ، سينكرەتتى ونەردىڭ سيپاتىنا سۇراانىپ تۇرعانىنا قاراماستان، ەڭ الدىمەن، سەناريستەر مەن رەجيسسەردىڭ شەبەرلىگىن ماقتاماسقا بولمايدى. تۇتاس فيلم تازا قازاقى ەلەمەنتتەرگە تۇنىپ تۇر. اعىباي باتىردىڭ قىلىشى، كيەلى ارمان-مۇراتىمەن تابىسقان قازاق، 30-شى جىلدارداعى اشارشىلىق قۇرباندارىنا كومەك قورىن قۇرۋ، دۋلاتوۆ پەن ونىڭ سەرىكتەرىنىڭ ازاماتتىق بەلسەندىلىگى ءفيلمنىڭ ونەگەلى ءورىسىن كەڭەيتە تۇسەدى.
مۇنىڭ ءبارىن درامالىق تۇردە بايانداۋعا تىرىسقان فيلم رەجيسسەرىنىڭ سوزىنە سەنسەك، تۋىندىنى تەلەگەي تەڭىز تاريحپەن ۇشتاستىرۋ وڭاي سوقپاعان. ونى تەرەڭ ءتۇسىنۋ مەن ءتۇيسىنۋ جاعىن مۇرات ەسجان بىلاي جىلىكتەيدى:
“ويان، قازاق”، شىنى كەرەك، مۇنداي فۋرور تۋدىرادى دەگەن ءۇش ۇيىقتاساق، تۇسىمىزگە كىرگەن ەمەس. حالىقتىڭ قىزۋ قولداۋىن كورگەندە نەبىر عالامات سەزىمدەردى باستان كەشىردىك. سول ءۇشىن پاتشا كوڭىلدى كورەرمەنگە تاعى مىڭ مارتەبە العىس. ول سەزىمدەر تۋرالى جيىپ-تەرىپ ءبارى باسىلعان سوڭ تاعى ايتارمىز، جازارمىز. بۇگىن مىنا ءبىر ازىراق تۇيتكىلدى جايتتى قوزعاسام دەيمىن. كوردىڭىزدەر مە، كورمەدىڭىزدەر مە، جەلىدەگى سۇيىنىشكە ءھام كۇيىنىشكە تولى جازبالار مەن ايتپالاردىڭ اراسىندا وزگە حالىققا، باسقا ۇلتقا كىجىنگەن، ياناتتاعان، بۇگىنگى دەموكراتيالىق، قۇقىقتىق، بەيبىت قۇندىلىقتارىمىزعا قابىسا بەرمەيتىن دە پىكىرلەر بوي كورسەتىپ قالىپ جاتتى. بۇل - كەزىندە ءمىرجاقىپ كوتەرگەن “ويان” ۇرانىنىڭ دا، بۇگىنگى ءفيلمنىڭ دە باستى يدەياسىن دۇرىس تۇسىنبەگەندىك. پاتشا زامانىنداعى ايگىلى سەنزور سميرنوۆتىڭ ءوزى ءمىرجاقىپتىڭ “ويان، قازاعى” جاستاردى ءبىلىم-عىلىمعا، قازاق وقىعاندارىن بىرلىككە ۇندەيدى دەپ باعا بەرگەن. ءبىز دە سول يدەيادان الىس كەتپەي، ۇلتتىڭ ينتەللەكتۋالدىق، رۋحاني، كاسىبي ويانۋىن مۇرات تۇتتىق. “ويان” - ەڭ اۋەلى ىشكى قۋاتىمىزدى، سىرتقى ساپامىزدى ارتتىرۋعا ارنالعان ۇران.
"ءمىرجاقىپ. ويان، قازاق!" ءفيلمى قايتكەن كۇندە دە قوعام ساناسىنا ساۋلە ءتۇسىرىپ، ۇلتتىق تانىمنىڭ تەرەزەسىن كەڭنەن اشقانى راس. تاريح قاتتاعان تاقىرىپتاردى تانۋ جانە مەيىلىنشە كوپتەپ ءتۇسۋرۋ ۇلتتى ۇلىلىققا جەتەلەيدى. ءوزىن تانۋىنا، ۇلتتىق بولمىسىن كامىل تۇيسىنۋىنە تايانىش بولادى.
داستان قاستاي
