تومەندە سۇحباتتىڭ قىسقاشا مازمۇنى:
مەنىڭ 2001 جىلدان بەرگى بۇكىل ىس-ارەكەتىم، باسىمنان وتكەن وقيعالار - ۇزدىكسىز پروسەسس، ونى بولەك-بولەك قاراۋعا كەلمەيدى.
مەنى العاش 2002 جىلى قۋدالاپ، تۇرمەگە قامادى. ول كەزدە بىرنەشە ميلليون دوللاردى ۇرلادى دەگەن بولاتىن.
2009 جىلعى ايىپ تا وسىنداي. تەك اۋقىمى ۇلكەن. ويتكەنى، مەنىڭ ىس-ارەكەتىمنىڭ اۋقىمى كەڭەيگەن بولاتىن.
2001-دەن 2005 جىلعا دەيىنگى وقيعالار جانە ەرجان تاتىشيەۆ تۋرالى
ەرجان تاتىشيەۆ وقۋدىڭ بىتىرگەن سوڭ مەنىڭ كومپانياما قاراپايىم قىزمەتكەر بولىپ كەلدى. نۇرلان سماعۇلوۆ ەكەۋى جاقسى جۇمىس ىستەدى. مەن ولارعا كومپانيا قۇرىپ، وندا كىشى ارىپتەس بولۋدى ۇسىندىم. ەرجان تاتىشيەۆتى تۇرانالەمبانكتىڭ باسقارما ءتوراعاسى ەتىپ ءوزىم تاعايىندادىم.
2004 جىلى ول اڭ اۋلاپ ءجۇرىپ ولگەن كەزدە بانك اكسياسىنىڭ 60 پروسەنتى مەنىڭ، 30 پروسەنتى ەرجاننىڭ، قالعان از بولىگى شەتەلدىك بانكتەردىڭ مەنشىگىندە ەدى. ءبىراق بۇل اۋىزشا كەلىسىم بولاتىن. قۇجات جۇزىندە 20 پروسەنت تاتىشيەۆكە، ال باسىم بولىگى مەنىڭ باقىلاۋىمداعى شەتەلدىك كومپانيالارعا راسىمدەلدى. مۇنىڭ ءبارى نازاربايەۆتان قورعانۋ ءۇشىن، ونىڭ بانكتى تارتىپ الۋىنا جول بەرمەۋ ءۇشىن جاسالدى.
ەرجان تاتىشيەۆ ءبىزدىڭ پارتيانىڭ قۇرىلتايشىسى بولدى. ساياسي جيىنداردىڭ بارىنە قاتىساتىن. مەن جاعدايعا قاراي ارەكەت ەتۋدى ۇسىنسام، ەرجان رەجيمدى دەرەۋ اۋىستىرۋ قاجەت دەيتىن.
مەنى قاماۋعا الاردان بىرنەشە كۇن بۇرىن ۇشەۋمىز نۇرلان سماعۇلوۆتىڭ پاتەرىندە كەزدەستىك. نۇرلان ساياسي ارەكەتتى توقتاتۋدى ءوتىنىپ جالىندى. مەن قاماي بەرسىن دەدىم. سول كەزدە نۇرلان «ەرجان، سەن ايتشى!» دەدى. ال ەرجان مەنى قولدادى. «مەيلى، بانكتى كۇيرەتە بەرسىن، اياعىنا دەيىن تۇرامىز، ەلدىڭ بولاشاعى بانكتەن ماڭىزدى» دەدى.
مەنى قاماۋعا العان سوڭ بانكتىڭ جاعدايى قيىنداي باستادى. ەرجان تۇرمەگە مەنىمەن كەزدەسۋگە كەلدى. نۇرتاي ابىقايەۆ وعان «ءابىلازوۆتى 15 جىلعا سوتتايمىز، ال سەن مۇلدەم قۇريسىڭ» دەپتى. ەرجان ساياساتپەن اينالىسپاۋعا ۋادە بەرىپ، قاعازدارعا قول قويۋىمدى سۇرادى. قولى دىرىلدەپ وتىردى. «جاقسى ەرجان، بانكتەگى بارلىق وكىلەتتى ساعان بەرەم. بانكتى ساقتا» دەدىم جانە وتباسىمدى امانات ەتىپ تاپسىردىم. ءسويتىپ، ول ساياسي ىس-ارەكەتتەن باس تارتتى.
الايدا، ەرجان بيزنەستە ستراتەگيالىق ويلاي بىلەتىن. وبالى نە، تۇرمەدەن شىققان سوڭ ماسكەۋگە مەنىمەن كەزدەسۋ كەلگەندە «وتىنەم، ماعان ەشتەڭە ايتپاشى. سوسىن ولار مەنى قىسسا ءبارىن ايتىپ قويۋىم مۇمكىن. مەن قىسىمعا شىداي المايدى ەكەنمىن. ودان دا ەشتەڭە بىلمەي، تەك بيزنەسىمدى جاساپ، ساعان ەسەپ بەرىپ قانا تۇرايىن» دەدى.
تۇرمەدەن بوساتقاندا نازاربايەۆ ماعان راقىمشىلىق جاساعىسى كەلگەن جوق. وعان سىرتتان دا، ىشتەن دە ىلعي قىسىم جاسالدى. ول كەزدە نازاربايەۆ مۇنداي قىسىمنان كەيىن بەلگىلى ءبىر ارەكەتتەر جاسايتىن. وسىلايشا تۇرمەدە وتىرعان مەنىمەن ىلعي كەلىسسوز جۇرگىزدى. بوستاندىققا شىعاسىڭ، ءبىراق ساياساتپەن اينالىسپايسىڭ دەگەن شارت قويدى.
2005 جىلدان باستاپ قىسىمنىڭ قايتا كۇشەيۋى
ەرجان تاتىشيەۆ 2004 جىلى 19 جەلتوقساندا ءولدى. مەن قازاقستانعا 2005 جىلى 20 مامىردا كەلدىم. سونىڭ الدىندا نازاربايەۆ مەنى سويلەسۋگە شاقىردى. مەن ونىڭ ءادىس-ايلاسىن جاقسى بىلەم. بىردەن بارسام، مىنە ەرجان ءولىپ ەدى، مۇحتار دا كەلدى دەگەن اڭگىمە تاراتپاق. ءبىراق بانك مەنىكى، سوندىقتان كەلۋىم كەرەك. كەلمەس بۇرىن اكسيونەرلەرمەن كەزدەستىم. ديرەكتورلار كەڭەسى مەنى كەڭەستىڭ ءتوراعاسى ەتىپ سايلادى.
2005 جىلى اقپاندا نازاربايەۆ مەنى تاعى كەلىسسوزگە شاقىردى. سونىڭ الدىندا ماسكەۋدە ماعان قاستاندىق جاسالعان بولاتىن. ايەلىم «بارما، ولتىرەدى» دەپ جىلادى. ۇزاق تارازىلاي كەلە تاۋەكەلگە بەل بايلادىم. مۇنىڭ مەن ءۇشىن قانداي اۋىرتپالىق بولعانىن وزگە ادام تۇسىنە قويۋى قيىن.
نازاربايەۆ سول كۇنى تاڭەرتەڭ اقش پرەزيدەنتىنىڭ كاسپيي ءوڭىرى بويىنشا ارنايى وكىلى ءسيستانوۆيچتى قابىلدادى. ال مەن كەلىسىلگەن ۋاقىتتا بولات وتەمۇراتوۆتىڭ كابينەتىندە كۇتىپ وتىردىم.
ءبىر كەزدە نازاربايەۆ بىرنەشە كۇزەتشىسىمەن كەلدى. «مىنە، ساعان ءوزىم ءتۇستىم. مىنە، قولىمدى بەرىپ تۇرمىن. داۆاي، كەلىسەيىك» دەدى.
نازاربايەۆتىڭ مۇنداي نارسە ايتۋى ونىڭ قاتتى قورقىپ وتىرعانىن بىلدىرەدى. سەبەبى، سودان ءبىر جىل بۇرىن ۋكراينادا ريەۆوليۋسيا بولدى. ساراپشىلار تاراپىنان كەلەسى ريەۆوليۋسيا قازاقستاندا بولادى دەگەن بولجامدار ايتىلدى. ال مەن 2003 جىلدان بەرى قازاقستاندا ريەۆوليۋسيا ۇيىمداستىرۋمەن اينالىستىم. قازاقستاننىڭ دەموكراتيالىق پارتياسى جۇمىسىن جۇرگىزىپ جاتتى.
نازاربايەۆ ءوزىنىڭ جاۋىن، ياعني مەنى باقىلاۋدا ۇستاعىسى كەلدى. بۇل كەزدە ماسكەۋدە تۇراتىنمىن. ول ماعان قازاقستانعا ورالۋدى ۇسىندى. جالعىز ەمەس، وتباسىڭمەن كەل، بالا-شاعاڭ كەپىلدىكتە بولادى دەپ اشىق ايتتى. ءوزىڭ بانكتە ءتوراعا بولىپ جۇمىس ىستەيسىڭ جانە بانكتىڭ 50 پروسەنتىن ماعان بەرەسىڭ دەدى.
نازاربايەۆ جوسپارى - مەنى جانىندا ۇستاۋ عانا ەمەس، بىرتىندەپ بانكتى تارتىپ الۋ، ال قيقاڭداسام تۇرمەگە قاماي سالۋ ەدى.
وسىلايشا، بانكتى بەرۋدى تالاپ ەتە باستادى. مەن اكسيالاردىڭ 50 پروسەنتتەن كوبى ەرجاننىڭ ايەلى اناردىڭ باقىلاۋىندا، مەن تەك مەنەدجەرمىن دەپ الداۋمەن بولدىم. انار اۆستريادا تۇراتىن، مەن ونىمەن قازاقستانعا باراردا مەنىمەن اقىلداسۋدى كەلىسىپ العام.
نازاربايەۆپەن اڭگىمە شامامەن بىلاي بولدى. «تاتىشيەۆتىڭ ايەلى قانشا سۇراپ وتىر؟» دەدى ول. «500 ملن دوللار، ويتكەنى بانك 3 ملرد دوللار تۇرادى». «بۇل كوپ، تارتىپ الۋ كەرەك». «ويتسەك، انار حالىقارالىق سوتقا بەرەدى، ءسويتىپ بانك كۇيرەيدى». «وندا ءوزىڭ تولە». «مەندە ونداي اقشا جوق». نازاربايەۆ پرەزيدەنت ءىس باسقارماسىنىڭ باسشىسى ۆلاديمير ءنيدى شاقىردى. ءسويتىپ، مەنىڭ كوزىمشە ۆلاديمير كيمگە مىناعان 500 ملن دوللار بەرىڭدەر دەدى. كيم قۇپ، ورىندايمىز دەدى. ءبىراق ءىس سوزىلىپ كەتتى.
تەك ءبىر جىلدان كەيىن 500 ملن دوللار جينالعانىن ايتتى. ال مەن «انار ەندى 500 ملن ەمەس، 1،5 ملرد سۇراپ وتىر» دەدىم. «قالايشا؟» «ويتكەنى، وسى ۋاقىت ىشىندە بانك دامىدى، كاپيتال ءوستى، اكسيونەرلەر تاپقان پايدانى قايتادان بانككە قۇيدى، سونىمەن ءقازىر بانك ءقازىر 6 ملرد دوللار تۇرادى». «نەگە سەن مۇندايعا جول بەرىپ وتىرسىڭ؟» «مەن مەنەدجەرمىن، باسەكەلەستەر بار، سوندىقتان ءتيىمسىز جۇمىس ىستەي المايمىن». بۇل 2007 جىلدىڭ اقپانى بولاتىن.
نازاربايەۆ قاتتى اشۋلاندى. 1 ساۋىرگە دەيىن 50 پروسەنتتى ماعان راسىمدەيسىڭ، ايتپەسە تارتىپ الامىز دەپ ۋلتيماتۋم قويدى. مەن مۇنىڭ اياعى بانك داعدارىسىنا اپارادى، ويتكەنى، كرەديتورلار 16 ملرد دوللار زايمدى دەرەۋ قايتارۋدى تالاپ ەتەدى دەدىم. وزدەرىنىڭ قارجى كونسۋلتانتتارىمەن كەڭەسكەن سوڭ ولار بۇل ءسوزىمنىڭ راس ەكەنىنە سەندى.
تۇرانالەمبانكتىڭ كۇيرەۋى، ءابىلازوۆتىڭ شەتەلگە قاشۋى
ايتسە دە، 2009 جىلى شابۋىل باستالدى. وكىمەت بانكتىڭ جاعدايى تۇراقسىز دەپ مالىمدەدى. بىرنەشە كومپانيا بىزدەگى دەپوزيتىن الىپ حالىق بانككە سالدى. ولاردىڭ بارىنە وسىنداي نۇسقاۋ بەرىلدى. مىسالى، قازاقمىس 30 ملن دوللار دەپوزيتىن بىزدەن الىپ، حالىق بانككە سالدى. بىزبەن جۇمىس ىستەيتىن ءبىر كورەيالىق كومپانيانىڭ باسشىسىن ني شاقىرىپ، ءابىلازوۆتىڭ كوزى قۇريدى دەپتى.
كەشەگى سىيلاس ادامدارىم، دوستارىم تەرىس اينالا باستادى. بۇرىن مەندە دەپارتامەنت ديرەكتورى بولىپ جۇمىس ىستەپ، كەيىن قارجىلىق باقىلاۋ اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى بولعان ارمان دۋنايەۆ كوزىمە تۋرا قاراماي، قاشقاقتايتىن بولدى. ولاردىڭ بارىنە مەنى قۇرتۋ تۋرالى كوماندا بەرىلگەنى انىق ەدى. بيلىكتىڭ ءارتۇرلى دەڭگەيىندەگى ادامدار وكىمەتتىڭ جوسپارى تۋرالى مالىمەتتەر جىبەرىپ وتىردى. سونىڭ ارقاسىندا مەنى ۇستاۋدان ەكى كۇن بۇرىن ەلدەن كەتىپ ۇلگەردىم.
وسىلايشا، مەنى اقشاسىز قالدىرۋ، ياعني كۇرەس جۇرگىزۋىمە مۇمكىندىك بەرمەۋ ءۇشىن نازاربايەۆ بانكىمدى تارتىپ الدى. ال ءوزىمدى قۇرتىپ ۇلگەرە المادى.
ءابىلازوۆ تۇرانالەمبانكتەن 6 ملرد دوللار الىپ كەتتى مە؟
مەنىڭ 2001 جىلدان بەرگى بۇكىل ىس-ارەكەتىم، باسىمنان وتكەن وقيعالار - ۇزدىكسىز پروسەسس، ونى بولەك-بولەك قاراۋعا كەلمەيدى.
2002 جىلى تۇرمەگە قاماعاندا بىرنەشە ميلليون دوللاردى ۇرلادى دەگەن بولاتىن. 2009 جىلعى ايىپ تا وسىنداي. تەك ۇرلادى دەگەن اقشا بىرنەشە ميللياردقا جەتتى. ويتكەنى، مەنىڭ ىس-ارەكەتىمنىڭ اۋقىمى كەڭەيگەن بولاتىن.
بۇل ۇزدىكسىز جالعاسىپ جاتقان كۇرەس. تەك ادامدار ءبارىن بىلمەيدى. ولار ءبىر سەگمەنتتى عانا كورەدى، ءبىراق تۇتاس تىزبەكتى كورە المايدى.
مەن بانكتىڭ كاسسيرىن شاقىرىپ، ميلليون دوللاردى ماعان اۋدار دەي المايمىن. اقشانى ءوز كومپانيالارىما كرەديت بەرۋ ارقىلى شىعارۋ؟ بىرىنشىدەن، ونىڭ ءوز پروسەدۋراسى بار: زاڭ دەپارتامەنتى، كەپىل جۇيەسى، ساقتاندىرۋ جۇيەسى، كرەديت كوميتەتى جۇمىس ىستەيدى. اشەيىن كرەديت الا سالۋ مۇمكىن ەمەس. ەكىنشىدەن، ساياساتقا قاتىسى بار بانكتى قارجىلىق باقىلاۋ اگەنتتىگى ايتەۋىر بىردەڭە تابۋ ءۇشىن ىلعي تەكسەرىپ وتىرادى. ۇشىنشىدەن، حالىقارالىق اۋديت بار، ول باسقا جەردە ەمەس، ءبىزدىڭ كەڭسەدە وتىردى جانە كۇندەلىكتى مونيتورينگ جاساۋمەن بولدى.
اكەجان قاجىگەلدين تۋرالى
وپپوزيسيا دەگەنىمىز بيلىك ءۇشىن كۇرەسەتىن، قازىرگى رەجيمدى اۋىستىرۋ ماقساتىندا ۇيىم قۇراتىن ادامدار. قاجىگەلدين مۇنداي ىسپەن اينالىسىپ وتىرعان جوق. كەرىسىنشە، سوڭعى سۇحباتتارىنىڭ بارىندە ول توقايەۆتى قولداپ ءجۇر. سوندىقتان مەن ونى وپپوزيسيالىق ساياساتكەر دەپ ەسەپتەمەيمىن جانە ونىمەن بىرىگە المايمىن.
قاجىگەلدين اقىلدى ادام. ول دا مەن سياقتى قازاقستاندا تۇرماعانمەن، ەلدەگى جاعدايدى جاقسى بىلەدى، دۇرىس جانە تەز قورىتىندى جاسايدى. ءبىراق ول وتىرىك ايتادى. بۇرىن نازاربايەۆ دانا ادام، تەك قاتەلىك جاسايدى دەگەن، ءقازىر توقايەۆ ديپلومات، وعان ۋاقىت بەرۋ كەرەك دەيدى. بۇل وتىرىكتى ول ماقساتتى تۇردە ايتادى.
باجكەنوۆا: ءسىز بيلىككە كەلەدى دەگەن وي مەنى شوشىتادى، ويتكەنى كورشىلەردىڭ بارىمەن ۇرسىسىپ قالۋىڭىز مۇمكىن
مەن مينيستر بولدىم. ەشكىممەن ۇرسىسقام جوق. رەسەيدىڭ ەنەرگەتيكا سالاسىن اناتوليي چۋبايس دەگەن كىسى باسقاردى. توقايەۆ ودان سەسكەنەتىن. كەزەكتى كەلىسسوز الدىندا ونى سىرتتا كۇتىپ تۇردى. سەنى جانە مەملەكەتىڭدى سىيلاۋى ءۇشىن قالاي سويلەسۋ كەرەكتىگىن مەن وعان ءدال سول جيىندا كورسەتتىم. چۋبايس بۇكىل ەلدىڭ كوزىنشە «مۇحتار قابىل ۇلى، ءسىزدىڭ مىنا مىنەزىڭىز ماعان ۇنامايدى» دەدى. مەن ونىڭ ءسوزىن ءبولىپ: «اناتوليي بوريسوۆيچ، ءسىز كىممەن سويلەسىپ تۇرعانىڭىزدى ۇمىتىپ قالدىڭىز بىلەم. مەن ءسىزدىڭ ورىنباسارىڭىز ەمەسپىن. مەن كورشى ەلدىڭ ءمينيسترىمىن» دەدىم. ول بىردەن «كەشىر، مۇحتار قابىل ۇلى، مەنىكى دۇرىس ەمەس» دەدى. مەن ونى قۇرمەتتەيمىن. ويتكەنى، ول قابىلدانعان ءتارتىپتى بۇزدى، ءبىراق بىردەن قاتەلىگىن مويىندادى. ارى قاراي قارىم-قاتىناس تۇزەلدى. ال توقايەۆ مەنىڭ ۇستىمنەن نازاربايەۆقا شاعىم ايتىپ باردى.
تاعى ءبىر مىسال. اقش-تىڭ ەلشىسى ەليزابەت دجونس ءبىر جيىندا بىزگە ەلدىڭ ەنەرگەتيكا سالاسىنا قالاي رەفورما جاساۋ كەرەكتىگىن ۇيرەتە باستادى. ەنەرگەتيكا رەفورماسىنىڭ اۆتورى مەن بولاتىنمىن. ول ەنەرگەتيكا سالاسىنىڭ مامانى ەمەس، ال قازاقستان ەنەرگەتيكاسىن ءتىپتى بىلمەيدى. ورنىمنان تۇرىپ، «دجونس حانىم، ەگەر قازاقستاننىڭ ەلشىسى اقش-تىڭ ءمينيسترىن وسىلاي اقىل ايتسا، مينيستر ونى قالاي قابىلدار ەدى؟» دەدىم. مۇنىمەن اقش-پەن قارىم-قاتىناسىمىز بۇزىلعان جوق، كەرىسىنشە ءوزارا قۇرمەت ارتا ءتۇستى. ويتكەنى، ولار مەنى ءوز ەلىنىڭ ەگەمەندىگىن قورعايتىن پروفەسسيونال رەتىندە قابىلداي باستادى.
ەشقاشان مينيسترمەن سويلەسپەيتىن، بىردەن نازاربايەۆتىڭ كابينەتىنە باراتىن تەڭىزشيەۆرويل باسشىلارىنىڭ دا ءبىزدى وسىلاي قۇرمەتتەۋىنە قول جەتكىزدىم. ولاردى بىزدە وتىرىپ، ءبىزدىڭ مينيسترلىكپەن جۇمىس ىستەۋگە ماجبۇرلەدىم. بۇل ۇرىس تا، كومپروميسس تە ەمەس. بۇل - مەملەكەتتىڭ مۇددەسىن قورعاۋ. مىقتى مەملەكەتتى ونىڭ مۇددەسىن قورعاي الاتىن مىقتى ادامدار قۇرادى.
ءسىز شوشيمىن دەيسىز. وندا مەملەكەت تاۋەلسىز ءارى مىقتى بولۋىن، ونى مىقتى ليدەرلەر باسقارعانىن قالامايسىز دەگەن ءسوز. ياعني، وسى ۋاقىت ىشىندە كونبىستىكتى، بارىنە ءتوزىپ تىرلىك ەتۋدى سۇيەگىڭىزگە دەيىن سىڭىرگەن دەگەن ءسوز.
ۇرلىق، كوررۋپسيا، قىلمىس بارىنە توزسەڭىز، قازىرگىدەي باتپاقتاپ جۇرە بەرەسىز. ال مەن ۇزدىك ستاندارتتاردى ۇلگى ەتسەك دەيمىن. ۇزدىك ستاندتارتتار كوررۋپسياعا توزبەيدى. مەن كوررۋپسياعا، قۇلدىققا توزبەيمىن. ءبىزدىڭ ۇلت ءالسىز بولعانىن قالامايمىن. بۇل جامان با؟ مۇنى ايتقانىم ءۇشىن نەگە مەن وپپوزيسيادا بولۋىم كەرەك؟ ەركىن جانە ءقاۋىپسىز ەلدە ءومىر ءسۇرۋ، جەتىستىككە جەتۋگە مۇمكىندىك الۋ - كەز كەلگەن ادامعا تابيعي نارسە.
ەگەر بيلىك بارشاعا وسىنداي جاعداي جاساسا، وندا مەن سونىڭ ىشىندە بولار ەدىم. عىلىممەن نەمەسە بيزنەسپەن اينالىسار ەدىم. ال ساياساتقا مەن ەرىكسىز كەلدىم. ويتكەنى، ءوز كوزقاراسىمدى قورعاۋ كەرەك بولدى.
مەن كۇرەس ءتاسىلىن وزگەرتە الام با؟
رەجيم وزگەرگەن جوق. ول ديكتاتورلىق سيپاتتا قالدى. دەموكراتيا جوق. پارتيا قۇرۋ مۇمكىن ەمەس. ەلگە كەلسەم قاماۋعا الادى.
ماعان تاعىلعان ايىپتى الىپ تاستاسا، ءسويتىپ كەلىسسوزگە جاعداي جاساسا، وندا ەلگە كەلۋگە دايىنمىن. ءبىراق توقايەۆ ويتپەيدى. كەرىسىنشە، فرانسيا پرەزيدەنتى ماكرونعا مەنى بەرۋدى سۇراپ، تۇرمەدە مەنىڭ جاعدايىم جاقسى بولاتىنىن ايتىپ 250 بەتتىك پەتيسيا جولدادى. توقايەۆ مەنىڭ ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيىمدى جاقسى بىلەدى. سوندىقتان مەنى دۇشپان سانايدى.
مەنىڭ ماقساتىم - قازىرگى رەجيمدى قۇلاتىپ، دەموكراتيالىق قوعام قۇرۋ. بۇل ىسپەن مەن اينالىسىپ كەلەم جانە اينالىسا بەرەم. رەجيم قۇلاعان سوڭ، پارتيامدى تىركەپ، سايلاۋدا جەڭىسكە جەتسەم، ءسويتىپ پرەمەر-مينيستر قىزمەتىندە وكىمەتتى باسقارسام دەيمىن. ءبىزدىڭ ەلدە پرەزيدەنت لاۋازىمى بولماۋى كەرەك دەپ سانايمىن.
ءبىز سىرتقى ساياساتتا الەمنىڭ جەتەكشى ەلدەرىن - اقش پەن ەۋروپانى باعدار ەتەمىز. وركەنيەت، عىلىم، ۇزدىك جەتىستىكتەر - ءبارى سوندا. ءبىز ەڭ ۇزدىك جانە ەڭ مىقتى ەلدەردەن ۇيرەنۋىمىز كەرەك.
كۇشتى مەملەكەت قۇرۋدىڭ بەلگىلى تەحنولوگيالىق جولى، تىزبەگى بار. سول جولمەن جۇرگەندە عانا ءبىز رەسەي اسكەر كىرگىزبەي مە، جۇڭگو باسىپ الماي ما دەپ قورىقپايتىن، الپاۋىت ەلدەردىڭ ورتاسىنداعى يزرايل سياقتى مەملەكەت قۇرا الامىز.
