Qazaq halqy ulttyq medısına maıtalmany, el salaýatyna dem berip, saýlyǵyna shıpa darytar tól taǵamdarǵa qatysty tórelik aıtqan akademık, aqylman aqsaqal, qurmetti qarıa Tóregeldi Sharmanovty aqtyq saparǵa shyǵaryp saldy.
Mamyrdyń jıyrma altysy kúni Almaty qalasy, S.J. Asfendıarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medısına ýnıversıteti, Konkordıa teatrynda ult abyzymen qoshtasý jıyny ótti. Qaraly jıynǵa memleket qaıratkerleri, saıasatkerler, depýtattar men dárigerler, ǵalymnyń shákirtteri qatysty.
Jıyndy Densaýlyq saqtaý mınıstri Aqmaral Álnazarovanyń ózi tizgindedi. Mınıstrdiń qazaqy sózge jetik qalpy, árbir pikirdiń túıinin tizbektep otyratyn baıypty baılamdary, salmaqty oı sıpaty kópshilikti súısintip, qalyń kórermenniń qaıǵy kernegen kóńilin degditti. Qaraly jıynda sóz alǵan Almaty qalasynyń ákimi Erbolat Dosaevtyń el abyzyna degen qımastyq sezimi jarqyn jyldar elesin kókteı ótip, jalpy jurtshylyq zerdesindegi "Tóregeldi taǵlymymen" tabysty. Saıasatker de ulttyq salt-sanaǵa cúıenip ǵumyr keshken akademıktiń qaıratkerlik qyryna toqtalyp, sáýleli ǵumyry haqynda sóz qozǵady.
"Sharmanov Qazaq eliniń bedelin kóterdi, medısınany damytty", - dedi megapolıs ákimi sóziniń sońynda.
Al, zalǵa jınalǵan árbir tilektes Tóregeldi Sharmanovqa qatysty aıtylǵan kenen kózqaras, shymyr pikirlerdi qoldap, ishteı qanaǵattanyp otyrdy. Árbiriniń tabıǵatyna telingen "Tóregeldi taǵylymy" sóz alǵandardyń sýretteýimen kórkem qısyn taýyp, jarqyn kelbetimen jyly janasty.
Bul jolǵy Almatynyń aspany usaq tamshy, jarqynshaq jańbyr emes, jas búrkip turǵandaı áser qaldyrady. Qalyń eldiń keskininde ulttyq medısınanyń kúretamyryna qan júgirtken ǵalymǵa degen bir qımastyq bar. Azamattar ýnıversıtettiń ortalyq alańynda aqsaqal jatqan aǵash atty ıyqtaı kóterip keledi, ony janaza namazyna jınalǵan jurt tóńirekteıdi. Aqyrǵy tilek-qylyntysyn (namazyn) ıyq tirestire oqýǵa nıettengen jurtta esep joq. Birdi-ekili áz-aqsaqal, qatary sıregen ejettes pen zamandas, izetti ini, tutas qazaqqa tanylǵan qadirmendi shákirt. Sharmanov shapaǵatyn bar ǵumyryna baǵdar etken tilekshilerdiń bári jıynda júr. Janazany Bas múftı Naýryzbaı qajy Taǵanuly shyǵardy.
Janaza namazyn oqyǵannan keıin Keńsaıǵa jol tarttyq. Keńsaıda qazaqtyń qarqara ǵalymyn jer besigine jantaıtyp, bir ýys topyraq salýǵa qadam basqandar jol boıy "Tóregeldi taǵylymy" jaıly tildesedi, akademıktiń aıtqan keńesteri men qaǵytpa qaljyńdaryn eske ala kúbirleıdi.
Keńsaıǵa kelgen kezimizde jaýyn údeı tústi. Aq shańqan shatyr astynda aq jaýynnan tula boıyn ǵana emes, Tóregeldi aqsaqaldyń rýhyna aıtylar tilegin de qymtap, bir shókim topyraǵymen bire tógip salýǵa daıar turǵan kópshilik ilgeri basady.
Topyraq tastap bolǵannan keıin azamattar qolshatyryn qoltyǵyna qysa otyryp, akademık rýhyna quran baǵyshtady.
Jolshybaı jolyqqan azamattarmen birge qalaǵa jetip alý maqsatymen kólikke otyrdyq. Kólikti tizgindegen azamat Tóregeldi Sharmanovtyń qurmetti shákirti, bilikti dáriger, juqpaly aýrýlar boıynsha bilgir maman bolyp shyqty. Jol boıy aqsaqaldyń ózine degen tunyq yqylasyn, qamqorlyǵy men kelisti kisilik kelbetin áńgimelep otyrdy. Qalaǵa jettik.
Alty alashtyń ár atyrabynan kóńil aıtyp, tilek bildire kelgen jurtqa jaıylǵan dastarhan basynda jas ta, jasamys ta otyr. Sóz sóılegender Tóregeldi Sharmanulynyń tulǵalyq ereksheligin, daryny men degdarlyǵyn, ulttyq medısınanyń kósegesin kógertýge kelgendegi tabandylyq tanytqan tustaryn, jarqyn ǵumyryn tebirene eske aldy.
Qazaqstannyń memleket jáne qoǵam qaıratkeri Qyrymbek Kósherbaev, Qazaqstannyń memleket qaıratkeri Álıhan Baımenov, Burynǵy Senattyń depýtaty Qýanysh Sultanov syndy saıasatkerler elge kóńil aıtty. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń ókilderi akademıktiń ǵylymdaǵy izin bederlep, maqsat-muratyn jiti taný jaıyna toqtaldy. Adamzat densaýlyǵyn dáripteýdegi Sharmanovtyń zıatty qadamdaryn qunttady.
"Qabyldaý úıiniń" qaǵaberisinde qazaqtyń qurmetti ǵalymy, ǵalamnyń "ǵasyr adamy", zamanynda Oksford ýnıversıtetinde oqyǵan dárisin Fransıa, Germanıa, Anglıa, Japonıa syndy dúnıeniń irgeli elderiniń jetpisten astam aýzyna álem qarap otyrǵan ǵulamalary súısinip tyńdaǵan Temirǵalı Kóketaevpen az-kem tildestik:
- Bul kisi Qaraǵandyǵa jıi kelip turatyn. Sol kezdegi Qulqybaev, Musmambekov, Mádikenov degen profesorlarmen áriptestik baılanysta boldy. Aqylyn aıtyp, keńes berip, leksıa oqıtyn. Qaraǵandy medısına ýnıversıtetiniń damýyna zor úles qosty. Elde, túzde abyroıly qyzmet atqaryp júrse de, óziniń tól ýnıversıtetin umytpaıtyn. Ekeýimiz dos, áriptes retinde tirshiliktiń talaı tolqynyn birge keshtik. Qabyrǵam qaıysyp tur. Adal, adamgershiligi mol, shyndyqqa qushtar jan edi, - dedi ǵalym.
Keıinnen neırohırýrg, dáriger-rentgenhırýrg, QR Prezıdenti is basqarmasynyń ortalyq klınıkalyq aýrýhanasy neırohırýrgıa bóliminiń meńgerýshisi Myńjylqy Saılaýulymen sóılesýdiń sáti tústi. Myńjylqy Berdiqojaev bizge óziniń ustazy, tereń tanymdy akademık Tóregeldi Sharmanovtyń tilekshil, baýyrmal tulǵasy jaıly tyń derek aıtty:
- 2016 jyly men Almas Tóregeldiulyna ótinish aıtym. Tóregeldi Sharmanulyna ózimniń ekinshi ulymnyń tusaýyn kestirgim keldi. Sol kezde Tóregeldi aǵamyzben jaqynyraq tanystym. Óte qarapaıym jan ekenine kózim jetti. Kóp tamaq jemeıdi. Jylqynyń etiniń qandaı paıdasy bar ekeni jaıly aıtty. Qymyz ishtik. Akademık bolsa da, qarapaıymdylyǵyn joǵaltpaǵan jan edi.
Almatynyń aspany búgin túnerip tur.
Alty alashtyń kókiregi búgin kúńirenip tur.
Ómirden qazaqtyń Tóregeldisi ótti.
"Taýlar alystaǵan saıyn bıikteıdi" deıdi qazaq. Tóregeldi Sharmanovtyń taý tulǵasy ult zerdesiniń zańǵaryna umsynyp, salt-sanasymen birge jasaı bermek.
Dastan Qastaı
Jýrnalıs
