Ózbekstan Qazaqstan shekarasyna jaqyn mańǵa atom elektr stansıasyn salady degen aqparatty estigennen keıin qazaqstandyqtar arasynda ınternet-saýalnama júrgizgen"Qaraǵandy oblystyq ekologıa mýzeıi" qoǵamdyq birlestiginiń táýelsiz ekologtary saýalnama qorytyndysyn jarıalady. Bul jóninde 28 aqpanda Azattyqqa ekolog Dmıtrıı Kalmykov habarlady. Ekolog buryn Chernobyl apatynyń saldaryn joıýǵa qatysqan, Semeı ıadrolyq polıgony radıasıasyna baılanysty zertteýler júrgizgen.
Saýalnama barysynda azamattarǵa 11 suraq qoıylǵan. Basynda saýalnamaǵa kóp adam qatysatyny jaıly boljam bolǵan. Alaıda oǵan áleýmettik statýsy ár túrli 18-75 jas aralyǵyndaǵy júzdegen adam ǵana qatysqan.
Internet-saýalnama qorytyndysy boıynsha, kóptegen azamat Ózbekstan Qazaqstan shekarasy mańyna (shamamen 50 shaqyrym) AES salýdy josparlap otyrǵanyn bilmeıdi. Muny ekobelsendiler de aıtady. Olardyń aıtýynsha, resmı málimet bolmaǵandyqtan qazaqstandyqtar arasynda túsindirme jumystaryn eshkim júrgizbegen. Qazir de ol týraly aqparat az. Al stansıa salynatynyn biletin az top resmı aqparatty negizinen áleýmettik jeliden bilgeni, tek keıbiri ǵana resmı aqparattan estigenin aıtqan.
Saýalnamaǵa qatysqandardyń basym bóligi ıaǵnı, 90 paıyzy AES salýǵa qarsy shyqqan. Qalǵan on paıyzy jobany qoldaǵan. Suraqqa jaýap bergenderdiń 90 paıyzdan astamy Ózbekstan AES qaýipsizdigine kepildik bere almaıdy dep sanaıdy. Internet-saýalnamaǵa qatysqandardyń basym bóligi bul boıynsha jalpyhalyqtyq referendým ótýi tıis dep esepteıdi. Suralǵandardyń 11 paıyzy AES jobasyn qoldaıtynyn aıtqan.
Saýalnamaǵa qatysqandardyń jartysynan astamy Ózbekstandaǵy AES-ten esh paıda joǵyn aıtqan. Ózbekstanda AES salý kezinde Qazaqstan halqynyń pikiri eskerilýi tıis pe degen suraqqa kóbi "ıá" dep jaýap bergen. "Qajet joq" dep jaýap bergender de bar. Jınalǵandardyń 18 paıyzy elde atom energetıkasyn damytý qajet degen. Al 62 paıyzy atom energetıkasyn damytý kerek joq dep sanaıdy.
Buǵan deıin atalǵan uıym ókilderi osyndaı saýalnamany oflaın da ótkizgen. Belsendiler Qazaqstannyń ońtústigindegi birneshe eldi meken: Shymkent qalasy, Túrkistan oblysynyń tórt aýdany: Jetisaı, Maqtaaral, Saryaǵash, Shardara aýdandaryn aralaǵan. Ózbekstan shekarasyna jaqyn jerde turatyn turǵyndar saýalnamaǵa óte belsendi qatysqan. Saýalnamaǵa qatysqandardyń 70 paıyzǵa jýyǵy jaqyn mańda Ózbekstan AES salatynyn bilmegen. Basym bóligi (90 paıyz) AES salý ıdeıasyn qoldamaıdy, 92 paıyzy másele Qazaqstanmen talqylanýy tıis dep esepteıdi.
Ekologtar oflaın jáne onlaın saýalnamanyń jalpy qorytyndysyn úkimet pen prezıdent ákimshiligine jiberýdi josparlap otyr.
- Keıingi kezde Qazaqstanda da bılik AES máselesin jıi aıta bastaǵan. Aqpanda prezıdent Qasym-Jomart Toqaev úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda Qazaqstan "atom elektr energıasyna" zárý degen. Byltyr qyrkúıekte aımaqaralyq yntamaqtastyq forýmy kezinde Reseı prezıdenti Vladımır Pýtın "Qazaqstan AES salýdy uıǵarsa, Reseı kómektesýge daıar" dep málimdegen. Ol stansıa ǵana emes, tutas atom salasyn damytý jóninde usynys aıtqan. AES qajettigin jıi alǵa tartyp júrgen bılik halyq pikirin eskeretinin, halyq arasynda "túsindirý jumystaryn" júrgizetinin aıtqan.
- Halyqaralyq energetıka salasynyń sarapshylary jáne birqatar jergilikti mamandar AES jobasyn "qaýipsizdigine kepildik joq, tym qymbat" jáne ǵalamdyq jylynýmen kúreste "tıimsiz qural" dep ataǵan.
