Kásipker,jelaıaq, jýrnalıs Erenǵaıyp Qýataıuly Afrıka shólinde 57 gradýs ystyqta 250 shaqyrym júgirip ótti. Qazaqstandyq "ólim jarysy" týraly esteligin aıtyp berdi, - dep habarlaıdy Alash.kz.
Jelaıaqtyń aıtýynsha, 2018 jyly salmaǵy 90 keliden asqanda júgirýdi qolǵa alǵan. Áıgili marafonshy Tımýr Artúhınmen alty aı jattyǵyp, Kappadokıada 63 shaqyrym últramarafon júgirip ótken.
"Alǵashqy kúni birge júgirip kele jatyp, aıaǵyma bir qarady da "qolyńnan keledi" dedi. Erteńinde elektron poshtama "Zabeg v pýstyne" degen fılm jiberip, Met Fısdjeraldtyń "Beg po pravılý 80/20" jáne Skott Djýrektiń "Esh pravılno, begı bystro " kitaptaryn oqýymdy jazypty. Fılmdi jatar aldynda kórdim de tań atqansha uıyqtaı almaı shyqtym. 40 gradýs ystyq shólde 250 shaqyrym júgirgen adamdardyń jigerine tańdaı qaǵýmen tań atyrdym. Áseri sonshalyq, bul ómirde isteıtin isimniń biri bolsyn dep mıyma saqtap qoıdym. Mı qatparynda jatqan sol josparymdy araǵa alty jyl salyp, jaqynda júzege asyrýǵa oraı týdy. Jumyr jerdegi eń ejelgi Namıb shólin júgirip óttim. Bizdiń eramyzǵa deıin 500 mıllıon jyl buryn paıda bolǵan Afrıkadaǵy bul shólge tabanym tıdi", - deıdi ol.
Jelaqtyń aıtýynsha, Racing the planet 20 jyldan beri álemdegi eń aıyryqsha 4 shólde jarys ótkizip keledi. Ony 4 deserts dep ataıdy eken.
1. Namib race - Namıbıa
2. Govi marsh - Mońǵolıa
3. Atacama crossing - Chılı
4. Antarctica race
Erenǵaıyp Qýataıuly jarysqa qatysýdyń sharttary men jarys mejeine qalaı jetkenin eske aldy.
"Ystambuldan shyqqan ushaǵymyz 9 saǵat ushyp, Ońtústik Afrıkanyń Keıptaýn qalasyna qondy. Keıptaýnnan soltústikke qaraı 2,5 saǵat ushyp, Namıbıanyń Ýolvısh-Beı qalasyna jettim. Kún ystyq. Mıdaı jazyq. Qyp-qyzyl qum. Aspanda bir shókim bult joq. Kún shaǵyraıyp tóbemde tur. Beıne bir marsqa kelgendeımin. 50 keli eki chemodanym bar, taksı ustaýǵa týra keldi. Marafonnyń negizgi mısıasy - qaıyrymdylyq jasaý. Balalarǵa alyp kele jatqan kıim-keshek. 40 mınýtta Svakopmýnd qalasyna jetip aldym. Erteńinde uıymdastyrýshylar últramarafonnyń shartyn, erejesin taǵy bir márte kózbe-kóz tanystyryp ótti. Sodan keıin qatysatyn 147 marafonshynyń sómkesin shashyp, bolýǵa tıisti zattardy muqıat tekserdi. Kompas, aına, ysqyryq syndy joǵalsań tabylýǵa kómek bolatyn buıymdardan bastap, kórpe-jastyq (spalnyı meshok), alǵashqy jedel járdemge qajet dári-dármek, alty kún iship-jeıtin tamaǵyń, túnde kún sýysa kıetin jyly kıim syndy uzyn-yrǵasy 35 túrli asa qajetti zattardy arnaıy komısıa kózben kórip, qolmen ustap shyqty. Eger biri joq bolsa ıa bolmasa talapqa saı bolmasa jarysqa kirgizbeıdi. Sol úshin buǵan erekshe daıyndyqpen bardym. Zatymnyń barlyǵy talapqa saı bolyp shyqty. Sómkem týra on keli boldy. Sodan keıin dárigerler toby densaýlyǵymdy tekserdi. Bári durys. Kelisim shartqa qol qoıdym. Qazaqsha túsindirsem, "ólsem, qunym joq" degen qujat bul. Sóre nómeri qolǵa tıgende "úh" dedim. Eń aıaǵynda, tehnıkalyq top sómkeme JPS baılady. Eger tótenshe jaǵdaı bolǵan jaǵdaıda SOS knopkasyn basýyń kerek. Qutqarýshylar spýtnık arqyly izdep kelip, jatqan jerińnen taýyp alady", - deıdi ol.
Jelaıaqtyń aıtýynsha, bul jarysqa túrli elden barlyǵy 147 adam qatysqan.
"Tús aýa qaladan tysqaryda ornatqan lagerge keldik. Qońyr shatyr. Kúreń qyzyl sekseýil. Qara pesh. Sarqyldap qaınaǵan qara sháınek qarsy aldy bizdi. 47 eldiń týy jelbirep tur. Bel ortada búrkiti erkin samǵaǵan kók týymyz kózge aıyryqsha túsedi. "Kók týdyń jelbiregeni - janyma qýat beredi"… Tańerteń erte turdym. Alakeýimde arqasynda 10 keli júgi bar 147 "psıh" sóre alańyńda turdyq. Basqa laıyq sóz tappadym. 10, 9,8,7…1 oq atyldy. Oq atyldy eken dep oqsha atylatyn bul 42 shaqyrymdyq marafon emes. Aldymyzda 250 shaqyrym jol jatyr. Jol emes, shól jatyr. Qytaıdyń hovasyndaı aýyr qozǵaldyq. Taý-taý qyzyl qum. Qardan ombylaǵandaı qum keship kelemiz. Zýyldatyp júgirgiń keledi-aq, átteń arqańdaǵy júk yryq bermeıdi. Bóken jelispen búlkildetip kelemiz. Maqsat - aman-esen fınıshke jetý. Sebebi munyń ólim jarysy (smertelnyı zabeg) degen laqap aty da bar. Ana bir jyly Gobı marshta bir marafonshy qaıtys bolǵan-tyn. Keshegi kelisimshartqa qol qoıdyrý da beker emes… 40 shaqyrym júgirip, alǵashqy toppen birinshi etapty sátti aıaqtadym. Shart boıynsha alǵashqy tórt kún boıy kún saıyn 40 shaqyrymnan júgiresiń. Besinshi kúni 80 shaqyrym. Uıymdastyrýshylar tek sýyq sý men ystyq sý ǵana beredi. Bir shatyrda 6 adambyz. 3 japon, 1 qazaq, 1 káris, 1 orys. Aıtpaqshy týdyń arasynda Reseı jalaýy bolmady. Anton ózi jumys isteıtin Gazpromnyń týyn kóterip júgirdi", - dedi ol.
Jarys kezinde aýa raıy 57 gradýsqa deıin jetken.
"Ekinshi kúni kún ystyq boldy. Tús aýa 45 gradýsqa jetetinin habarlady. Fınıshke túske deıin jetýdi kózdedim. Solaı da boldy. Márege 6-shy bolyp keldim. Aman-esen márege jetsem degen áýelgi maqsatty umytyp, endi úzdik ondyqqa kirsem degen dáme paıda boldy. Tústen keıin jaǵymsyz jańalyq lagerdi jaılap úlgerdi. Germanıalyq Aleks jarys jolynan shyqqany belgili boldy. Qan quramynan qant kúrt azaıyp, jyǵylyp qalǵan. Glúkoza jetispeıdi. Dárigerler ary qaraı jarysty jalǵastyrýǵa ruqsat bermedi. Ol jylap, erteńinde Svakopmýnd qalasyna ketti… Tańerteń tursam, kózim bileýdeı bolyp isip ketipti. Keshe jarty jolda kózildirik taqpaı júgirip edim. Úshinshi tań. Búgin kún ystyq bolatynyn habarlady. Biz bilmeımiz. Úsh kún boldy ınternetti umytqaly. Kúnde 8:00-de start. Búgin segizdiń ózinde-aq 40 gradýsqa jetkeni belgili boldy. Sálden soń 57 gradýsqa bardy. Bastaǵy mı qaınaýǵa shaq qaldy. Mundaı ystyqty buryn-sońdy kórmeppin. Ien dalada jalǵyz ózim júgirip kelemin. Lıderler ájeptáýir alda ketip qaldy. Negizgi báseke ıspanıalyq Beneito Vicente Juan, japonıalyq Matsuda Hiroyuki, reseılik Anton Zyránov jáne namıbıalyq Kalwenya Martin arasynda júretini alǵashqy kúni-aq belgili bolǵan. Bulardyń sońyna túsemin dep japanda jalǵyz qaldym. Keıingi topty kúteıin desem myna ystyqta "grıl" bolatyn túrim bar. Kóleńke izdeımin ǵoı, saıa bolatyn bir tal shybyq bolsashy. Qý jazyq. Ystyq qum. Bir orynda kóbirek tursań, aıaǵyńdy ystyq qarıdy. Jańa tóselgen asfált ústinde júgirip kele jatqandaımyn. Tezirek júgirý kerek. Qaıran, Almatymnyń salqyn samaly-aı!.. Qadirińdi bilsemshi!.. Orta joldaǵy sý beketinde tórtinshi kele jatqan Martın entigip otyrǵanyn kórdim. Bul ystyqtan qutylýdyń bir ǵana joly tezirek júgirip lagerge jetý eken. Meniń ornyma eshkim júgirip bermeıdi. Ekinshi joly da bar: jarys jolynan shyǵý. Iakı syný! Bul meniń jolym emes. Tórt saǵatqa toltyrmaı márege jetkende aldymdaǵy úsh qasqyr jańa ǵana kelip, kóleńkede búk túsip jatyr eken. Entigedi. Eriktiler sý búrkip tur. Pah, shirkin-aı! Sýdyń qadirin bilsek qoı!.. Qara sýdyń munshalyq tátti bolaryn bilmeppin! Tórt saǵatta márege jetken biz netken baqyttymyz! Qalǵan 142 jazǵan myna 57 gradýsta ne kúıde eken deseńizshi! Bir baıqaǵanym, ystyqta aıaqtyń tyrnaǵy shydamaıdy eken. Úsh tyrnaǵym túsip qaldy… Arqadaǵy sómke arqany da ábden qajaǵan. İsip ketipti. Terisi de sydyrylypty. Arqasy ketken at sıaqty myqshıdym da qaldym. Bálkim ystyq soqty, búgin durys uıyqtaı almadym. Shatyrda aýa joq. Qapyryq. Onyń ústine alty jigitten ańqyǵan "jupar" ıis qolqany qabady. Bul jarystyń bir sharty: jýynýǵa jáne kıim jýýǵa bolmaıdy. Júgirip kelgen soń aq sor kıimińdi jaıyp qoıasyń. Tańerteń uıqalap eki silkigende aq shańnyń astynda qalasyń. Tún ortasynda dalaǵa shyqtym. Shatyr aldyna jattym. Bir kezde maǵan beımálim bir maqulyqtyń shań etken dybysy shyqty. Sol-aq eken tus-tustan ún qossyn kelip. Shalqadan jata almaımyn. Arqam aýyrady. Etbetimnen jattym. Tańerteń janymda jatqan Kakuta Kyahei men túnde qoryldap, sizge uıqy bermedim, keshirińizshi dep ıilip tur…" - dep jazǵan ol.
Jelaıaqtyń aıtýynsha, mundaı aptapqa shydamaǵan 20-daı marafonshy jarysty erte toqtatqan.
"Keshegi 57 gradýs ystyqqa shydamaǵan 20-daı marafonshy jarysty erte toqtatqany belgili boldy. Orta jolǵa bir taban jaqyn qalǵan bizge bul moraldi turǵyda aýyr tıdi. Tórtinshi kúni ystyqtyń beti qaıtypty. 40-45 gradýs. Bul biz úshin qońyr salqynǵa aınalǵandaı. Alǵashqy kúnderi ara-kidik quıyryq tistese júgirgen kolýmbıalyq Pardo Federico búgin joq. Keshegi ystyq onyń da túbine jetken syńaıly. Jota-jota bolyp úıilgen qum. Ara-tura aldymnan jorǵalap kesirtke, jybyrlap qara qurt kesip ótedi. Basqa tirshilik ıesi joq. Meńireý dala. Tobyqtan qum keship kelemiz. Dál mundaı kórinisti Saryarqadan qysta kórýshi edik. Tek qyzyl qum emes, appaq qar bolýshy edi. Búgin taǵy uıqysyz tún boldy. Erte turdym. Sheshýshi sát. 80 shaqyrym júgiremiz. Tórt kún júgirdik. 160 shaqyrym artta qaldy. Mańyzdy shaqta uıyqtaı almaǵanym ókinishti bolyp tur. Onyń ústine sol jaq shaptyń bezi shoshynypty. A, báse úlken barmaqtyń tyrnaǵy BMB-nyń kapoty sıaqty túbinen ashylypty. Jyǵylǵanǵa - judyryq degen osy. Myna túrimmen búgin 80 shaqyrym qalaı júgiremin? Ýdaı ashyp turǵan arqa anaý. Bir dátke qýat qylarym: sómkem 1,5 kelige jeńildegen. Azaıǵany - 4 kúnniń tamaǵy. 3 náskıdi tastaýǵa týra keldi. Birinshi, kóterip júgirýge ol da salmaq, ekinshi jýylmaǵan, qoqıyp qatyp jatyr. 10 shaqyrym aıaǵymdy syltyp áreń júgirdim. Barmaqtyń bosaǵan tyrnaǵy batyp ábden mazamdy aldy. Toqtaı qalyp, krosovkıimdi sheshtim de "kapotty" túbinen qaıyrǵan kúıi julyp laqtyrdym. Oı, rahatyn-aı!.. Búgin start bastalǵaly órge júgirip kelemiz. Aldymyzdan taý shyqty. Norvegıalyq Saımonnyń sońynan júgirip kele jatqanmyn, bir ýaqytty "tý qaıda?" dep eki qolyn jaıyp qarap tur. Adasyp ketiptik. Sandalyp al belgini izdemeımiz be. Qaıta artqa júgirdik. 2 shaqyrym týra, keri 2 shaqyrym (4 shaqyrym) artyq júgirdik. Shaqtap alyp shyqqan sýym da bitti. Qatalap sý beketine áreń jetkende bizdi 300 gram koka-kola kútip tur eken. Zámzam sýy mundaı bolmas! Búgin shól ǵana emes, taýǵa órmelep, jartastan syrǵyp júgirdik. 50-shaqyrymǵa kelgende tynysym ashyldy. Báıge endi bastalǵandaı tyń júgirdim. Aldymda álgi tórt lıder. Bir kezde eki jaǵy ný orman órtenip jatqan saıǵa túskendeı kúı keshtim. Eki qaptaldan ystyq jalyn soǵady. Tunshyǵyp baramyn. Aýa jetpeıdi. Bir jutym aýaǵa zarmyn. Dál osy kezde Ruslan Erbota-nyń "Alataý bókterinde tósin salqyn samalǵa tósep, salqyn syra iship, qarnyn dyrt-dyrt qasyp, tapshanda jatqanyn" elestetkende bul ómirdiń sonshalyq ádiletsiz ekenine taǵy bir márte kózim jetti. Tipti bul maǵan qajet pe, mundaı azapqa meni kim saldy degen oı da keldi. Árıne buǵan jaýabym daıyn-tyn. Iá, bul maǵan kerek. Árkim óz ómiriniń qojasy. Nege ózine tájirıbe jasamasqa. Meni eshkim azaptaǵan joq. "Bul - meniń tańdaǵan jolym" dep ózimdi qaıraýǵa kóshtim. Ystyq saıdan kóterilip qyrǵa shyqqanda mańdaıdan salqyn samal soqpaı ma. 70-shaqyrymda tórtinshi kele jatqan Antondy qýyp jettim. Ábden boldyrypty. Aıaǵy qoıýlaǵan. Ony da qamshylap, qalǵan 10 shaqyrymdy birge júgirdik. Kún uıasyna bata biz de márege jettik. Búgin 10 saǵat júgirippin. Aýyr kúnder, qıyn sátter artta qaldy. 240 shaqyrymdy eńserdik! Dene qyzýym kóterilip, 20 mınýt shatyrda jattym. Áp-sátte bári de ǵaıyp bolyp, tyńaıyp, jadyrap shyǵa keldim. Adamdar tań atqansha ahylap, úhilep kelip jatty. Bir shatyrdy alty kún meken qylǵan uıalas koreıalyq Ryu Sangwoo tańerteń 8:00-de keldi. 24 saǵat júgirgen. "Sender qandaı baqyttysyńdar, keshe keshke kelip, tamaq iship uıyqtadyńdar ǵoı" deıdi kózi jasaýrap… Eń sońǵy bolyp sıngapýrlyq marafonshy 24 saǵat 35 mınýtta jetti. Bárimiz qol soǵyp, qoshamettep qarsy aldyq. Bizdi kezek-kezek qushaqtap, jylap júr aǵyl-tegil… Búgin demalys. Taǵy bir tyrnaq qoparylypty.
Jetinshi kún. 10 shaqyrymdyq sońǵy jarys. Alǵashqy bolyp asyqpaı júgiretinder ketti. Odan keıin orta jyldamdyq ustaıtyndar. Sońynda bizdi jiberdi. Bárimiz shamamen bir ýaqytta márege jettik! Fınısh! Birinshi bolyp bizdi Aleks qarsy aldy. Betimizden súıip, jylap júr…
P.S. Muny fızıkalyq qana emes, psıhologıalyq daıyndyqsyz qaıtalaýǵa bolmaıdy!" - dep túıindedi ol.
