بۇگىن مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ايەل قۇقىعى مەن بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن زاڭعا قول قويدى. وسىعان بايلانىستى ق ر مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى ايدا بالايەۆا ءوز پىكىرىن ءبىلدىردى.
"بۇگىن مەملەكەت باسشىسى كوپتەن كۇتكەن جانە كەڭىنەن تالقىلانعان ايەلدەر قۇقىقتارى مەن بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قورعاۋدى كۇشەيتۋ تۋرالى زاڭعا قول قويدى. اتالعان قۇجاتتىڭ ءمانى مەن ماڭىزىنا توقتالىپ وتەيىن.
بىرىنشىدەن. ادامنىڭ قادىر-قاسيەتىنە الىمجەتتىك پەن قاتىگەزدىك كورسەتۋگە، قورلاۋعا قارسى ناقتى نورمالار قاراستىرىلعان. اتاپ ايتقاندا:
- ادام دەنساۋلىعىنا تيگىزگەن جەڭىل زيانعا 50 تاۋلىككە دەيىن قاماۋ نەمەسە 200 اەك دەيىن ايىپپۇل؛
- قول كوتەرگەنى ءۇشىن 25 تاۋلىككە دەيىن قاماۋ نەمەسە 80 ساعاتقا دەيىن قوعامدىق جۇمىسقا جەگۋ نەمەسە 80 اەك دەيىن ايىپپۇل رەتىندە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك كوزدەلگەن.
ال ەگەر وسىنداي قىلمىس كامەلەتكە تولماعان تۇلعاعا قاتىستى اسا قاتىگەزدىكپەن جاسالسا، وندا قىلمىسكەر 2 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرىلادى.
ءوز كەزەگىندە كامەلەتكە تولماعان نەمەسە شاراسىز جاعدايدا قالعان جاندى ازاپتاعان، نە بولماسا دەنساۋلىعىنا اۋىر جانە ورتا دەڭگەيدە زيان كەلتىرگەن، بالا ولتىرگەن نەمەسە جىنىستىق قىلمىس جاساعاندار ءۇشىن زاڭدا بار ەڭ اۋىر جازا - “ومىرلىك باس بوستاندىعىنان ايىرۋ” كوزدەلگەن.
سونىمەن بىرگە بالالارعا قاتىستى نەمەسە وتباسى تۇرمىسىندا بۇرىن-سوڭدى قانداي دا ءبىر قۇقىق بۇزعاندار ءۇشىن ەرەكشە تالاپتار ەنگىزىلدءى. ماسەلەن، ولارعا سوت شەشىمىمەن مەديسينالىق ۇيىمداردا پسيحولوگيالىق ەمدەۋدەن ءوتۋ مىندەتتەلەدى. ال وتباسى مۇشەلەرىن قورعاۋ ماقساتىندا سوتقا اسا قاجەت بولسا، ولاردىڭ ءبىر شاڭىراق استىندا تۇرۋىنا تىيىم سالۋ قۇقىعى بەرىلەدى.
جالپى، تۇرمىستاعى وسىنداي كۇش كورسەتۋ فاكتىلەرىنە دەرەۋ شارا قولدانۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ ءۇشىن، وكىلەتتى ورگاندارعا باق-تا جاريالانعان اقپاراتتى نەگىزگە الۋعا رۇقسات بەرەتىن نورمالار قاراستىرىلعان.
ەكىنشىدەن. ءسۋيسيدتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن ادامنىڭ وز-وزىنە قول جۇمساۋىنا سەبەپكەر بولعان تۇلعا ءۇشىن 5 جىلدان 9 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرۋ تۇرىندە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك ارتىلادى.
سونىمەن قاتار، وز-وزىنە قول سالۋدى ۇگىتتەيتىن ناسيحات ءۇشىن 200 اەك كولەمىندە ايىپپۇل تۇرىندە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك ەنگىزىلدءى. ال بۋللينگ پەن كيبەربۋللينگ ءۇشىن 10 اەك ايىپپۇل تولەنەدى.
ۇشىنشىدەن. ينتەرناتتا جاتاتىن بالالاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ ماقساتىندا ءتيىستى ورگاندارعا بالانىڭ جاتاتىن جاعدايىن كەدەرگىسىز تەكسەرۋگە قۇقىق بەرىلدى. وسى ارقىلى مۇنداي ۇيىمداردا مەملەكەتتىك باقىلاۋ ەشبىر ەسكەرتۋسىز جاسالاتىن بولادى.
تورتىنشىدەن. وتباسى نەگىزدەرىن كۇشەيتۋ مەن تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان جاڭا نورمالار بار.
ماسەلەن، ءداستۇرلى وتباسىلىق قۇندىلىقتاردى ساقتاۋ، ەرلى-زايىپتىلاردىڭ ءوزارا جانە بالالاردى ۇلتتىق وتباسىلىق رۋحتا تاربيەلەۋدىڭ ورتاق وتباسى-نەكەلىك زاڭنامالىق قاعيداتتارىن بەكىتۋ ۇسىنىلدى. وسى ورايدا، رەسپۋبليكاداعى وتباسىن قولداۋ ورتالىقتارى تۋرالى ارناۋلى نورما قاراستىرىلدى، ويتكەنى وسى ۋاقىتقا دەيىن ولار ءارتۇرلى جاعدايدا جۇمىس ىستەپ كەلدى.
ەندىگى جەردە بۇل ورتالىقتار مەملەكەتتىك وتباسى ساياساتىن، سونىڭ ىشىندە نەكەنى ساقتاپ قالۋ، قيىن جاعدايعا دۋشار بولعان وتباسى مۇشەلەرىن قولداۋ، زورلىق-زومبىلىق كورگەن جانداردى قامقورلىققا الۋ سياقتى ناقتى مىندەتتەردى اتقارادى.
ءوز كەزەگىندە، وسى باعىتتاعى جۇمىستى ۇيلەستىرۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى اتقارۋشى جانە سايلانبالى ورگاندارعا ءبىرقاتار وكىلەتتىكتەر بەرىلدى.
بەسىنشىدەن. زاڭ جوباسىندا بالالاردى وتباسىدان اجىراتۋ تۋرالى بىردە-بىر نورما جوق.
ەندەشە، الەۋمەتتىك جەلىدەگى وسىعان قاتىستى ءارتۇرلى الىپ-قاشپا اقپاراتتىڭ ءبارى جالعان ەكەنىن جەتكىزەمىن.
قۇرمەتتى دوستار، مەملەكەتتىڭ بۇل باعىتتاعى ساياساتى، ەڭ الدىمەن، وتباسىنى ساقتاپ قالۋدى، بالانىڭ وتباسىندا ءوسۋىن، اتا-انانىڭ بالا تاربيەسىندەگى ماڭىزدى ءرولىن كوزدەيدى.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىن، مەملەكەت وتباسى ىسىنە تەك بالانىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىنا قاتەر تونگەن جاعدايدا عانا ارالاسىپ، بالا قۇقىعىن قورعايدى.
انا مەن بالا، ولاردىڭ ادامي قۇقىعى – بارشامىز ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى باسىمدىق بولۋى شارت، - دەدى مينيستر.
