قازاقستاننان قىتايعا اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ەكسپورتتاۋعا كەدەرگى نەگىزگى ەكى فاكتور بار. ءبىرى – دوستىق-الاشانكوۋ باعىتىنداعى تەمىرجولدىڭ تارشىلىعى، ەكىنشىسى – ونىمدەردى كونتەينەرلەرمەن جونەلتۋ.
ال كارانتين سەرتيفيكاتىن تالاپ ەتەتىن ونىمدەر ۇزاق ۋاقىت كەزەكتە تۇرىپ قالۋى مۇمكىن. بۇل تۋرالى قازاقستان ەكسپورتشىلارى فورۋمى جانە قازاقستان-قىتاي ساۋدا-ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق كونفەرەنسياسىندا ءسوز بولدى.
فورۋم قاتىسۋشىلارىنىڭ ايتۋىنشا، ءقازىر الاشانكوۋدا سىيىمدىلىعى 2 مىڭ توننا تەرمينال جارتىلاي بوس تۇر. وعان تەزىرەك استىق جەتكىزىپ، تولتىرۋ كەرەك. الايدا قازاقستان استىق وداعىنىڭ ءتوراعاسى ارتۋر احمەتوۆتىڭ ايتۋىنشا، قىتايعا استىق تاسىمالداۋدا نەگىزگى دەگەن ەكى ماسەلە بار.
ءبىرىنشى ماسەلە – دوستىق-الاشانكوۋ باعىتىنداعى تەمىرجولدىڭ تارشىلىعى. ونداعى جالعىز جولمەن اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىمەن بىرگە بارلىق تاۋار وتەدى. ستانسياعا اۋىرتپاشىلىق كوپ تۇسكەندىكتەن ءبىزدىڭ تاراپتا ۆاگوندار كەزەك كۇتىپ، تۇرالاپ قالادى. ال اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارلارى كارانتين سەرتيفيكاسياسىنان وتەتىندىكتەن، ۋاقىت تىعىز.
ەكىنشى ماسەلە – اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن كونتەينەرلەرمەن جونەلتۋ. ال كونتەينەرلى پويىزدىڭ سىيىمدىلىعى 1300 توننا، ال استىق پويىزىنىڭ كولەمى 3،5 مىڭ توننا. سوندىقتان استىق وداعى قتج مەن جۇڭگو تاراپىنا وسى استىق پويىزدارىنا ءمان بەرۋ قاجەتتىلىگىن ەسكەرتىپ وتىر. سەبەبى، ءبىر استىق پويىزى ءۇش بىردەي كونتەينەرلى پويىزدىڭ ورنىن جابا الادى ءارى ستانسياداعى كەپتەلىستى تەزىرەك جەڭىلدەتەدى.
قتج مالىمەتىنشە، بۇگىندە دوستىق-مويىنتى ارالىعىنداعى تەمىرجولدىڭ ەكىنشى جولىنىڭ قۇرىلىسى باستالدى. ونى 2025 جىلعا دەيىن اياقتاۋ كوزدەلىپ وتىر. سول ىسكە قوسىلسا، دوستىق-الاشانحوۋ باعىتىنداعى وتكىزۋ قابىلەتىن 5 ەسەگە دەيىن، ياعني كۇنىنە پويىزدار جۇبىن 12-دەن 60-قا دەيىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
الايدا قازاقستاننىڭ ەت وداعىنىڭ ءتوراعاسى ماقسۇت باقتىبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، قىتايعا استىقتان بۇرىن ەت ساتقان دۇرىس. ونىڭ ايتۋىنشا، 1 توننا ەتتىڭ قۇنى 5 مىڭ دوللار، ال استىقتىڭ تونناسى نەبارى 200-300 دوللار تۇرادى. سوندىقتان شىعىن مەن تابىس كولەمى تۇرعىسىنان ەكەۋىن سالىستىرۋعا كەلمەيدى. سول ءۇشىن بارىنشا قىمبات ءونىمدى ساتىپ، ال استىقتى وسىندا مالعا ازىق قىلىپ، سونىڭ ەسەبىنەن ەت كولەمىن ۇلعايتۋعا بولاتىنىن ايتادى.
ءبىر اي بۇرىن عانا قىتايدىڭ باس كەدەن باسقارماسىنىڭ كوميسسياسى كەلىپ، بارلىق كاسىپورىنىمىزدى تەكسەرىپ كەتتى. بۇگىندە 17 وڭىردەن جەتەۋى رۇقسات الدى. قالعان وبلىستار جىل سوڭىنا دەيىن اشىلادى دەپ ويلاپ وتىرمىز، - دەيدى ساراپشى.
ونىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدە ەت ەكسپورتقا باعىتتالعان ءونىم بولعاندىقتان، ىشكى نارىق قاجەتتىلىگىنەن 20% ارتىعىمەن وندىرىلەدى. ەگەر ءبىز ءوندىرىسىمىزدى ارتتىرا الساق، ىشكى نارىقتان بولەك، قىتايعا قوسىمشا 200 مىڭ تونناعا دەيىن ساتا الامىز. ءقازىردىڭ وزىندە مۇزداتىلعان ەتتى ەكسپورتتاۋعا مۇمكىندىك بار. ەكى ەل اراسىنداعى مال شارۋاشىلىعى سالاسى بويىنشا ساۋدا اينالىمىن الداعى 5 جىلدا 3،5 ملرد دوللارعا دەيىن جەتكىزۋ مۇكىندىگى قاراستىرىلىپ وتىر.
