Tiri bolsam, qazaqqa qyzmet etpeı qoımaımyn!

Álıhan Bókeıhan

Qazaqstanda AES salynsa, Ózbekstan ıadrolyq otyn jetkize alady

15 jeltoqsan 2023 149
Ózbekstan óz atom elektr stansıasy úshin ıadrolyq otyn óndirisin jolǵa qoıýmen qatar, ony Qazaqstandaǵy bolashaq AES-ke de jetkize alady. Bul týraly brıtandyq New Nuclear Watch Institute (NNWI) ókildiginiń jetekshisi Baýyrjan Ibraev aıtty.
«Jaqynda Ózbekstan atom elektr stansasyn salý týraly sheshim qabyldady. Aldaǵy ýaqytta AES salý týraly kelisim jasary anyq. Meniń bilýimshe olar ıadrolyq otyn óndirýdi josparlap otyr. Oǵan qosa, paıdalanylǵan ıadrolyq otyndy qaıta óńdeýdi qolǵa alýy múmkin», – dedi ol.

Onyń paıymdaýynsha, tabıǵı ýran baǵasy qymbattap jatqanyn negizge ala otyryp, erteń atom elektr stansıalarynda paıdalanylǵan ıadrolyq otyn aınalymǵa túsedi.
«Qaıta óńdeýdi qolǵa alǵan elder basqalardan alda bolady. Búginde Reseı men Fransıada mundaı tehnologıalar bar, al olardyń qataryna Ózbekstan qosylsa, bul el úshin úlken múmkindik»,– dedi Ibraev.

Onyń paıymdaýynsha, Ózbekstannyń AES-ke qatysty qarqyny Qazaqstandy basyp ozýǵa múmkindik beredi.

Bul rette Ibraev eki energoblokty atom elektr stansıasy úshin ıadrolyq otyn óndirý – keń aýqymdy óndiristen qymbatqa túsedi dep tujyrymdaıdy.
«AES-ke kerek otyndy ózimizde óndirý birshama qymbatqa túsedi. Óıtkeni 2 blokty stansıa úshin zaýyt salý (ıadrolyq otyn óndirý úshin – Kýrsıv) tıimdi emes. Qazir búkil álem qysymdy sý reaktorlaryn salýǵa baǵyt alǵan. Olar úshin úlken naryq ashylady. Sondyqtan erteń Qazaqstanda nemese Qyrǵyzstanda (AES – Kýrsıv) salynsa, olarǵa naryq ashylady», – dedi ol.

Ózge eldiń atom elektr stansıalaryn ıadrolyq otynmen qamtamasyz etý úshin Ózbekstan osy respýblıkada atom elektr stansıasyn salatyn Rosatomnan ruqsat alýy kerek. Bul rette Ibraev Ózbekstan Ortalyq Azıadaǵy bolashaq atom elektr stansalaryn otynmen qamtamasyz etý quqyǵyn alýy múmkin dep esepteıdi.

Buǵan deıin Ibraev Qytaı AES-ti eki ese arzanǵa salyp bere alatynyn, biraq onyń usynysy ótpegenin aıtqan. Shyǵystaǵy kórshi AES-ti el úkimeti qarastyryp otyrǵan 6 mlrd dollardan eki ese arzan: 1,2 GVt bir blokty 2,3 mıllıard dollarǵa salyp berýi múmkin edi.

Energetıka mınıstrligi bastapqyda bir 1,2 GVt qondyrǵynyń quny 5 mlrd dollar jáne eki blokty (2,4 GVt) búkil stansıa úshin 10 mlrd dollar qajet ekenin málimdegen. Jyl sońyna qaraı 12-15 mlrd dollarǵa teń sıfrlar aıtylyp jatyr.

Qazir «Samuryq-Qazyna» qory Qazaqstandaǵy alǵashqy atom elektr stansıasynyń qurylysyna qarjy tartýdyń jolyn qarastyryp jatyr. Onyń qatarynda stansıa qurylysyn Ulttyq qor esebinen qarjylandyrý bar. 
Bul maqala týraly ne oılaısyz?