Қаладағы жоғары оқу орындарының, ғылыми-зерттеу институттарының, ІТ-компаниялардың және телекоммуникация саласындағы жетекші ұйымдардың бір жерде шоғырлануы мегаполистің ғылыми-технологиялық даму динамикасын айтарлықтай күшейтті. Бұл шоғырлану Алматыны елдегі жаңа идеялардың генераторы, инженерлік тәжірибелердің сынақ алаңы және халықаралық ғылыми әріптестіктің негізгі хабына айналдырып отыр. Қаладағы инновациялық экожүйе урбанистикалық шешімдерден бастап жасанды интеллект платформаларына дейінгі түрлі салалардың интеграциясын қамтамасыз етіп, ғылыми ой мен практикалық нәтижені үйлестіретін бірегей орта қалыптастыруда. Алматының халықаралық ғылыми байланыстарды күшейтуі және жаңа технологияларды енгізудегі белсенділігі оны Еуразия кеңістігіндегі жоғары технологиялық даму орталықтарының қатарына қосты.
Осы ғылыми-инновациялық әлеуетті нақты көрсеткен маңызды оқиғалардың бірі – Digital Almaty 2025 форумы болды. Бұл форум Қазақстанның цифрлық трансформацияға бағытталған стратегиялық қадамдарын ғылыми тұрғыдан талқылауға арналған ірі халықаралық алаң ретінде көрінді. Іс-шарада жасанды интеллекттің өнеркәсіп, қаржы, медицина, білім беру және мемлекеттік басқару салаларына ықпалын зерттеу мәселелері көтерілді. Сонымен қатар телекоммуникациялық инфрақұрылымды жаңғырту, деректер орталықтарының мүмкіндіктерін кеңейту, бұлтты есептеулер мен жоғары өнімділік жүйелерін дамыту жөніндегі ғылыми пікірлер ұсынылды. Мұндай талқылаулар Қазақстанның цифрлық мәдениетін қалыптастыруда ғылыми әдістің біртіндеп орталық орынға көтерілгенін және Алматының осы үдерісті үйлестіретін негізгі платформаға айналғанын көрсетеді.
Digital Almaty 2025 аясындағы ең ықпалды талқылаулардың бірі – «От связи к интеллекту» панельдік сессиясы болды. Бұл секцияда жасанды интеллектінің тиімділігі телекоммуникация желілерінің өткізу қабілетіне, сенімділігі мен жылдамдығына тікелей байланысты екені ғылыми тұрғыдан негізделді. Сарапшылар 5G желісінің жоғары жылдамдық пен төмен кідіріс уақытын қамтамасыз ететінін, бұл өз кезегінде күрделі ІІ модельдерін нақты уақытта іске қосу үшін қажет екенін атап өтті. Ал FWA технологиялары – Қазақстандағы цифрлық теңсіздікті қысқарту үшін тиімді инженерлік шешім ретінде ұсынылды. Осы технологиялардың үйлесімді енгізілуі өңірлердегі инфрақұрылымдық айырмашылықтарды азайтуға және білім беру, медицина, мемлекеттік қызметтер сияқты салаларда цифрлық қолжетімділікті арттыруға мүмкіндік беретіні ғылыми деректермен дәлелденді.
Tele2/Altel компаниясы таныстырған Smart Network, AI-персонализация және геоаналитикалық платформалар Алматының цифрлық инфрақұрылымын интеллектуалдық даму кезеңіне көтеріп отырғанын айқын көрсетті. Smart Network моделі желінің өзіндік басқару мүмкіндігін күшейтсе, геоаналитикалық шешімдер қалалық жоспарлау, логистикалық процестер және урбанистикалық ресурстарды бөлу секілді салаларда ғылыми тұрғыдан дәлелденген әдістерді қолдануға жағдай жасайды. AI-персонализация тұтынушыларға арналған қызметтердің сапасын ғана емес, телекоммуникациялық желілердің тиімділігін де арттыратын жаңа ғылыми тәсіл ретінде қарастырылды. Бұл бағыттар Алматының цифрлық ортада инновациялық шешімдерді қабылдай алатын ғылыми базаға ие екенін дәлелдейді.
Форумда көтерілген маңызды ғылыми идеялардың бірі «intent-based programming» концепциясы болды. Сарапшылар болашақта бағдарламалау логикасы дәстүрлі «инструкцияға негізделген модельден» алшақтап, «бірнеше деңгейлі контекстті түсінетін және жағдайға бейімделе алатын интеллектуалдық жүйелерге» қарай ауысатынын талдады. Мұндай тәсіл жасанды интеллект модельдерінің тек алгоритмдік емес, семантикалық және когнитивтік деңгейде жұмыс істеуіне мүмкіндік береді. Бұл өз кезегінде ІІ жүйелерінің толық автономдылығына, күрделі жағдайларды алдын ала болжау қабілетіне және шешім қабылдау сапасын арттыруға жол ашады. Қаланың ғылыми қауымдастығы бұл бағытты болашақ цифрлық экономиканың маңызды ғылыми негіздерінің бірі ретінде бағалауда.
Алматыда өткен тағы бір ірі халықаралық жиын BRAUIC 2025 форумы архитектура, құрылыс, урбанистика және Smart City салаларындағы ғылыми ынтымақтастықты тереңдетуге мүмкіндік берді. 39 елден келген университеттер мен ғылыми орталықтар қалалық инфрақұрылымның жаңа стандарттарын, жасыл технологияларды, BIM моделдеу мен «цифрлық егіздер» сияқты заманауи ғылыми тәсілдерді талқылады. Форумның маңызды нәтижелерінің бірі – KazGASA, BUCEA және ҚР Ұлттық ғылым академиясы арасындағы үшжақты меморандумның қабылдануы. Бұл құжат бірлескен ғылыми зерттеулерді, білім беру бағдарламаларын және цифрлық жобаларды дамытуға бағытталған жаңа кезеңнің басталғанын білдіреді. Сонымен қатар ұсынылған Luban Global School бастамасы инженерлік білім беру мен халықаралық ғылыми алмасуды жаңа деңгейге шығаруға мүмкіндік береді. BRAUIC аясында талқыланған Smart City, қалалық мобильдік, жасыл нормалау және урбанистикалық жоспарлау бағыттары Алматының ғылыми деректерге сүйенген басқару моделін қалыптастыруға бағытталған.
Digital Almaty 2025 пен BRAUIC 2025 форумдары Алматының ғылыми орталық ретіндегі рөлін күшейтіп қана қоймай, Қазақстанның цифрлық болашағын ғылыми тұрғыдан жобалауда маңызды орынға шыққанын көрсетті. Екі форумда ұсынылған ғылыми идеялар, технологиялық шешімдер және халықаралық әріптестік бағыттары елдің цифрлық егемендігін нығайтуға, ғылыми-инновациялық әлеуетті арттыруға және жаңа технологиялық модельдер қалыптастыруға ықпал етеді. Алматы – ғылым, технология, білім беру және инновация салаларының тоғысқан, Еуразия кеңістігіндегі маңызды ғылыми хабқа айналып келе жатқан қала.
